Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

Văn chương Việt nam Mang nhiều Ý Nghĩa Thánh Kinh

Phó Tế Phạm Bá Nha

VĂN CHƯƠNG VIỆT NAM MANG NHIỀU Ý NGHĨA THÁNH KINH

Văn chương Việt Nam man mác tích chứa mang ý nghĩa Thánh Kinh. Nhưng bị ảnh hưởng bởi nhiều luồng tư tưởng khác nhau, dẫn đến trong dân chúng có nhiều tôn giáo. Phân tan niềm tin.

Đây, trích dẫn đôi dòng trong văn học dân gian và văn học cận đại, thế kỷ XIX, chứng minh chủ đề trình bày nghiên cứu.

Phần Thánh Kinh chỉ tóm lược. Trích dẫn văn chương VN cần dài, đầy đủ quan trọng hơn.

Hạnh phúc trong tầm tay

Bài giảng trên núi của Tin Mừng Thánh Mathêu, Chúa Giêsu đưa ra 8 tiêu chuẩn đạt tới hạnh phúc, ai cũng đạt được. Cho những người biết sống nghèo, hiền lành, sầu khổ, công chính, thương người, xây dựng hoà bình, bị bách hại và xỉ nhục...(Mt 5, 1-15)

Trong văn chương bình dân VN. Người mẹ VN thực tế dạy con gái, việc nhà việc làng lo chu toàn.

Khoan ăn, bớt ngủ, liệu bài lo toan
Phòng khi đóng góp việc làng
Đồng tiền, bát gạo, lo toan cho chồng
Trước là đắc nghĩa cùng chồng
Sau là họ mạc cũng không chê cười
Con ơi ! Nhớ bấy nhiêu lời.

Trong gia đình,''chồng khuyên vợ'' kỹ lưỡng hơn. Vợ trong chồng ngoài.

Còn chút mẹ già, nuôi lấy cho anh
Để anh buôn bán thông hành đường xa
Liều mà thờ kính mẹ già
Đừng để tiếng nặng nhẹ, người ta chê cười.

Mẹ dạy con ăn ở sao có đức, nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, ngay trong buôn bán nhỏ, nữa là việc làm ăn lớn qui mô.Càng quan tâm hơn. Bớt ăn chơi, lo làm ăn và xây dựng xã hội.

Con ơi mẹ bảo con này
Học buôn học bán cho tày người ta
Con đừng học thói chua ngoa
Họ hàng ghét bỏ người ta chê cười
Dù no dù đói cho vui
Khoan ăn bớt ngủ liệu bài lo toan.
Phòng khi đóng góp việc làng
Đồng tiền bát gạo thay chàng góp công
Trước là đắc nghĩa cùng chồng
Sau là họ mạc cũng không chê cười
Con ơi nhớ bấy nhiêu lời.

Người giàu có khó vào Nước Trời (Mt 19, 23) . Một người chấp nhận cảnh nghèo trong đức tin. Người kia phung phí cùa cải, khinh miệt kẻ khốn cùng. Hình ảnh người ăn mày Lazaro và người giàu có trong Thánh Kinh, đâu có khác người ăn mày trước sự giàu sang vua chúa, của Lê Thánh Tôn. (VN TV HT. tr 52)

Chẳng phải ăn đong, chẳng phải vay
Khắp hóa thiên hạ đến ăn mày
Hạt châu chúa cất trao ngang mặt
Bẻ ngọc, tôi từng đứng lượm tay
Nam bắc đông tây đều tới cửa
trẻ già lớn bé cũng xưng thầy
đến đâu dẹp hết loài muông thú
Thu cả kiền khôn một túi đầy.

Sống Giữa Đời với muôn người

Giữa đời sống với muôn ngưòi. Anh em là phần đất tốt Ánh sáng giữa đêm tối (Mt 5, 13-16). Men trong thúng bột (Mt 13, 33). Viên ngọc chôn dấu trong thuở ruộng (Mt 13, 44-46). Anh em đừng là cỏ lùng sẽ bị thu đốt đi (Mt 13, 36), cá xấu bị loại bỏ (Mt 13, 47),

Cha Ông đã chẳng nghĩ, và sốnggiản dị đơn sơ. Sống theo đạo tự nhiên, nếu thuận sẽ thành tôn giáo vững chắc :

- Gần mực thì đen gần đèn thì sáng.
- Nhập giang tùy khúc, đáo gia tùy tòng
- Con vua thì lại làm vua
Con sãi ở chùa lại quét lá đa
Phép vua thua lệ làng. (tục ngữ)
Một người làm quan được nhờ
ở bầu thì tròn ở ống thì dài

Những lời văn chân tình trên cho thấy rất phù hợp với trường hợp lời Chúa đốt đèn phải để trên cao. Ánh sáng che dấu, còn gì là ánh sáng. ( )

- Bà con xa không bằng láng giềng gần
- Sự đời nghĩ cục bật cười,
-Một con cá lội, mấy người buông câu
-ở đây tai vách mạch rừng (Kiều)

Bà Huyện Thanh Quan phận nữ yếu mà biết Khuyên người đời: ăn ở trong sạch, đừng mua chuyện. Đừng làm mất lòng nhau. Đó là bài giáo lý căn bản chớ nói dối

Cho hay thiên hạ khéo xem gương
Hễ khó thời thôi mấy kẻ màng
Miệng nói đã đành mua chuyện ghét
Tay không chưa dễ ép người thương
Khéo khôn ai cũng tranh phần được
Trong sạch ta thời giữ mực thường
Đi lại chẳng qua thời với mệnh

Nữ thi sỹ còn nhắc đếnCon Tạo hằng quan tâm cho ta trí thông minh, nên phải có chí trong mọi lãnh vực xử thế và mưu sinh.

Thông minh nhất nam tử
Yếu vi thiên hạ kỳ
Trót sinh ra thì phải có chi chi
Chẳng lẽ tiêu lưng ba vạn sáu
Đố kỵ xá chi Con Tạo,
Nợ tang bồng quyết trả cho xong
Đã xông pha bút trận thì gắng gỏi kiêm cung
Làm cho rõ tu mi nam tử.
Trong vũ trụ đành phận sự
Phải có danh gì với núi sông
Đi không chẳng lẽ về không

Nguyễn Bỉnh Khiêm không thích cảnh bon chen giàu có, tiền bạc, danh lợi, chức tước'', đã vạch trần kêu gọi dân chúng đừng xa vào cạm bẫy, trong bài Nhân tình thế thái

Thế gian biến cải vũng nên đồi
Mặn, nhạt, chua cay, lẫn ngọt bùi
Còn bạc, còn tiền, còn đệ tử
Hết cơm, hết rượu, hết ông tôi
Xưa nay đều trọng người chân thực
Ai nấy nào ưa kẻ đãi bôi
ở thế, mới hay người bạc ác
Giàu thì tìm đến, khó tìm lui.

Thi sỹ chủ trương, ở đời dĩ hòa vi qúi là hơn cả

ở thế, đừng tranh tiếng trượng phu
Làm chi cho có sự đôi co
Đây cây đây khôn, đây chẳng nhịn
Đấy rằng đấy phải, đấy không thua
Duật nọ hãy còn đua đến hạng
Lư ơn kia hầu dễ kèm chi cò
Chữ rằng: nhân dĩ hòa vi qúi
Vô sự thì hơn,, kẻo phải lo.

Bác ái trong tình yêu thương

Giáo lý bác ái yêu thương (Mt 6, 1-4). Làm những gì mình muốn làm cho nhau (x. Mt 7, 12)
Bài Tự biết mình của Nguyễn Hữu Chỉnh (VN TV HT. tr. 69) ăn khớp với tâm tinh ăn năn sám hối và tin vào Tin Mừng của thứ Tư Lễ Tro củamùa Chay trong Đạo công giáo

Ai có hay, chăng là chẳng hay
Lòng mày vốn đã dạy thân này
Kẻo lầm kẻo lỡ người ghen ghét
Đà tỏ đà tưởng kẻ thảo ngay
Xem nỗi thế thời xem đã nhạt.
Bén mùi đạo lý, bén càng say
Phải sơ, mới biết cơ trời nhiệm
Có rủi, bằng đường lại có may.

Chung thủy là luật chung cho dân sự cũng như tôn giáo vẫn một vợ một chồng. Tình yêu là trên hết. Cư xử với nhau, đừng giận ghét, ngoại tình, ly dị, thề thốt'', (Mt 5, 22-37)

- Đói thì ăn ngô, ăn khoai
Đừng ở với dượng, điếc tai láng giềng
- Con cô con cậu thì xa
Con chú, con bác, thật là anh em
- Tưởng rằng chị ngã em nâng
Ai ngờ chị ngã, em bưng miệng cười
- Đắng cay cũng thể ruột rà
Ngọt ngào cho lắm cũng là người dưng
Em chồng ở với chị dâu
Coi chừng kẻo nó giết nhau có ngày.

Thiên Chúa là tình yêu. Chúa dạy: yêu nhau như Cha đã yêu Thày (Ga 15. 9), không trả thù, yêu cả kẻ thù (Mt 5, 38-47). Yêu thương nhau như cành với thân nho ( ), như người chăn chiên với con chiên (Mt 18, 12-14)

Văn chương VN nhẹ nhàng, kín đáo, trữ tình thắm thiết không đâu bằng
Với cha mẹ:

- Quanh năm buôn ở ven sông
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặn lội thân cò nơi quãng vắng
Eo xèo mặt nước buổi đò đông

Vợ chồng:

Thương anh chẳng biết để đâu
Đi quán, quán đổ, đi cầu cầu siêu.
Em đi tần tảo nhặt dăm ba đồng
Cha già con dại ai mang
Anh đi vui thú chơi rong một mình
Uổng công cha mẹ sinh thành
Phí công gánh chữ chung tình của em.
Có trầu mà chẳng có cau
Làm sao cho đỏ môi nhau thì làm

Anh em, xóm làng thân quen
Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông ty họ hàng.
Năm quan mua lấy nụ cười
Mười quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen.

Con cái:

- Chợ xa đi sớm về trưa
Nuôi con bao quản nắng mưa dãi dầu.
- Nửa đêm ân ái cùng chồng
Nửa đêm về sáng gáng gồng ra đi
Anh đi em ở lại nhà
Nuôi con phụng dưỡng mẹ già sớm trưa
Lầm than bao quản nắng mưa
Anh đi anh liệu ganh đua với đời ?

Chúa vạch ra con đường dẫn. Yêu nhau : như tình bạn hữu (Ga 15, 15). Người chăn chiên với con chiên (Ga 10,11-18). Bắt chước Chúa Giêsu rửa chân cho môn đệ (Ga 13, 3-10)

Người VN đã hiểu và áp dụng :

- Giọt máu đào hơn ao nước lã
- Khôn ngoan đá đáp người ngoài.
Gà cùng mẹ, chớ hoài đá nhau
Người dưng có ngãi, thì đãi người dưng
Anh em vô ngãi thì đừng anh em.

Cung cách làm ăn sinh sống, luật lao độngnhà nông, có cơm ăn áo mặc, do sức mình:

- Tay làm hàm nhai
- Đói thì đầu gối phải bò
- Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm.

Đủ ăn đủ mặc, hãy nghĩ đến người kém may mắn. Chúa là hiện thân người nghèo. Không nhiều tiền nhiều của, nhưng qúi ở tấm lòng, thì chỉ chén nước lã (Mt 10, 42) cũng là qúi

- Của ít lòng nhiều
- Một miếng khi đói, một gói khi no.
- Thương người như thể thương thân
Thấy người đói rách lầm than bần cùng
Đồng quà tấm bánh đem ra...

Biết ơn, hiếu thảo là điều tối thiễu phải có khi mang ơn: Sinh thành, giáo dục, giao tế...
Cha sinh mẹ dưỡng, công nào cũng qúi, và đáng kể.

- ăn cây nào rào cây ấy.
- Cha sinh mẹ dưỡng
- Phúc đức tại mẫu
- Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà.
- Con khôn nở mặt mẹ cha

Đền ơn báo đáp là nghĩa vụ làm con. Anh chị em thuận hòa, đẹp lòng mẹ cha biết mấy

- Thờ cha kính mẹ, ở hết lòng
ấy là chữ hiếu, dạy trong luân thường
Chữ nghĩa là nhường
Nhường anh nhường chị, là nhường người trên
Ghi lòng tạc dạ chớ quên
Con em phải giữ lấy nền cho em.
- Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ
- Trẻ cậy cha, gà cậy con
- Một mẹ nuôi được mười con
Mười con không nuôi được một mẹ
Mẹ nuôi con biển hồ lai láng
Con nuôi mẹ, kể tháng kể ngày

Giáo dục và nuôi khôn lớn, hai công nặng nhọc, vất vả như nhau

Cá chẳng ăn muối cá ươn
Con cưỡng cha mẹ trăm đường con hư
Có cha có mẹ thì hơn
Không cha không mẹ, như đờn không dây
Mồ côi cha, ăn cơm với cá
Mồ côi mẹ, liếm lá đầu chợ

Rõ ràng quan niệm tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam như trên là đúng, chính đáng và có từ đầu. Nhưng đáng tiếc có sự hiểu lầm cho rằng người khai phá tin tưởng tín ngưỡng có mưu đồ chính trị và làm mất an ninh. Do đó, nảy sinh hận thù chém giết. Dân tình bất an xa lánh giới lãnh đạo. Vết thương dân tộc đáng tiếc còn đó. Ngay cả hôm nay, có người còn cho tôn giáo là mùa mê, thuốc ngủ. Thiển cận, tai hại khôn lường cho cả dân tộc.

Cám ơn những ngòi bút sắc bén ghi lại dòng tư tưởng khởi đầu đánh dấu khai phóng niềm tin cao cả của dân tộc. Hứa giữ lời cha ông truyền dạy và truyền rao cho thế hệ mai sau: ''giấy rách giữ lấy lề.

Xin ghi lại lời Đức Phanxico viết trong tông huấn Ánh Sáng Đức Tin (do Đức Benedicto viết phần đầu, ban hành 29.6.2013. Lumen Fidei), minh định:

Nếu con người là cá thể đơn độc, nếu chúng ta muốn chỉ khởi từ cái tôi cá biệt, vốn muốn tìm được nơi bản thân mình sự an ninh do trí thức mang lại, thì không thể có được sự chắc chắn này. Tôi không thể tự mình thấy được những gì xảy ra trong một thời đại cách xa tôi. Tuy nhiên đây không phải là cách duy nhất con người nhận biết. Người ta luôn sống trong tương quan. Đức tin không thể tự mình có. Đức tin không chỉ là lựa chọn cá nhân xảy ra trong nội tâm tín hữu mà không liên hệ giữa cái tôi của người tín hữu và Thiên Chúa. (số 38-39).