Tử Đạo Là Đáp Trả Lòng Chúa Thương Xót - Đ.Ô Mai Đức Vinh

Như  những người con hiếu thảo chỉ lo làm mọi sự theo ý muốn, theo lời dạy của cha mẹ. Đó là cách báo hiếu  hay trả ơn cha mẹ cách trọn hảo nhất. Được gọi Thiên Chúa là Cha, các thánh Tử Đạo Việt Nam đã đáp trả tình thương của Chúa bằng cách thể hiện thánh ý của Ngài theo lời dạy và gương sáng của Chúa Kitô ‘Đấng luôn làm theo thánh ý của Chúa Cha’ (Mc 14,36,  Ga, 4,34). Sau đây là những lời chứng của các Thánh Tiền Nhân :

·  Thánh lái buôn Lê Văn Gẫm (+1847) : ‘‘Ý Chúa định như vậy, xin vâng theo thánh ý Ngài’’ (DMAH 3,45).

·  Thánh Giám mục Dominicô Nguyễn Văn Xuyên : ‘‘Các con cứ lo cho họ đạo mình là đủ. Còn phần cha, cứ để thánh ý Đức Chúa Trời định liệu. Chúa đã thương cha như vậy, thì đừng mất tiền chuộc cha làm chi.kẻo lại trái ý Chúa ’’ (DMAH 2, 339)..

‘‘Ai muốn làm môn đệ Ta, hãy vác Thánh Giá mình mà theo Ta’’ (Mt 16,24), ‘‘Ai không vác Thánh Giá mình mà theo Ta, người đó không đáng làm môn đệ Ta ’’ (Lc 14,27).

Thánh Giá là biểu hiệu của niềm tin, của lòng yêu mến tha thiết. Các Thánh Tử Đạo nhận thấy nơi Thánh Giá dấu chứng của tình thương Thiên Chúa ban cho loài người qua cuộc tử nạn của Chúa Giêsu. Vì thế các Ngài sẵn sàng đón nhận Thánh Giá để đền đáp lòng Thương Xót vô biên của Thiên Chúa. Thánh Giá đây là những lời dọa nạt, những roi trượng đánh đập, những gông cùm trên vai, những liên luỵ gia đình, những thương nhớ làng xã … Nót tắt, Thánh Giá là dấu chỉ của tình yêu trọn vẹn.

·  Bà Agnès (+1700) : «Xin quan cho tôi được nói, làm sao tôi có thể chà đạp dưới chân hình ảnh Chúa mà tôi hằng tôn kính. Thưa quan, tôi quyết không chà đạp ảnh thánh Chúa, tôi xin chịu chết » (DMAH 1,80)

·  Thánh linh mục Phêrô Nguyễn Văn Tự  (1796-1838) : ‘‘ Xin mọi người nghe tôi, đây là ảnh Thánh Giá mà nhiều lần các quan đã bắt tôi bước qua, nhưng tôi đã không thể làm, và vì thế tôi phải mang án chết. Tôi ao ước luôn mang Thánh  Giá này trong khi tôi chết… ’’

Lúc qùy trên chiếu đợi chém đầu, cha Tự luôn giơ cao ảnh Thánh Giá, khiến nhiều người lương bỡ ngỡ kêu lên ‘‘kìa xem, ông ta giơ cao Thánh Giá để quảng cáo đạo của ông ta’’. Người khác lại bảo ‘‘không phải vậy, ông ta chết vì cây Thánh Già đó’’ (DMAH 2,227-228).

· Thày giảng Kim bị bắt với cha Louis Hương (1852), bị quan đánh đòn nhiều lần. Mỗi lần bị tra tấn như vậy, thày Kim đều vẽ ra trước mắt ảnh Thánh Giá để suy gẫm các khổ hình của Chúa Giêsu đã chịu (DMAH 3,77).

‘‘Hãy coi chừng người đời, họ sẽ nộp chúng con tại tòa án, sẽ đánh đập chúng con trong hội đường. Họ sẽ điệu chúng con đến các vua quan vì danh Thày, chúng con sẽ là chứng nhân của Thày trước mặt các chức quyền và các dân ngoại… Ai hy sinh mạng sống mình vì Thày thì sẽ mất sống’’ (x. Mt 10, 17-39)

Quả thật, vì yêu Thiên Chúa, vì muốn đáp lại lòng thương xót của Thiên Chúa,  các Thánh Tử Đạo Việt Nam  đã can đảm, vui vẻ, đón nhận hết mọi đau khổ, nhục hình, tù đày án tử. Chịu đựng tất cả vì muốn nên giống Chúa Kitô, vì muốn dâng lên Thiên Chúa lời cám ơn và lòng cảm mến.

Trong số 117 vị thánh Tử Đạo ở Việt Nam, thì 75  vị bị xử trảm, 22 vị bị thắt cổ, 6 vị bị thiêu sống, 5 vị bi phanh thây, 9 vị bị chết vì tra tấn trong tù. Trước những nhục hình và án tử, các thánh vẫn hân hoan, hồ hởi đón nhận ý Chúa, hiến mạng sống làm lễ tạ ơn.

·  Ông Alexi Đậu (1663) : Khi ‘‘được Chúa Hiền Vương kết án chém đầu với người bạn tên là Toma, ông Alexi liền cất tiếng hát những bài thánh ca bày tỏ niềm vui. Đến ngày ra pháp trường, ông xin được mặc áo lụa trắng ‘để vào tiệc cưới với Chúa Giêsu’’.  Lúc đã quỳ xuống chiếu đợi lý hình chém đầu, ông Alexi Đậu xin được quay đầu chứng kiến lý hình vung gươm chém đầu ông bạn Tôma. Khi đầu ông Tôma được tung lên và rơi xuống, ông Alexi nói lớn ‘‘Bạn tôi đã đi hết quãng đường và đoạt chiến thắng rồi. Bây giờ đến lượt tôi đi theo’’. Rồi ông đưa đầu ra cho lý hình và còn hỏi đã đúng cách hay chưa (DMAH 1,51).

· Thánh lý trưởng Micae Nguyễn Huy Mỹ (1804-1838) : Khi được hay tin sẽ bị án tử hình, ông trùm rất đỗi vui mừng. Ngày đi ra chịu chết, ông lý Mỹ hồ hởi, nét mặt tươi rói, nhanh nhẹn bước đi trước, vừa đi vừa hát thánh ca và giơ tay chào mọi người. Nhiều lúc ông vỗ tay nhịp nhàng và rung xiềng xích bày tỏ niềm vui lớn. Nhiều người lương thấy ông lý Mỹ vui tươi hớn hở, đã khen ông là anh hùng can đảm và hỏi nhau. : nhờ đâu mà ông vui sướng cả khi sắp chết như vậy ?  (DMAH 2,194).

‘‘ Thưa anh em, ước chi tôi chẳng hãnh diện về điều gì, ngoài Thập Giá Đức GiêsuKitô » (Gl 6,14). « Cả anh em nữa, chúng ta là những kẻ thờ phượng Thiên Chúa, nhờ Chúa Thánh Thần, chúng ta hãnh diện về Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta ’’ (Pl 3,3). 

Như thánh  Phaolô hãnh diện về Thập Giá Chúa Kitô,  về đức tin vào Thiên Chúa, các Thánh Tử Đạo Việt Nam luôn tỏ ra hãnh diện về thiên chức làm Kitô hữu của mình, hãnh diện về đạo Thiên Chúa mình đang sống, đang tin tưởng. Các Ngài xác tín ‘‘đó là hồng ân của lòng Chúa Thương Xót’’. Nên các Ngài sẵn sàng hy sinh tất cả để sống với danh nghĩa Kitô hữu của mình. Sự hãnh diện này được bộc lộ dưới nhiều hình thức. Nhưng chung quy là để đáp trả hồng ân Thiên Chúa ban. Với các Ngài, tất cả là hồng ân, tất cả là do Lòng Thương Xót của Thiên Chúa. Chúng ta thử nêu lên mấy trường hợp :

·  Cụ Toma Tín (1665). Khi quan tỉnh Quảng Nghĩa hỏi cụ Toma và các bạn của cụ : ‘‘Tại sao các ngươi là người nước Nam mà lại dám bỏ đạo của quốc gia để đi theo đạo Bồ Đào Nha ? ’’ Thay mặt cho anh em, cụ Toma Tín thưa : ‘‘Thưa quan, quan nói chúng tôi theo đạo Bồ Đào Nha thì thật sai trái và bất công đối với chúng tôi, lại còn xúc phạm đến Đức Chúa Trời nữa. Vì chúng tôi theo đạo Công Giáo, là đạo dành cho mọi người … Đạo Công giáo đã có trên 1665 năm rồi … Phần chúng tôi, chúng tôi tin chắc và hãnh diện Đạo Đức Chúa Trời là đạo thật, đạo mang lại hạnh phúc…’’ (DMAH 1, tr.62).

·  Thánh Phaolô Lê Bảo Tịnh (1793-1857) :Vào năm 1848, thánh Phaolô Lê Bảo Tịnh còn là một thày giảng và bị bắt … Khi tàu chở tù nhân cập bến Thuận An để đi Phú Yên, quan cai tù cầm giấy điểm danh. Đến lượt thày Tịnh, ông thêm chữ Gia Tô tà đạo. Thày tịnh cứ ngồi yên không trả lời, dù quan gọi ba bốn lần. Quan nóng giận quát lên : ‘‘Thằng nào láo, gọi mà không thưa’’. Lúc ấy thày Tịnh mới lên tiếng : ‘‘Tôi đây, tôi không thưa vì quan gọi tôi là người theo tà đạo. Đạo tôi là chính đạo, là đạo thật, có  tam cương ngũ thường rõ ràng, bao giờ quan gọi tôi là ‘‘theo đạo Giatô’’, bỏ chữ tà đạo đi thì tôi mới thưa ’’. (DMAH 3,135).

Các cộng đoàn (hay họ đạo) dần dần vững mạnh trong đức tin và mỗi ngày thêm đông số (Cv 16,5), bởi vì giáo dân hiệp nhất với nhau, trăm người như một (Cv 4,32), bởi vì họ được chăm lo không nguyên bởi các linh mục, mà bởi chính các quý chức đàn anh (Cv 14,24), họ họp nhau cầu nguyện (xCv 12,1-5). Nhờ đó họ liên đới với nhau như các chi thể trong một nhiệm thể mà Chúa Giêsu là đầu (Rm 12,5).

Những lời trên đây diễn tả tinh thần xây dựng họ đạo của các Thánh Tiền Nhân trong thời bách hại. Các Ngài đáp lại Lòng Chúa Thương Xót một cách cụ thể là xây dựng họ đạo, xây dựng Giáo Hội, nhiệm thể của Chúa Kitô. Các Ngài chịu tử đạo vi danh Thiên Chúa, và vì anh chị em tín hữu của mình. Máu các ngài là sức mạnh bồi dưỡng họ đạo. Tinh thần xây dựng họ đạo của các Thánh được biểu dương dưới nhiều hình thức. Với khuôn khổ bài báo chúng ta nêu lên hai trường hợp sau đây :

·   Thánh Thái Bộc Micae Hồ Đình Hy : (+ 1857) : Tuy không dám nhận bằng làm trùm hay làm thày giảng, quan thái bộc Micae Hồ Đình Hy, trong thời cấm đạo ngặt, vẫn không sợ  đón tiếp các thừa sai, dùng nhà mình làm nơi hội họp trong Tuần Thánh. Khi biết con mình muốn đi tu, Ngài dâng cho Chúa với lòng biết ơn : ‘‘Tôi đã nhận nhiều ơn của Chúa Trời, để đứa con tự do chọn đời sống tu trì, gia đình tôi muốn thưa Chúa lời cám ơn ’’ (DMAH 3,150).

Bà Anna Thuận và thánh Martino Thọ (+1840): Tại họ đạo Trinh Hà, Thanh Hóa, bà Anna Thuận luôn tỏ ra can đảm và nhiệt thành. Bà là người chuyên cất giấu càc đồ đạo (DMAH 2,461). Cũng vậy, thánh Martino Thọ thuộc họ đạo Kẻ Báng rất mau mắn trong mọi việc cha xứ cậy nhờ. Trong thời gian cấm đạo, Ngài thường cất giữ các đồ đạo. Tại nhà, Ngài đã làm sẵn bức vách dày hai lớp, có chỗ trú cho các thừa sai  và chỗ để hòm đồ thờ … (DMAH 2,474).

‘‘Phúc cho ai sống tinh thần khó nghèo, có tấm lòng hiền lành và trong sạch, có tinh thần

hòa bình và chính trực, sẵn sàng chấp nhận mọi sỉ nhục, mọi bắt bớ,  và cả sự chết vì danh Thiên Chúa… họ sẽ hớn hở vui mừng, vì phần thưởng của họ thật lớn lao ở trên trời’’ (xMt 5,3-12).

Chúng ta có thể trình bày dài hơn nữa những cách thức các Thánh Tử Đạo đáp trả Lòng Chúa Thương Xót. Nhưng một phương cách tóm lược đầy đủ nhất, có lẽ là cách các Ngài sống trọn vẹn Tám Mối Phúc Thật. Vắn tắt, chúng ta nêu lên mấy trường hợp :

·  Thánh Linh mục Giuse Nguyễn Đình Nghi (+1840). Ngài nổi bật về đức hiền lành và khiêm nhường. Các người trong gia đình và những người giúp việc truyền giáo đều làm chứng như vậy. Họ nói : «Cha Nghi rất hiền lành, nhỏ nhẹ bảo ban, chứ không bao giờ quát mắng hay đánh đập ai. Vì cha hiền lành nên lời cha giảng khuyên  có hấp lực khiến người nghe không chán và cũng không cưỡng lại được » (DMAH 2,400).

·  Giáo dân Phú Yên : Năm 1644, một nhóm giáo dân Phú Yên bị điệu ra hầu tòa chúa Thượng Vương, đã tỏ ra lòng khao khát nên công chính, nên hoàn thiện. Chính họ đã tâu xin : ‘‘Thưa chúa thượng, nỡ nào chúa thượng lại đành tâm giết một cụ già 73 tuổi và một người trẻ 19 tuổi. Cũng như họ, chúng tôi cố gắng sống tốt mỗi ngày, giữ đức công bằng, không hề ăn cướp, giết người, luôn trung thành với chúa thượng. Còn  tín ngưỡng là quyền tự do của mỗi người lựa chọn để sống lương thiện hơn hầu cứu rỗi linh hồn mình về đời sau ! ’’ (DMAH 1,29).