Tình và Nghĩa trong hôn nhân - Nguyễn Đăng Quế

Tình và Nghĩa trong hôn nhân

   

 

áng nào hai Bác Năm cũng dắt tay nhau đi dạo trong khu vườn gần nhà. Hình ảnh hai người già nắm tay nhau là hình ảnh thật hiếm, đẹp, đầy ý nghĩa, gây cảm xúc, gợi sự tò mò, kính phục bùi ngùi cảm động, bâng khuâng suy ngẫm về tình người và cuộc đời.

Hình ảnh lạ, hiếm khi thấy một cặp người cao niên, bác Năm trai khoảng 90 tuổi đi bên Bác gái, trẻ hơn vài năm, dáng người còn nhanh nhẹn, bước chân khá vững vàng. Điều ngạc nhiên là thấy hai Bác đại thọ như vậy mà vẫn có đôi và còn đôi. Thời buổi « sống vội » này, trong thời gian dịch bệnh Covid-19 đang hoành hành khắp thế giới, hai Bác với tuổi đời ngần đó mà vẫn còn tự chủ, thong dong đi đứng được (dù phải dựa vào cây gậy) đầu óc có quên có nhớ nhưng chưa đến nỗi lơ mơ, cơ thể chưa quá yếu mệt buộc phải gửi vào viện dưỡng lão hay kiệt sức nằm liệt phải vào bệnh viện. Bác Năm với tuổi 90 đã vượt mức tuổi thọ của đàn ông dân Pháp (khoảng 75 tuổi) dù trước đây Bác đã có cuộc sống bên Việt Nam chẳng dễ dàng và bình an chút nào, mà đầy sóng gió, thăng trầm bể dâu do chiến cuộc, tình hình khủng khoảng chính trị, dẫn đến xáo trộn đời sống xã hội qua những đợt, tản cư từ thành thị về thôn quê hồi chiến tranh Pháp -Việt, rồi di cư từ Bắc vô Nam sau Hiệp Định Genève cho đến cuộc di tản sau75 sống tha hương những năm cuối đời trên đất lạ quê người.

 

 Hình ảnh đẹp mắt khi thấy hai mái tóc bạc phất phơ theo gió, khuôn mặt in vết nhăn, dấu ấn của thời gian nhưng vẫn giữ được nét phúc hậu, hiền hòa chứng tỏ sự an bình tâm hồn với sự thanh thản chấp nhận hiện tại. Thấy hai Bác dừng bước, ngồi nghỉ tạm trên ghế đá công viên, tôi tiến lại gần, xin Hai Bác chỉ dẫn cho bí quyết huyền diệu của tình keo sơn gắn bó giữa hai Bác đến tuổi này ? Bác trai trả lời ngay : « Có gì đặc biệt đâu, ông bạn trẻ, gói ghém chỉ là sống trọn tình vẹn nghĩa, mà tình thì sâu, nghĩa thì nặng ». Bác Năm gái nhanh nhẩu tiếp lời « Chúng tôi có Đức Tin nên cố gắng giữ và thực hiện đúng lời thề đã hứa bên nhau ngày Hôn Lễ là sẽ thương yêu, kính trọng, chung thủy cùng nhau đến trọn đời » - « Thế thì khó và lâu quá, Bác ơi, tụi trẻ chúng cháu làm sao có sức chịu đựng, kiên nhẫn và can đảm sống trọn đời với chỉ một người ? Chán ngán lắm, Bác nhỉ ? » - « Đúng thế đấy cậu ơi, nhưng phải kiên trì, can đảm và nhờ ơn Chúa giúp sức thì rồi « yêu nhau… mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua »

Chuyện lứa đôi trải dài như một cuốn sách. Một quyển sách dầy gồm nhiều trang giấy xếp theo từng chương mục giai đoạn với những tình tiết pha trộn vui buồn, gian nan, đầm ấm sung sướng đong đầy, hay đau thương bi kịch tàn phai:

* Mở đầu với « Cái buổi ban đầu lưu luyến ấy » bằng những vần thơ chữ tình chép vội rồi kín đáo đưa tay, những ánh mắt trao đổi trìu mến, những buổi hẹn hò tình tứ… một thủa thơ mộng, tìm hiểu nhau sơ sơ, đầm ấm nên thơ, lãng mạng…rồi tiến đến giai đoạn sâu đậm, bồng bột và đam mê của tình nồng cháy tương tư « chẳng ốm cũng sầu » kết thúc bằng quyết định tổ chức hôn nhân.

 

* Qua không khí nhộn nhịp báo hỷ với gia đình, qua lời chúc mừng hoan hỷ của bạn bè giữa buổi tiệc rượu đến lễ cưới tổ chức tại nhà thờ. Giây phút cảm động và gắn bó nhất là lúc hai người đeo nhẫn cưới và trao đổi lời thề hứa thiêng liêng trước mặt Giáo Hội, gia đình và cộng đồng « nhận làm vợ hay chồng để yêu thương, kính trọng, chung thủy với nhau trọn đời, lúc mạnh khỏe cũng như lúc ốm đau, lúc thịnh vượng cũng như lúc gian nan » .Đây là giai đoạn dài nhất ,thời kỳ « sinh tử, nhậy cảm » thử thách bao gồm gánh nặng  trách nhiệm, bổn phận của đời sống thực tế, nhàm chán hằng ngày, xen lẫn với nhiều tình tiết ngoại lai đột xuất  khó lường hay đoán trước.

 

- Lời tuyên thệ nhận làm vợ hay chồng của nhau : Hai đối tượng tự do, tình nguyện sống bên nhau với mục đích cao cả xây dựng một tổ ấm, sinh con đẻ cái, giáo dục chúng đạo đức nên người. Tuy tự nguyện « hai người là một » đã có phần nào đồng cảm để đồng tình quyết định đồng hành nhưng hai cá thể với hai cá tính độc lập giáp cạnh sẽ gặp biết bao điều khác biệt lúc đó mới xuất hiện đột ngột trong nếp sống thực tế hằng ngày.

* Nhận nhau tức là chấp nhận toàn diện cá nhân với danh tánh, với nhân cách, hình thể, bao gồm mọi khía cạnh từ sự khác biệt về chủng tộc, nguồn gốc gia đình, trình độ xã hội, văn hóa, học thức, phong tục. Những nét khác  biệt về sắc đẹp, ngoại hình, về bệnh, về khuyết tật, sở thích, quan niệm sống, dự án kế hoạch tương lai, ngay cả  tính hư tật xấu v.v… bao nhiêu góc cạnh gai góc  lòi ra, xuất hiện khi  bắt đầu đối mặt gần nhau mỗi ngày, dòng  giãi  qua tháng này, qua năm  khác.Sự bất đồng  sẽ  đâm tủa tứ phía , gây rối loạn, lộn xộn đe dọa sự đồng điệu giữa hai người.Vì vậy hầu sớm dẫn đến sự thuận hòa nên sớm  giãi bầy cùng nhau, lắng nghe ,tìm hiểu trong sự trầm lặng để mong  san bằng,  mài dũa cho phù hợp các góc cạnh khác biệt.

 

 * Hứa nhận làm vợ hay chồng : theo lời Thiên Chúa phán khi tạo dựng Adam và Eve « Ta sẽ ban cho Adam một trợ tá tương xứng » cho Eva một vị trí riêng rẽ, chỗ đứng đặc biệt « ngang vai, ngang hàng với Adam » trong thiên chức cao cả và trọng đại của cuộc sống để sánh vai cộng tác  trong tình yêu, bổn phận và nhiệm vụ (chứ không phải làm nô lệ, đầy tớ,ông hoàng, bà chúa đâu!).

 

-  Lời hứa yêu thương nhau : Ngọn lửa Tình Yêu nồng nhiệt bùng cháy thủa ban đầu dần dần, do sự va chạm thực tế, do đời sống đều đều nhàm chán hằng ngày, bớt thơ mộng, tạo ra khuynh hướng giảm bớt nồng độ. Tình yêu nẩy lửa ban đầu cháy nhanh bộc phát cao nhưng hữu hạn như đuốc « lửa rơm » sẽ dần dần theo thời gian trở thành ngọn lửa âm ỷ bền lâu của « lửa chấu ». Tình yêu nồng nàn biến thể sang một loại tình thương chín chắn, bền bỉ, thầm lặng, ít trình diễn phô trương hơn, nhưng vững chắc và sâu đậm, nhân hậu như loại tình bạn tri kỷ, thứ tình đồng nghiệp, đồng đội để đồng tâm tích cực xây dựng tổ ấm vì « Yêu nhau không phải chỉ nhìn mặt nhau mà nhìn theo cùng một định hướng » (St Exupéry). Là hai cá thể riêng biệt với hai nhân cách khác nhau, nhiều lúc sẽ không cùng một ý nghĩ, một suy tư, sở thích nhưng vì mục đích chung và chính đáng của gia đình, cần bàn luận, cân nhắc các ý kiến riêng tư để rồi êm thấm chọn được giải pháp thích hợp. Xét như vậy, đời sống lứa đôi không phẳng lặng như tờ, con đường hạnh phúc không bằng phẳng trơn tru. Khi lãnh trách nhiệm, chu toàn bổn phận ,cần vững niềm tin cậy nhau, một tấm lòng đức độ  vị tha, khiêm nhường gạt bỏ cái « tôi », ý kiến riêng  tư của mình để kiên trì nâng đỡ, dìu dắt  vượt  được thử thách chông gai  «Yêu nhau vạn sự chẳng nề ,dẫu trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng » 

– Lời hứa  kính trọng nhau : không dễ dàng đâu khi mỗi người một quan điểm, khi lòng đong đầy  tự ái, tự phụ,tự đắc, tự kiêu, tự mãn, tự đại coi trọng «cái tôi » của mình cao hơn cả đỉnh núi Everest nên thường ích kỷ, khoe khoang  dám chê bai, riễu cợt, coi rẻ, thậm chí có khi khinh miệt người bạn đời.  Muốn kính trọng thì lòng phải có tình yêu thương, am hiểu tâm lý để khiêm nhường đặt mình vào địa vị người bạn đời, cảm thông, đầu óc sáng suốt để hiểu thấu, nhận định đứng đắn hoàng cảnh, địa vị của người kia, mới có thể khuyên răn, dìu dắt. Luôn nhớ làm đẹp lòng bạn đời, dành thời gian riêng tư, thỉnh thoảng nói lên lời khen, một câu an ủi, khích lệ hay nhắc lại lời yêu thương đằm thắm của thuả ban đầu.

 

 - Lời hứa chia sẻ trách nhiệm và bổn phận : Trước khi cưới, chỉ lo cho bản thân mình, cưới xong phải lo cho cả đôi. Trách nhiệm và bổn phận tăng gấp đôi, hiện tại chu toàn nghĩa vụ làm vợ, làm chồng, lo phận sự về đời sống vật chất, kinh tế, tinh thần, sự nghiệp, về sức khỏe, từng ngày, mỗi tháng và quanh năm. Thêm vào đó phải cư xử hiếu thảo đối với đại gia đình hai họ. Trong tương lai, trách nhiệm làm cha mẹ với bổn phận nuôi nấng, giáo dục ,hướng dẫn con cái trong vấn đề học vấn, sửa soạn sự nghiệp .Cầu mong  Chúa ban cho tinh thần sáng suốt, sức khỏe dồi dào, lòng nhiệt tình kiên nhẫn, can đảm và sức chịu đựng, sự hăng say bền bỉ  để « Yêu nhau chẳng quản lầm than »  

- Lời hứa chung thủy cho một tình yêu duy nhất và vĩnh cửu: Trung thành khi bao cám dỗ dọc đường đời như người tình cũ xuất hiện tình cờ sau nhiều năm vắng bóng « tình cũ không rủ cũng tới », như cô thư ký dịu dàng, đắc lực suốt ngày bên cạnh ông xếp, có cô học trò ngây thơ hết lòng khâm phục thầy giáo, hay gặp người « hùng » ra tay cứu vớt lúc nguy biến, thường là người bạn trẻ, nhí nhẳnh quyến rũ mới gặp nhân tiệc rượu trong lễ hội, khát khao du hí,danh vọng ,tiền tài, dục vọng . Những tình huống này dễ dẫn đến xa ngã, bằng tư tưởng khi cứ nghĩ đến mà nhớ nhung tiếc nuối vẩn vơ hay thực tế phản bội « đi ngang về tắt » sống vụng trộm.  Những cám dỗ bao giờ cũng hấp dẫn, chớp ngoáng bề ngoài thật đẹp, hào nhoáng,  đầy sức thu hút mời mọc để vui hưởng thoải mái, vô trách nhiệm những  giây phút  hoang lạc nhưng sẽ mang tan nát đến cả một tổ ấm.Vì vậy mà quên mất người vợ ở nhà đang vất vả lo cơm nước, tóc rối  đầu bù trong công việc, không còn thì giờ để nũng nịu tình tứ như xưa, đôi khi bực bội lại còn cằn nhằn, cáu kỉnh, tệ hơn là  sắc đẹp tàn phai theo năm tháng, không còn tươi mát hay thon trẻ sau mấy lần sinh nở ; Cần xin nhiều ơn Trên giúp sức để quyết tâm can đảm lánh xa, dứt bỏ và cần người bạn đời suy nghĩ chín chắn, khoan dung độ lượng để tha thứ, hàn gắn,khuyên nhủ, giúp đỡ trở lại sống  ổn thỏa.

– Trong mọi hoàn cảnh : Sát cánh nhau để chia sẻ ngọt bùi, dựa đôi vai, cần một bàn tay để cùng nhau vui sướng trong hoàn cảnh thuận lợi, thịnh vượng, danh vọng, quyền quý, tiền bạc nhưng ngựơc lại phải cần tấm lòng bác ái vị tha, ý chí cương quyết chấp nhận nghịch cảnh, chịu đựng để hỗ trợ lúc gian nan, khổ cực, thiếu thốn, tù đầy chiến tranh, bệnh tật. Can đảm để giữ vững niềm tin và thương yêu, tránh những đổ vỡ tiêu cực từ đối xử lơ là, ruồng bỏ đến khủng khoảng ly thân, ly dị.

- Và trọn đời :  Quỹ thời gian giảm dần, cuốn sách cuộc đời lứa đôi sang gần chuơng chót. 30,40 năm sống chung, hai người tóc đã điểm sương, sự nghiệp gần hoàn tất, sắp tới tuổi về hưu, đã lo tròn nhiệm vụ đối với con cái, nay đã thành đạt « đàn chim rời tổ ấm » tung bay đến chân trời mới. Tình Thanh Xuân hăng say trôi mau, thời gian gay go của phấn đấu, trách nhiêm, bổn phận đã qua rồi, nay đến thời gian chấp nhận và an dưỡng « tuổi già xế bóng đậm đà yêu thương ». Tình yêu thương nay khoác thêm mầu áo Tình Nghĩa.Nghĩa là thứ cảm xúc nhẹ nhàng, hài hòa, lắng đọng, keo sơn gắn bó những cặp vợ chồng già, cảm xúc thắm thiết, ân cần dịu dàng và tế nhị trong sự thông cảm chăm sóc, nhường nhịn.  Nghĩa đi liền với Tình nghĩa, với Ân nghĩa, chung kiên trong trách nhiệm, bổn phận, quan tâm ,chia sẻ và khoan dung.Nếu chữ Yêu dịch là Amour thì chữ Nghĩa, khó dịch sang tiếng Pháp  bằng chỉ một chữ,mà  phải dùng cả một cụm từ mới định nghĩa và diễn tả đầy đủ, vì bao gồm nhiều cảm xúc yêu thương  mới hợp được chữ Tình Nghĩa như tendresse, bienveillance, attache, loyauté, gratitude, compréhension, responsabilité ,fidélité, complaisance, partage, serviabilité .Thế mới thấy chữ Việt chúng ta thật tuyệt vời! Đến giờ này, tâm trí lắng dịu, suy ngẫm về triết lý phù du, thuyết vô thường của cuộc đời, nhận thấy được sống bên nhau, yêu thương nhau suốt đời, liền hướng tâm hồn về tâm linh, thiêng liêng. Lòng tràn đầy ơn nghĩa để dâng lời cảm tạ lên Chúa đã ban phước lành cho gia đình, để cám ơn cuộc sống, cám ơn người bạn đời đã bền vững bên nhau, chia sẻ ngọt bùi bằng tình sâu nghĩa nặng.

 

 Cùng Đức Giáo Hoàng Phanxicô trong thông huấn Amoris Laetitia, Niềm vui trong yêu thương, chúng ta hãy dâng lời cầu nguyện : « Xin Chúa Giêsu, Mẹ Maria và Cha Thánh Giuse, đoái nghe và nhận lời chúng con cầu khẩn. Xin làm cho mọi người chúng con ý thức được tính thánh thiêng, sự bất khả xâm phạm và vẻ kiều diễm của gia đình trong chương trình của Thiên Chúa ».

 

Nguyễn Đăng Quế