I.                   VÂN UYÊN LÀ AI ?

Bác sĩ Nguyễn Văn Ái là người của chính trị, xã hội Việt Nam. Thi sĩ Vân Uyên là người của văn học công giáo Việt Nam. Nhưng cũng chính sinh viên y khoa và bác sĩ trẻ Nguyễn văn Ái đã góp phần thành lập và là một trong ba chủ tịch Liên Đoàn Sinh Viên Công Giáo Việt Nam tại Pháp, tiền thân của giáo xứ vào những năm 40. Và cũng chính Bác sĩ Nguyễn Văn Ái và thi sĩ Vân Uyên đã góp phần thành lập và phát triển hai nhóm mục vụ : nhóm Mục Vụ Gia Đình năm 1995 và nhóm Mục Vụ Tu thư năm 1997. Là một giáo dân của giáo xứ, tôi nghĩ rằng Giáo xứ rất hãnh diện và biết ơn Bác sĩ Nguyễn Văn Ái và thi sĩ Vân Uyên.

Sáng nay đi lễ, tôi gặp Đức Ông Mai Đức Vinh và cha Đinh Đồng Thượng Sách. Cả hai đều cho tôi hay rằng đã biên thơ « chúc mừng Thượng thọ 90 tuổi của bác si Nguyễn Văn Ái ». Riêng Đức Ông Mai Đức Vinh còn đề nghị tôi viết vài bài để chúc mừng. Tôi thưa với ngài rằng : « Dạ, con đã có chủ ý ». Như vậy, để chúc mừng lễ thượng thọ 90 của thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái, ngày 07/02/2010 sắp tới, tôi xin được bày tỏ đôi điều mà tôi biết vể Bác sĩ Nguyễn Văn Ái và thi sĩ Vân Uyên.

11. Bác sĩ NGUYỄN VĂN ÁI là người quen biết

Theo lời mời của cha Mai Đức Vinh, từ năm 1980 tôi đến Giáo xứ Paris giúp ngài lập nhón Thần Học Giáo Dân. Ở đây từ đó đến nay, qua 30 năm, tôi có cái may mắn được gặp và làm việc với một số người nhiều tài năng và nhiệt tình, trong đó có bác sĩ Nguyễn Văn Ái, tên thật của thi sĩ Vân Uyên. Cùng làm việc với nhau, từ 1995 đến 2000, trong Ban Mục Vụ Hôn Nhân và Gia Đình của giáo xứ, mà Bs Ái làm trưởng ban và tôi làm thư ký, chúng tôi gặp nhau ít nhất mỗi năm 4 lần. Lần nào tôi cũng được Vân Uyên đọc cho nghe những bài thơ mà ông mới sáng tác. Hoặc do tự ý ông đọc ra, hoặc do tôi gợi ra bằng cách đọc bài thơ ông mới đăng trong báo giáo xứ. Trước thơ của Vân Uyên và trước mặt Vân Uyên, tôi thấy mình như rất tự do, cứ nghĩ gì nói nấy, không e ngại, không sợ làm xúc phạm nếu phải nói ra điều mình không hay chưa bằng lòng, chưa cảm nghiệm được, cũng chẳng sợ gì khi mình thích thú, cảm nhận được một hình ảnh, một tâm tư, một ý tưởng. Và tôi vẫn phản ứng như vậy, trong suốt nhiều năm, không hề thay đổi. Cũng may, là dường như Vân Uyên cũng thích thú về những phản ứng tự nhiên, đôi khi ngây ngô, nhưng luôn luôn thành thực của tôi. Đó là nguồn tài liệu thứ nhất, tài liệu sống, khiến tôi biết về thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái.

Năm 1997, một ban mục vụ mới về văn hóa được thành lập. Đó là Ban Tu Thư, để chuẩn bị viết cuốn « Kỷ Yếu 50 năm thành lập Giáo Xứ Việt Nam tại Paris, 1947-1997 ». Bốn người chủ chốt là cha Vinh, Bác sĩ Ái, Ông Nha và tôi. Viết hai bài về «Hội Đồng Mục Vụ trong lịch sử của GXVN Paris » và về « Tương quan của GXVN Paris với các thẩm cấp và cộng đoàn công giáo khác », tôi có dịp tra cứu những tài liệu thời thành lập giáo xứ vào những năm 40, và đặc biệt thỉnh thoảng được trao đổi với Bs Ái về những việc ông làm thời đó. Tôi khám phá ra rằng sinh viên y khoa Nguyễn Văn Ái đã là một trong ba chánh hội trưởng Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp, tiền thân của giáo xứ, trong những năm 1946-1953. Ông Trần Hữu Phương 1946-1949, Ông Nguyễn Văn Ái, 1949-1952, ông Trần Ngọc Oành 1952-1953. 

Hình ảnh rất đẹp mà tôi có về một thi sĩ đàn anh, là Vân Uyên, lại đẹp hơn, khi ngày 09/02/1998, tôi nhận được một quà tặng do Vân Uyên gởi. Đó là hai tập thơ của Vân Uyên. Tập một : Mấy vần lưu niệm ; Paris, 1996, 32 trang. Và Tập hai : Tình thơ ; Paris, 1997, 66 trang. Ngay trang bìa, tác giả ghi những dòng sau : « Bản riêng tặng anh chị Trần Văn Cảnh trong tình thân hữu Ban Giảng Huấn Lớp Đự Bị Hôn Nhân tại Giáo Xứ Việt Nam Paris. Paris, 09/02/1998. Nguyễn Văn Ái ». Năm 1999 một tập thơ mới của Vân Uyên đã được xuất bản. Đó là tập thơ thứ ba của Vân Uyên « Duyên kiếp Thiên tình », Paris 1999. Năm 2011, một tuyển tập thơ của Vân Uyên dưới đầu đề « Nghĩa nợ tình » được Giáo Xứ Việt Nam Paris xuất bản. Đó là tập thơ thứ tư của Vân Uyên. Bốn tập thơ này là nguồn tài liệu thứ hai giúp tôi biết về thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái.

Năm 2007, kỷ niệm 60 năm thành lập Giáo Xứ Việt Nam Paris, 1947-2007, viết một loạt bài về giáo xứ, tôi có dịp tìm kiếm những tài liệu về giáo xứ. Trong những tài liệu này, tình cờ, tôi đọc được một số bài của thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái. Loại thứ nhất là báo giáo xứ. Ở đây, đặc biệt trong những năm 90, có nhiều bài của Vân Uyên, nhất là thơ. Loại thứ hai là những tài liệu sinh hoạt riêng rẽ còn sót lại. Ở đây, trong những năm 40, người ta tìm được một vài bài thuyết trình của (sinh viên y khoa) Nguyễn Văn Ái. Loại thứ ba là những tập sách do Ban Tu Thư Giáo Xứ biên soạn trong những năm chín mươi hai ngàn. Ở đây, người ta đọc được những luận văn nghiên cứu của bác sĩ Nguyễn Văn Ái.

Năm 2008, làm chủ bút phát hành tờ báo điện tử « Bản Tin Dũng Lạc », sau số 1, tháng giêng 2008, ra mắt, giới thiệu đường hướng tổng quát về Văn Hóa và Đức Tin, số hai, tháng hai 2008, nhân ngày họp mặt của nhóm « Đồng Xanh Thơ », chúng tôi đã làm một số đặc biệt về chủ đề « Ngày họp mặt ĐỒNG XANH THƠ ». Từ đó, tôi khám phá một nguồn tư liệu phong phú về thơ công giáo trên mạng lưới Dũng Lạc, trong đó có thơ của Vân Uyên.

(http://www.dunglac.org/index.php?m=search&v=news&kw=v%C3%A2n+uy%C3%AAn&sin=2&sch=0).

Năm 2009, xuân mới đến, trong một cuối tuần nhàn, tình cờ tôi đọc lại hai tập thơ của Vân Uyên « Mấy vần lưu niệm » 1996 và « Tình Thơ », 1997. Trong những trang thơ của Vân Uyên, ở trang 25, 26 và 27, của tập « Mấy vần lưu niệm », bên cạnh ba bài thơ « Tình thơ », « Thơ tình » và « Tình và thơ », tôi đọc được và nhớ lại hai ghi chú mà tôi đã ghi ở bên : Hai lý do khiến Vân Uyên làm thơ là « Lời thơ hoan nở nụ tình thâm » và « Thi thanh thánh thót lưu truyền kiếp ». Tôi liền đọc một chặp hết hai tập thơ. Tôi khám phá ra nội dung thơ Vân Uyên xoay quanh trọng tâm chữ « tình » : « Thơ Tình, như xác với hồn, Thi thanh Tình nhập, Thơ còn hồn thơ ». Tôi khám phá ra năm chủ đề, cũng là năm giai đoạn cảm nhận chữ tình là « Tình ái », « Thiên tình », « Tình gia đình », « Tình bạn bè » và « Tình người ». Tự nhiên, tôi muốn hiểu biết hơn về Vân Uyên, muốn tìm hiểu, giới thiệu ông và phổ biến thơ của ông với các bạn bè, văn hữu xa gần. Ý định này khiến tôi đã đề nghị Vân Uyên trao đổi và trả lời một số câu hỏi mà tôi đã gởi cho ông. Vân Uyên đã nhận lời và đã trả lời một số câu hỏi của tôi qua điện thư với đầu đề : « Vân Uyên Nguyễn Văn Ái trả lời Gs Trần Văn Cảnh, ngày 05-09-2009 ».

Năm 2010, đầu năm, nhận được một thư của các con cháu của BS Nguyễn Văn Ái, mời dự lễ thượng thọ 90 tuổi của ông, 07/02/1920 – 07/02/2010, ý tưởng tiếp tục viết về « Thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái » lại hiện ra. Về những chủ đề nghiên cứu, như về « Giáo dục con cái », « Văn hóa gia đình », « Giáo xứ Việt Nam », « Thừa sai Hải ngoại Paris », « Lịch sử truyền giáo Việt Nam »,… tôi hay viết theo một chương trình rõ rệt, định trước. Về « Thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái », để cho sự chân thành được hoàn hảo, tôi có ý tưởng sẽ viết theo hứng : thích gì viết nấy, không nhất thiết phải theo một chương trình định trước, cũng không nhất định theo một định kỳ sáng tác và phổ biến nào. Chung chung, dựa vào sáu nguồn tài liệu vừa giới thiệu trên đây mà tôi có về Vân Uyên, những bài viết này sẽ xoay quanh « thơ » và « con người ». Đó là lý do khiến tôi đã đặt cho loạt bài này cái tên chung là « Thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái ». Chúng ta hãy cùng nhau đi thăm Vân Uyên.

12. Chúng ta đi thăm VÂN UYÊN

Chúng ta đi thăm Vân Uyên, trước là để chúc mừng thượng thọ 95 của ông, vấn an ông và sau là để hầu chuyện với ông về bút hiệu « Vân Uyên » của ông. Vân Uyên là ai ? Bút hiệu Vân Uyên có ý nghĩa gì ?

121. Vân Uyên là ai ?

Vân Uyên là bút hiệu của bác sĩ Nguyển Văn Ái, sinh ngày 07/02/1920, mà vài ba tuần lễ nữa, chúng ta sẽ chúc mừng THƯỢNG THỌ 90 tuổi của ông. Trong bài « Vân Uyên Nguyễn Văn Ái trả lời gs Trần Văn Cảnh, ngày 05-09-2009 », viết về tiểu sử của mình, bác sĩ Nguyễn Văn Ái đã chỉ muốn tóm tắt qua mấy dữ kiện chính yếu sau đây.

Bút hiệu   :   VÂN  UYÊN

Tên họ      :   Nguyễn  Văn  Aí

Sinh quán :   Hà-Nội ( Việt Nam ) 1920

Định cư    :   Paris ( France) từ 1983

Trước  1975 :

Giáo sư Y khoa Đại học Saigon

Viện trưởng Viện Pasteur Việt Nam

Tổng Thư Ký Hội đồng Quốc gia Khảo cứu Khoa học

Chuyên viên Tổ chức Y tế Quốc tế

Đại diện VNCH trong Chương trình Y Tế  ASEAN

Từng làm Quốc vụ Khanh  không giữ Bộ nào .

Hoạt động Xã hội :

Chủ tịch Phong trào Trí thức Công giáo Pax Romana Việt Nam

Chủ tịch  Hội  Y Học  Việt Nam

Văn thơ :

Tác giả cuốn « Khoa học và Đức tin , giới thiệu  tư tưởng Teilhard de Chardin » Kim Lai Ấn Quán xuất bản Saigon 1965 .

Ba tập thơ :

Những vần lưu niệm , Paris 1996

Tình thơ , Paris 1997

Duyên kiếp Thiên tình , Paris 1999

Nghĩa nợ tình, Paris : Giáo xứ Việt nam ; 2011, 118 tr.

Học tập cải tạo :

trại   Long Thành , 1975

trại  Thủ Đức , 1975-1976

trại Hà Sơn Bình ( Bắc Việt , 1976-1979 ).

Huy Chương Vàng Toà Thánh  ( Vatican  1997 ) .

Thực ra bản tóm tắt tiểu sử này quá vắn. Bác sĩ Nguyễn Văn Ái đã không đề cập gì đến những việc ông đã làm ở Giáo xứ Việt Nam Paris. Nhất là việc ông đã tham dự thành lập giáo xứ, qua việc tham dự trực tiếp vào việc thành lập Liên đoàn Công giáo Việt nam tại Pháp. Ông đã làm chủ tịch Liên đoàn trong nhiệm kỳ 1949-1952, với cha Trần Văn Hiến Minh là tuyên úy. Ông cũng không nói gì đến những việc ông đã góp phần xây dựng Giáo Xứ qua các sinh hoạt mục vụ mà ông tham dự, trong những năm 90, như trưởng ban (sáng lập) mục vụ Hôn nhân gia đình, thành viên (sáng lập) mục vụ văn hóa,… Khi có dịp, chúng ta sẽ trở lại vấn đề này.

122. Bút hiệu Vân Uyên có ý nghĩa gì ?

Cũng trong bài « Vân Uyên Nguyễn Văn Ái trả lời gs Trần Văn Cảnh, ngày 05-09-2009 », bác sĩ Nguyễn Văn Ái đã giải thích về bút hiệu Vân Uyên của mình như sau :

Bút hiệu Vân Uyên ký dưới những bài viết trong Báo Giáo Xứ Việt Nam Paris ít ai để ý tới. Nhưng từ khi viết thơ, một số độc giả tò mò muốn biết Vân Uyên là ai. Khi đã biết họ ngạc nhiên vì đọc thơ họ vẫn tưởng tác giả là một nữ thi sĩ đa cảm. Đây cũng là một điểm nên lưu ý. Độc giả thường thích đọc thơ hơn những bài văn. Những ý thơ cô đọng trong vần điệu hình như dễ thu hút sự chú ý của người đọc.

Vân nghĩa là mây. Uyên có nghĩa là yêu. Vân Uyên có thể hiểu là Tình yêu trên Trời.

Có hai người gửi tặng Vân Uyên hai cây triện chữ nho để đóng dấu đỏ trên các bài thơ gửi các báo ở Mỹ và Canada. Cây triện khắc ở Việt Nam chữ Vân khắc đúng. Còn chữ Uyên khắc thành chữ Uyển có nghĩa là vườn hoa. Các bạn thâm nho khuyên dùng cái triện này cũng có ý nghĩa ví những bài thơ như những bông hoa trong vườn hoa ở trên mây. Cây triện khắc ở Trung Hoa chữ Vân không có chi thay đổi. Nhưng chữ Uyên khắc có thêm nét thành có nghĩa là con chim uyên. Chim uyên thường sống có đôi (uyên ương). Vân Uyên có thể hiểu là con chim uyên nay sống một mình ở trên mây.

Thật ra bút hiệu Vân Uyên được chọn dễ dàng hơn nhiều. Cũng như Bs.TrầnVăn Bảng lấy bút hiệu Bằng Vân chỉ là đổi ngược Văn Bảng thành Bằng Vân. Cũng như vậy, Vân Uyên là đổi Văn Áí thành Vân Uyên .

Vân Uyên còn có một bút hiệu khác là Quốc Như nhưng nay không còn dùng nữa. Bút hiệu này do ông thầy dạy chữ nho đặt cho từ câu : ‘’ Ái quốc như gia’’ . Những bài viết trong thời kỳ sinh viên được ký dưới bút hiệu này.

Ba ý nghĩa mà bác sĩ Nguyễn văn Ái đã giải thích về bút hiệu VÂN UYÊN của mình có một dấu chứng tiền định và thiên định về cuộc đời của ông. Xuất thân là một bác sĩ, sau khi đã tham dự và thực hiện nhiều công việc giáo dục, văn hóa, xã hội, chính trị, … ông đã “đảo ngược” cuộc đời từ năm 78 tuổi : bỏ cuộc đời “Kinh bang tế thế” của bác sĩ Nguyễn Văn Ái, để theo duyên “Tình thơ” của thi sĩ Vân Uyên. Từ nay, năm ông 78 tuổi, tức là năm 1998, sau khi người bạn đời đã ra đi được hai năm, ông sẽ chỉ là Vân Uyên, nghĩa là “con chim uyên nay sống một mình ở trên mây ». Và là “Tình yêu trên Trời”.

Từ nay, THƠ là lẽ sống chính yếu của Vân Uyên. Và TÌNH là trọng tâm của thơ Vân Uyên. Bài thơ “Lời Tình”, sáng tác ngày lễ Các Thánh 01/11/1996, phản ánh sâu đậm âm hưởng của “Ngôi Lời” trong phúc âm Gioan (Jn I, 1-18). Vân Uyên đã khởi đầu mô tả Thơ theo một tiếp cận rất hữu thể học (ontologique). Thơ chẳng những là “bóng là thanh”, mà còn “tạo thể gây hình dương âm”. Thơ “hiển hiện tình”. “Thơ, Tình như xác với hồn”. Từ một tiếp cận siêu hình hữu thể học, Vân Uyên đã bắt chước Gioan, tiến sang một tiếp cận huyền nhiệm. Thơ là như « linh khí » hiện hình « thổi về », giải thích được một cách thần thánh huyền nhiệm tình yêu « phu thê kiếp người ». Thơ như vậy chính « là Lời, là Tình », đưa ta linh cảm được “Ngôi Lời Thần Ngôn”. Khi có dịp, chúng ta sẽ trở lại bài thơ này để phân tích kỹ hơn về khía cạnh siêu hình hữu thể và khía cạnh ý nghĩa huyền nhiệm của Thơ và Tình của Vân Uyên. Bây giờ, chúng ta hãy đọc và khai vị thưởng thức bài thơ.

LỜI TÌNH

Tình nguyên thủy vô thanh vô bóng,

Thơ thành lời là bóng là thanh.

Lời thơ linh động ẩn tình,

Duyên thần tạo thể gây hình dương âm.

Thơ hiển hiện tình tâm thầm lặng,

Chốn U linh văng vẳng thần ngôn.

Thơ, Tình, như xác với hồn,

Thi Thanh tình nhập thơ còn hồn thơ.

Phân nhất thể chia giờ biệt tử,

Nương hồn tình ngôn ngữ thần thi

Nhập thơ linh khí thổi về

Huyền sinh thần giải phu thê kiếp người

Âm dương sinh tử lứa đôi

Lời tình linh cảm Ngôi Lời Thần Ngôn

Vân Uyên là tình yêu trên Trời. Từ ngày đổi đời, lầy bút hiệu Vân Uyên làm thơ, THƠ là lẽ sống chính yếu của Vân Uyên và TÌNH là trọng tâm của thơ Vân Uyên. Nhưng duyên tình nào đã khiến Vân Uyên làm thơ? Đó là đề tài chúng ta sẽ khám phá với Vân Uyên và qua thơ Vân Uyên.

Paris, ngày 24 tháng 01 năm 2010

Cập nhật ngày 10 tháng 11 năm 2016

Thanh Hương Trần Văn Cảnh

II. DUY ÊN TÌNH NÀO ĐÃ KHIẾN VÂN UYÊN LÀM THƠ ?

Vân Uyên, bút hiệu của Bác sĩ Nguyễn Văn Ái, có nghĩa là tình yêu trên Trời. Từ ngày đổi đời, lầy bút hiệu Vân Uyên làm thơ, THƠ là lẽ sống chính yếu của Vân Uyên và TÌNH là nội dung của thơ Vân Uyên. Nhưng duyên tình nào đã khiến Vân Uyên làm thơ? Theo lời kể và qua thơ Vân Uyên, bốn duyên tình đã đưa ông làm thơ.

Lm Đinh Đồng Thượng Sách, Thi sĩ Vân Uyên, Gs Trần Văn Cảnh

21. Trong một cuộc nói truyện vào khoảng cuối năm 1996, trong khóa chuẩn bị hôn nhân, Vân Uyên đọc cho tôi nghe bài thơ đầu tiên của ông. Sau này, trong một điện thơ, ông kể cho tôi nghe rằng : « Bài thơ đầu tay của Vân Uyên là bài : ‘’Chim Khuyên’’ đăng trong báo Giáo Xứ Việt Nam Paris ( số 125 , tháng 06 . 1996 , trg 15 ). Vân Uyên không bao giờ tưởng sẽ có ngày viết thơ, tuy rất thích đọc thơ, nhất là những cổ thi và những bài bình luận thơ. Nhà tôi tên Tuyết Lan mất đầu năm 1996 cũng vào tuổi 78  vì bệnh nan y. Đôi khi nhớ tới người bạn đời, ngồi ghi lại một vài kỷ niệm, không ngờ tự nhiên thấy thành vần, tiếp tục viết thành bài thơ. Đó là trường hợp bài ‘’Chim Khuyên’’. Mỗi độ xuân về có đôi chim khuyên bay tới lượn hót trong vườn. Xuân này đôi khuyên lại đến, nhưng thiếu tiếng nhà tôi gọi ra xem. Vân Uyên mơ màng cầu nguyện được gặp lại bạn đời trước mặt Thiên Chúa, nhưng không biết lúc đó mặt và tay của chúng tôi sẽ ra sao » ? Bài thơ đó như sau :

CHIM KHUYÊN

Đôi khuyên chim chíp song song

Đâu lời âu yếm tay lồng sóng đôi

Đường đời còn mấy nổi trôi

Khôn ngoan nước bước đứng ngồi hỏi ai

Thôi thì đến thế thì thôi

Tinh anh thể phách kiếp người biết sao

Thiên nhan hẹn ước trời cao

Mặt nào nhìn mặt tay nào cầm tay

Nguyện cầu hương khói trầm bay

Đưa về vĩnh phúc tình này tới đâu

Kiếp này đành gẫy nhịp cầu

Thấm đau niềm nhớ ngậm sầu làm vui.

(Báo Giáo Xứ, số 125, 06/1996)

Bài thơ xoay quanh hai ý tưởng : Ý tưởng thứ nhất : hình ảnh « Đôi khuyên chim chíp song song » và thực tại ra đi của người bạn đời làm sự ra đi càng thê thảm. Nỗi nhớ thành xoắn lòng với bao kỷ niệm « Đâu lời âu yếm tay lồng sóng đôi », « Khôn ngoan nước bước đứng ngồi hỏi ai ». Nhưng nén lòng, chôn nhớ, đành chấp nhận thực tại kiếp người « Tinh anh thể phách kiếp người biết sao ».

Ý tưởng thứ hai : Một lời ước hẹn mơ màng đến niềm hy vọng được gặp lại nhau trên trời cao « Mặt nào nhìn mặt tay nào cầm tay », nơi « Đưa về vĩnh phúc tình này tới đâu ». Còn bây giờ « Kiếp này đành gẫy nhịp cầu » thôi đành « Thấm đau niềm nhớ ngậm sầu làm vui ».

Quả thật nội dung chủ chốt của bài thơ là nỗi nhớ tình phu thê, khi nhịp cầu bị gẫy vì sự ra đi của bạn đời. Duyên tình thứ nhất khiến Vân Uyên làm thơ là tiếng lòng của tình phu thê. Đó cũng là ý tưởng mà ông đã xác nhận trong bài thơ « Tình và Thơ » :

Hứng khí chân, sinh, ánh đạo tâm,

Lời thơ hoan nở nụ tình thâm

Tỏa hương thiêng ý qua vần nhụy

Bung cánh linh hoa lúc vịnh ngâm.

(Paris, Septembre 1996)

22. Bài thơ tình phu thê « CHIM KHUYÊN » được phổ biến, nhiều bạn bè khuyến khích. Vân Uyên kể tiếp : « Vân Uyên tiếp tục viết thơ là nhờ sự khuyến khích và nâng đỡ của rất nhiều người , trong số này phải kể tới thi sĩ Bằng Vân ( BS. Trần Văn Bảng ) và triết gia công giáo (GS. Nguyễn Huy Bảo). Mỗi người đứng về một khía cạnh đều thúc dục Vân Uyên phải viết thơ  mỗi khi Vân Uyên tỏ ý ngần ngại vì tuổi tác còn viết thơ tình. 

Thi sĩ Bằng Vân (Bs. Trần Văn Bảng) khuyến khích Vân Uyên tiếp tục viết thơ vì những lý do văn học. Bằng Vân rất mê thơ, thường nói ‘’ nợ thơ ‘’, giới thiệu Vân Uyên với nhóm Ba-lê Thi-xã. Nhờ đó Vân Uyên được gặp những nhà thơ : Hương Bình Cao văn Chiểu, Quỳnh Liên, Liên Đài, Hàm Thạch,Thanh Liên, Minh Châu, Phương Du, Đỗ Bình …

Giáo sư triết Nguyễn Huy Bảo còn sốt sắng hơn thi sĩ Bằng Vân thường xuyên điện thoại thúc dục Vân Uyên viết thơ. Giáo sư nói : Anh đừng ngại nhiều tuổi còn viết thơ tình. Trái lại vì đã có nhiều kinh nghiệm đạo đời anh có thể đem thêm chiều sâu cho thơ tình. Nhất là thơ về tình yêu phu thê, một huyền nhiệm thâm sâu nhất trong đạo của chúng ta. Không phải vấn đề ngại hay không ngại, nhưng đây là một bổn phận khi chị bất thần ra đi anh nhận được thiên phú viết thơ. Không phải chỉ một vài bài thương vợ nhớ vợ, nhưng những bài thơ diễn tả huyền nhiệm tình yêu vừa nhân tính vừa thiên tính trong nghĩa vợ chồng. ‘’ Rất tiếc cả hai vị nay đã thành người thiên cổ, thành Vân Uyên mất hai người bạn chí tình  không còn được nghe những lời khuyên  phê bình về văn về ý cho các bài thơ viết gần đây. Cả hai vị đều trên Vân Uyên 10 tuổi ».

Những khuyến khích của bạn bè đã là duyên tình thứ hai khiến Vân Uyên sáng tác thơ nhiều hơn. Nhưng những bài thơ này, nhờ suy nghĩ, tìm hiểu, đã ăn rễ sâu hơn vào văn hoá dân tộc và nhất là vào nền tảng thần học của bí tích hôn nhân công giáo, mà Vân Uyên gọi là « Hôn phối tích thần giao nhất thể ». Bài thơ sau đây ghi rõ bước tiến thứ hai trong thơ tình của Vân Uyên. Tình, vẫn có gốc là tình phu thê, nhưng đã vươn lên TÌNH YÊU.  

HÔN PHỐI TÍCH

Một năm qua chưa khô ngấn lệ

Độ ngầm đau niên kỷ hương buồn

Bên nhau ai tưởng chặng đường

Tâm can thầm gọi thịt xương thủa nào

Hôn phối tích thần giao nhất thể

Hạ xuân tình chia sẻ đông thu

Đường đời chìm nổi trầm u

Ước nguyền chung sống chứng từ thâm sâu

Nay chuyển kiếp thiên thâu ân ái

Nghĩa phu thê thuận trái sánh đôi

Như bao mầu nhiệm ý Trời

Thiên tình tương vấn kiếp người huyền vi

Tuyên xưng tín lý diệu kỳ

Phục sinh nhân thể hướng về huyền sinh.

(Ngày giỗ đầu Tuyết Lan. Paris Mùng một Tết dương lịch 1997)

Tình vẫn còn những nét « ngấn lệ, hương buồn, thịt xương,… », nhưng đã thấm hương yêu « hôn phối tích, thần giao, nhất thể, kiếp thiên thâu ân ái, mầu nhiệm, ý Trời, Thiên tình, huyền vi, tín lý, diệu kỳ, phục sinh, huyền sinh,…. Từ ngữ xử dụng trong bài thơ này đã nêu rõ duyên tình thứ hai khiến Vân Uyên làm thơ. Đó là sự suy nghĩ và học hiểu, đặc biệt là suy nghĩ về văn hóa tình yêu việt nam và huyền nhiệm hôn nhân công giáo.

23. Duyên tình thứ ba khiến Vân Uyên làm thơ là chiêm niệm và cầu nguyện. Trong cũng một điện thơ gởi cho tôi, Vân Uyên kể tiếp : « Nhớ tới những lời của hai vị (Thi sĩ Bằng Vân và Giáo sư Bảo), Vân Uyên đã cầu nguyện, nghiên cứu học hỏi thêm về Thánh Kinh, về truyền thống dân tộc. Vân Uyên cầu xin Thánh Linh hướng dẫn tâm tư để viết những câu thơ thật thơ, đời thật đời, nhưng có tiềm ẩn những lẽ đạo thật đạo, trong thầm ước coi việc viết thơ như những chiêm nghiệm cầu nguyện. Viết được đến đâu hay đến đó, không mơ tưởng thành thi sĩ, nhưng chỉ là người viết thơ có suy tư tôn giáo ». Sự suy tư, chiêm niệm và cãu nguyện có thể kết thúc bằng những niềm tin, niềm cậy, niềm mến. Nhưng cũng có thể khởi đầu bằng những vấn nạn, những câu hỏi, những cuộc suy tư, đi tìm ý nghĩa. Bài thơ « Nghĩa yêu » sau đây, sáng tác ngày 11.01.1997, đánh dấu bước tiến thứ ba trên con đường làm thơ của Vân Uyên.

NGHĨA YÊU

Từ cát bụi, trở về cát bụi,

Đến thinh không, quy lại thinh không.

Nào đâu nghĩa mặn tình nồng ?

Nào, đâu cười nói môi hồng thơm hương ?

Nghĩa định mệnh yêu đương duyên kiếp ?

Hửi về đâu nối tiếp một đời ?

Thờ ơ thiên kỷ làm người

Sợi giây sinh tử vận hồi trong đêm ?

Đặt câu hỏi, niềm tin vẫn có,

Nghĩa kiếp người vui khổ hư không ?

Đường Tình, đường Thánh song song

Thánh, Tình, Sinh, Tử trong cùng nghĩa yêu.

(Paris, 11.01.1997)

24. Không hoàn toàn ý thức, nhưng gốc là một tín hữu công giáo tiến hành, Vân Uyên đã khai mở một con đường thứ tư trong tiến trình làm thơ của ông. Đó là duyên tình « Chia sẻ Tin Mừng ». Vân Uyên đã có lần chia sẻ với tôi : « Nhưng từ khi viết thơ, một số độc giả tò mò muốn biết Vân Uyên là ai. Khi đã biết họ ngạc nhiên vì đọc thơ họ vẫn tưởng tác giả là một nữ thi sĩ đa cảm. Đây cũng là một điểm nên lưu ý. Độc giả thường thích đọc thơ hơn những bài văn. Những ý thơ cô đọng trong vần điệu hình như dễ thu hút sự chú ý của người đọc.

Thơ Vân Uyên lẽ tự nhiên được in trên Báo Giáo Xứ Việt Nam Paris. Ngoài ra vốn thuộc ngành y, nên thơ Vân Uyên cũng được in trong nhiều Tập san Y giới Việt Nam ở Pháp (Paris), ở Mỹ (Florida), và thường xuyên ở Canada (Montréal).

Nhóm Ba-lê Thi-xã giới thiệu nên thơ Vân Uyên cũng thấy xuất hiện trong Nguyệt san Vietnam Forum (Đức), Nguyệt san Hương Xa (Na-uy), Tam cá nguyệt san Cỏ Thơm (Mỹ), Tuần báo Đại Chúng (Mỹ).

Gần đây đáp lời kêu gọi góp nhặt thơ công giáo của LM. thi sĩ Trăng Thập Tự, thơ Vân Uyên cũng gửi tới những mạng net : Dũng Lạc và Hồn Nghệ Sĩ.

Như vậy thơ Vân Uyên không phải chỉ dành riêng cho đồng đạo trong Giáo Xứ nhưng đã được rải rộng tới những người có đạo cũng như không có đạo ngoài Giáo Xứ ».

Với chủ đề « Con Đường Hẹp », Vân Uyên đã viết hai bài « Hương Trần » và « Khiêm Lòng Nhận », nhân dịp ông nhận Huy Chương vàng « Pro ecclesia et Pontifice »Tòa Thánh tặng năm 1997. Dưới một góc độ nào đó, người ta nhận ra ở đây chiều hướng « Chia sẻ Tin Mừng » của Vân Uyên.

CON ĐƯỜNG HẸP

HƯƠNG TRẦN

Một chút hương thơm dưới thế trần

Chia cùng lão bá với phu nhân

Đèn hoa đại lễ trong hoàng phục

Nhạc khúc thần ca khắp giáo dân

Cảm khái vấn vương lòng kẻ nhận

Chung vui đâu đó bóng người thân

Thời gian thoáng lặng chiều in dấu

Thánh giới hương linh hẹn tới lần.

KHIÊM LÒNG NHẬN

Phần thưởng huy chương cõi thế gian

Nêu gương kẻ khó tới Ngôi Hoàng

Yêu thương Nhiệm Thể khiêm lòng nhận

Thắm thiết Thần Ngôn nặng nghĩa mang

Vận hội ngày nay tình Giáo Xứ

Khai công thủa nọ tự Liên Đoàn

Thiên ân ẩn hiện con đường hẹp

Hưởng phúc cùng Ai bước vững vàng.

(Paris 11.05.1997.

 Kỷ niệm ngày 10 người trong Cộng Đoàn Giáo Xứ

lãnh huy chương  « Pro Ecclesia et Pontifice » của ĐGH Gioan Phaolô II)

Như vậy, có bốn duyên tình đã đưa Vân Uyên tới việc làm thơ. Thứ nhất : Khời thủy, lòng nhớ người bạn đời phát thành thơ, thơ tình phu thê. Thứ hai : Thơ tình phu thê ấy, được một số bạn bè khuyến khích, đã được suy tư hơn để hướng về và đi vào huyền nhiệm tình yêu, biến thành Thơ Tình (Yêu). Thứ ba : Thơ Tình (Yêu) thấm lời cầu nguyện, dầy công nghiên cứu đã trở thành Thơ Tình (Yêu) chiêm niệm cầu nguyện. Thứ tư : Thơ Tình (Yêu) chiêm niệm cầu nguyện đã (trở thành thơ chia sẻ Tin Mừng) được phổ biến nhiều nơi, cho người có đạo cũng như không có đạo.

Đọc thơ Vân Uyên, về sức mạnh và thiên tài thơ làm ta liên tưởng đến Victor Hugo « Tình yêu là tiếng gọi rạng đông, là tụng ca ban đêm ». Về phong phú của tư tưởng làm ta nhớ đến thông điệp « Thiên Chúa là Tình Yêu » của Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI, mà sau đây là vài trích dẫn mà Vân Uyên đã xa gần đề cập đến trong thơ của mình.

1. Thiên chúa là tình yêu : ai ở lại trong tình yêu thì ở lại trong Thiên Chúa và Thiên Chúa ở lại trong người ấy” (1Ga 4,16). Những lời này được trích từ Thư thứ nhất của Thánh Gioan, diễn tả rõ ràng điều làm nên trọng tâm đức tin Kitô giáo : hình ảnh Thiên Chúa của Kitô giáo, từ hình ảnh này rút ra hình ảnh con người và con đường của họ. Thêm nữa, cũng ngay trong câu đó, Thánh Gioan đưa ra cho chúng ta một công thức tóm tắt đời sống Kitô hữu : ''Chúng ta đã nhận biết và tin vào tình yêu Thiên Chúa dành cho chúng ta”.''Chúng ta đã tin vào tình yêu Thiên Chúa” : Người Kitô hữu có thể diễn tả quyết định căn bản của đời mình như thế.

6. Tình yêu không còn tìm cho chính bản thân mình - sự chìm đắm trong say mê hạnh phúc - nhưng chỉ muốn điều tốt lành cho người mình yêu : tình yêu trở thành sự từ bỏ, sẵn sàng trở thành lễ vật, vâng, tình yêu muốn như thế.

11. Bởi thế, người đàn ông lìa cha mẹ mà gắn bó với vợ mình, và cả hai thành một xương một thịt" (St 2,24). Hôn nhân căn cứ trên một tình yêu đơn nhất và dứt khoát, trở thành cách trình bày sự liên hệ giữa Thiên Chúa với dân Người : cách thức Thiên Chúa yêu trở thành tiêu chuẩn cho tình yêu của con người.

22. Bản chất Hội Thánh được thể hiện qua một trách nhiệm có ba mặt : rao giảng Lời Chúa (kerygma-martyria) cử hành các Bí tích (leiturgia), phục vụ bác ái (diakonia). Đó là những trách nhiệm lệ thuộc vào nhau và không thể tách rời nhau được. Việc phục vụ bác ái đối với Hội Thánh không phải là một cách thức hoạt động trợ giúp có thể giao cho người khác, nhưng nó thuộc về bản chất của Hội Thánh, là một biểu lộ bản chất không thể từ bỏ được.

Paris, ngày 26 tháng 01 năm 2010

Cập nhật ngày 10 tháng 11 năm 2016

Thanh Hương Trần Văn Cảnh

III. THƠ CỦA VÂN UYÊN VIẾT VỀ GÌ ?

Đây là bài thứ ba viết để chúc mừng thượng thọ 95 của thi sĩ Vân Uyên Nguyễn Văn Ái. Qua bài 1, với chủ đề « Vân Uyên là ai ? », Vân Uyên đã cho thấy rằng Vân Uyên có nghĩa là tình yêu trên Trời. THƠ là lẽ sống chính yếu của Vân Uyên và TÌNH là nội dung của thơ Vân Uyên. Có thể bảo rằng tất cả thơ của Vân Uyên đều xoay quanh một chữ « TÌNH ».

Nhưng tình nào ? Trong bài 2, qua chủ đề « Duyên tình nào đã khiến Vân Uyên làm thơ ? », phân tích chiều sâu và chiều cao của thơ Vân Uyên, bốn loại tình đã được Vân Uyên đi vào : Tình phu thê bột cảm, tình huyền nhiệm suy tư, tình chiêm niệm cầu nguyện, tình chia sẻ Tin Mừng.

Trong bài thứ ba này, ngoài hai trả lời đã được đưa ra ở hai bài đầu, một trả lời thiên về chiều rộng, chiều dài sẽ được đưa ra để đáp câu hỏi : « Vân Uyên viết về gì ? về những loại tình nào » ?

Trong điện thơ « Trả lời GS Trần Văn Cảnh, ngày 09/05/2009 », Vân Uyên cho biết ông đã viết, qua 5 giai đoạn sáng tác khác nhau, về 5 loại thơ tình khác nhau : thơ tình phu thê, thơ tả cảnh thiên nhiên, thơ tâm tình tín hữu, thơ tiễn đưa và thơ về những người (danh nhân) mà Vân Uyên mến phục.

31. Thơ tình phu thê. Như chúng ta đã thấy ở bài thứ hai, ở giai đoạn đầu, mỗi khi gặp thi hứng là Vân Uyên cầm bút viết, và chủ đề đầu tiên mà Vân Uyên sáng tác thơ là chủ đề « Tình phu thê », dẫu có biến chuyển về nguồn hứng và tiếp cận : từ bột phát, rồi suy tư huyền nhiệm, qua chiêm niệm cầu nguyện, đến chia sẻ Tin Mừng.

Ái ân  ân ái  tình trường

Tử ly cắt đứt đoạn đường sóng đôi

Một người trở lại một người

Ý thiêng đổi kiếp nên lời thành thơ.

( bài : Đời đời còn thương  )

Nhà văn Võ Long Tê khi đọc những bài thơ tình của Vân Uyên đã viết : ‘’Đây không phải chỉ là văn chương mà còn là tâm cảnh thành thực đã kết tinh thành vần điệu và do đó đạt đến chỗ cao trọng nhất của văn chương …’’

32. Giai đoạn sau xen kẽ thơ tình là thơ tả cảnh thiên nhiên. Vợ chồng chúng tôi trước kia đã cùng nhau đi dạo chơi ở trong và ngoài nước. Nhưng lạ thay, nay còn lại một mình khi ngắm cảnh thấy khác xưa, thắm thiết hơn, buồn man mác trước những kỳ công của Đấng Tạo Hóa. Trong cảnh thấy có tình .

Hình xưa bóng cũ đâu đây

Dấu chân lưu luyến những ngày cùng đi.

( bài : Đâu  đây )

Trong ngày Lễ Các Thánh  tất cả các nghĩa trang ở Paris đều trồng toàn hoa cúc đủ mầu trông như những rừng hoa cúc . Người đi tảo mộ hay ngắm hoa tấp nập như ngày hội .

Người đi trảy hội rừng hoa cúc

Chim lượn gọi đôi khu mộ nàng

… … … …

Kiếp xưa chung gánh bao ơn lạ

Đến tạ tình ai  đạo thiếp chàng.

( bài : Rừng Hoa Cúc )

Để khuây khỏa nỗi lòng  Vân Uyên có khi đi chơi xa lên núi hoặc xuống bờ biển miền nam .

Lên núi Alpes để ngắm cảnh tuyết :

Không trung trầm lặng khí thinh không

Bát ngát mênh mông trắng mênh mông

… … … …

Trời xanh thanh tịnh vô nhân ảnh

Chim ô  thấp thoáng có như không.

( bài : Tình Tuyết )

Lên núi Vercors để ngắm sao :

Mộng tình đâu đó trời xa thẳm

Lạc lối đường sao …gió thở than .

( bài : Trời Xa Thẳm)

Xuống biển để ngắm trăng :

Trăng rầm ló gọi hồn thơ

Sáng trong mây lướt hồng tơ ánh vàng

Hương thơ ngát gió bay sang

Sóng chiều ngâm khúc dã tràng mơ trăng .

( bài : Trăng Thơ)

Lên gác chuông nhà thờ Reims để xem Nhật Thực ( ngày 11.08.99 lúc 12g24 trưa ) :

Kỳ diệu ba sao gặp phút giây

Phủ đen trời đất giữa ban ngày

… … … …

Đêm rụng trước đêm  hồn vũ trụ

Kiếp sinh hoàn kiếp bóng đâu đây .

( bài : Tinh Tú Bay )

33. Thơ tâm tình tín hữu. Thật ra Vân Uyên chưa ưng ý một bài thơ nào để nói lên tâm tình tín hữu. Nhưng có hai bài tương đối vừa lòng .

Một nói về huyền nhiệm Giáng Sinh qua mối tình kỳ lạ giữa Thánh Giuse và Đức Mẹ Maria. Hai nói về huyền nhiệm thần bí Phục Sinh, chết đi rồi sống lại, chết đi mọi người đều biết, sống lại vì trong ngôi mộ không còn xác người.

Bài thứ nhất :

… … … …

Lạ thay câu chuyện thần kỳ

Đính hôn đủ phép lễ nghi xóm làng

Thơ ngây đâu có phụ chàng

Xin vâng thần khí đá vàng thụ thai

… … … …

Sắt đá nguyện cầu tin

Biết sự lạ đến ngày

Vẫn tiến hành hôn lễ

Nàng vui mừng đắm say

Chàng ơi ! chàng ơi !

Đôi ta duyên kiếp thần kỳ

Chẳng duyên cũng bạn đời

Yêu nhau như lứa đôi

Trung tình theo thiên mệnh

Nhờ đôi ta có ‘người-trời’

… … … …

( bài : Duyên Kiếp Thần Kỳ )

Bài thứ hai đưọc nhớ tới vì có một giai thoại thơ văn. Vân Uyên gửi tới mạng lưới Dũng Lạc bài thơ ‘ Tấm mồ không’. Tên bài thơ khi lên mạng được đổi thành ‘ Nấm mồ trống’. Nhưng tên nêu sau trùng với tên một bài thơ của nữ thi sĩ Vũ Thủy . Vũ Thủy là nhà thơ khiếm thị chấp nhận thập giá cuộc đời như một quà tặng của Thiên Chúa, có bài thơ :’ Cô gái mù với ly cà phê trắng ‘được Phạm Trung phổ nhạc .

Sau khi đọc bài thơ của Vân Uyên, Vũ Thủy nhờ LM. Trần Cao Tường gửi lời ngưỡng mộ tới Vân Uyên.

Nấm mồ trống mở ra

Một bài ca bất diệt

( bài : Nấm Mồ Trống   của  Vũ Thủy )

Cửa hẹp đường thiêng mở lạ lùng

Xác treo trần trụi tấm mồ không

( bài : Tấm Mồ Không  của  Vân Uyên )

Đầu đề ‘‘ Nấm mồ trống’’ đọc lên dễ hiểu. Nhưng khi đọc danh từ « Nấm Mồ » tự nhiên nhớ tới câu thơ của Nguyễn Du « Sè sè nấm đất bên đường » .

Trái lại đầu đề « Tấm mồ không » mới đọc thật khó hiểu. Chữ ‘’Tấm’’ làm liên tưởng tới ‘’tấm đá’’ che kín cửa động . Còn chữ ‘’không’’ vì nhớ tới mấy câu trong bài thơ đang viết dở :

Không môn « sắc sắc không không »

Phục Sinh núi sọ « mồ không » tín điều .

Sau khi đọc những bài thơ đạo của Vân Uyên : Cây Thập Tự, Tấm mồ không, Có một người, Tình ta với Tình, Thiên Chi Đạo, Sách Khải Huyền …. nhà văn lập thuyết Nguyễn Thùy đã viết như sau : Vân Uyên đã « đem Đạo vào Thơ » hơn là « đưa Thơ vào Đạo ».

34. Thơ Tiễn đưa. Ở tuổi của Vân Uyên những người thân, những đồng nghiệp , những bạn học cùng thế hệ lần lượt ra đi. Mỗi lần đi dự tang lễ không khỏi ngậm ngùi .

… … … …

Mộ hầm sâu thẳm chia sinh tử

Duyên kiếp nào đâu cũng cốt khô

… … … …

Tử khí lạnh tới đâu

Để tình hết thương đau

Men yêu xa nhựa sống

Tim ai vơi nỗi sầu

… … …

Đốt nén nhang tiễn đưa

Thơm gợi kỷ niệm xưa

Tình vượt qua cõi chết

Lưu lại những vần thơ.

( bài :  Tiễn  Đưa )

Dưới đây chỉ ghi lại tên một số bài đã viết sau khi đi dự tang lễ : Tuôn giòng lệ ( tang lễ Gs. Nguyễn Hữu) , Đường ai ( Gs. Trịnh văn Tuất) ,Nhớ Bằng Vân ( Gs. Trần văn Bảng ), Không còn lệ (Gs. Phó bá Long ) , Tình mẹ tình con ( tang lễ mẫu thân của Cung Chi ) … …

Hướng yên tĩnh

Tìm về im lặng

Chốn linh không

Thăm thẳm nghĩa yêu

Cánh hoa gió sớm mưa chiều

Bao nhiêu trôi giạt

Bấy nhiêu là tình …

( bài : Ngày Về )

5. Trong khi đọc lại thơ của người xưa, Vân Uyên có ghi những câu thơ nói về sự sống chết của bốn nhà thơ : Hai người Việt, hai người Pháp ; Một thi sĩ công giáo mất sớm vì bệnh phong cùi ; Một y sĩ chuyên về bệnh cùi theo Nho giáo; Một giáo sư phẫu thuật vô thần ; Và một linh mục Dòng Tên .

… … … …

Máu đã khô rồi thơ cũng khô

Hồn ơi phiêu lạc đến bao giờ

( Hàn mạc Tử )

… … … …

Tay không nợ trắng ly bôi cạn

Nhẹ gánh ra đi ngả bóng chiều

( Bằng Vân )

… … … …

Hạnh phúc gì đâu ở dưới đây

Tình yêu mờ ảo bóng mây bay

( Pierre Huard )

… … … …

Nhờ Ai thể xác linh hồn

Trứng non vươn lũy nên con người này

Ân tình nay trả về Ai

Lão,sinh, bệnh, tử , an bài ý thiêng .

( Pierre Teilhard de Chardin )

… … … …

Ngàn đời thơ vẫn là thơ

Tiếng lòng vương vấn huyền cơ tình người .

( bài : Đọc Thơ Bốn Người )

Thực ra khi đọc thơ của Vân Uyên, độc giả sẽ khám phá ra một chân trời rộng rãi mênh mông, rộng như tinh thần và con tim của ông. Ông đề cập đến rất nhiều vấn đề khác nhau, về con người, về thiên nhiên, về thượng đế,…với nhũng tiếp cận khác nhau : siêu hình, hữu thể, huyền nhiệm, tâm lý, xã hội,… ; Về con người, không biết vì bị ảnh hưởng nghề nghiệp y sĩ hay do ảnh hưởng bác ái công giáo, ông đặt nặng khía cạnh tình. Ông nói về tình phu thê (đúng hơn là tình nhớ vợ), tình gia đình ông bà cha mẹ con cháu, tình họ hàng, tình bạn bè, tình đồng đạo, tình đồng nghiệp thơ, tình đồng bào, tình xã hội, tình thiên nhiên,… 

Trong tương lai, chúng ta sẽ có nhiều dịp để đọc và khám phá thơ của Vân Uyên qua những tiêu đề nội dung sáng tác trên. Bây giờ, chiều trước ngày thượng thọ cửu tuẩn Vân Uyên, tôi xin hợp lòng cùng bao nhiêu bạn bè khác, xin

« CUNG THỌ CỬU TUẦN, XIN CUNG THỌ ».

Paris, ngày 06 tháng 02 năm 2010

Cập nhật ngày 10 tháng 11 năm 2016

Thanh Hương Trần Văn Cảnh

IV. LỄ TẠ ƠN MỪNG THƯỢNG THỌ 90 THI SĨ VÂN UYÊN

Paris, chủ nhật 07/02/2010, các con cháu của thi sĩ Vân Uyên đã mời gia đình và thân hữu đến dự Lễ Tạ Ơn, mừng thượng thọ cửu tuần của ông. Trong một nhà hàng rộng rãi, khoảng sáu chục người đã đáp lời mời đến chia vui cùng Vân Uyên,  trong đó có đại diện các bạn văn, đến từ Ban Tu Thư Giáo Xứ Việt Nam Paris và từ Balê Thi xã.

41. Lễ Tạ Ơn, mừng thượng thọ 90

Con cháu của thi sĩ Vân Uyên

Lễ thượng thọ trước nhất là lễ của gia đình. Mở đầu, bốn người con của Vân Uyên và dâu rể cùng các cháu trai gái đểu tụ tập đông đủ chúc mừng sinh nhật thứ 90 của bố và của ông. Các con cháu hát bài « Mừng ngày sinh nhật của ông », rồi lần lượt đến bên ông, tặng quà, bày tỏ lòng tôn kính. Ông cười vui rất rôm rả.

Sau đó, một chiếu hình đã được thực hiện, tóm gọn cuộc đời của bố và của ông, gợi lại những kỷ niệm cho con cháu, dưới chủ đề : « Lễ Tạ Ơn, 07/02/2010 ».

Mọi sự Đến từ Thiên  Chúa

Sinh và lớn lên ở Hà Nội

Xuất ngoại du học, đậu tiến sĩ y học và chuyên môn sinh học y khoa

Gặp gỡ nữ đồng lưu Tuyết Lan và nên nghĩa vợ chồng năm 1945 tại Paris

Xin vào đạo Công giáo cùng vợ trong thời gian này và tham gia thành lập Liên Đoàn Công Giáo, nguyên thủy của Giáo xứ VN tại Paris

Năm 1955, quyết định đem tài năng trở về phục vụ đất nước: giáo sư đại học y khoa, đảm nhiệm chức vụ Viện Trướng viện Pasteur Viêt Nam và nhiều quốc vụ về y tế trong chính phủ

(Bốn người con :) Quốc Anh, Tuyết Mai, Tuyết Nga, Quốc Minh

Rời Việt Nam, đoàn tụ gia đình tại Paris năm 1986

Thương tiếc một người vợ, một người mẹ, một người bà đức độ khoan dung (Lucie Nguyễn Tuyết Lan)

Lãnh nhận Huy chương Pro Ecclesia et Pontifice của Đức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ II

Đấng Toàn Năng đã làm cho tôi biết bao điều cao cả

Vì Tình Yêu của Chúa, xin Chúa dạy chúng con biết giúp đỡ những người già yếu, bệnh tật và nghèo khó

(Thực hiện kính tặng bác Vân Uyên. Cháu Hương Huyền).

Gs Cảnh, Ls Thông, Bs Ái, Gs Minh Khánh, Bs Minh

Ts Bình, Ns Minh Châu, Ts Vân Uyên, Gs Cảnh

Một bàn 12 người, dành riêng cho Vân Uyên và các bạn văn thân thiết. Bạn văn ở Giáo Xứ Việt Nam có 4 người : Bác sĩ Tạ Thanh Minh, Nữ giáo sư Tạ Thanh Minh Khánh, Luật sư Lê Đình Thông và Giáo sư Trần Văn Cảnh. Bạn văn ở Ba Lê Thi Xã  có bốn người : Nữ sỹ Minh Châu, thi sĩ Đỗ Bình, nghệ sĩ Diễm Hằng và giáo sư Trần Văn Cảnh. 

Bà con và bạn bè có mấy người lên nói lời chúc mừng Bác Sỹ Nguyễn Văn Ái. Nhưng những lời chúc của các bạn văn đã là nét độc đáo của buổi lễ thượng thọ của thi sỹ Vân Uyên : Thư của Đức Ông Mai Đức Vinh, bài thơ « Oanh Liệt » của Linh Mục Cung Chi Đinh Đồng Thượng Sách, bài thơ « Mừng Thượng Thọ » của ông bà bác sỹ Tạ Thanh Minh & Khánh, bài thơ « Khánh Nhật Thượng Thọ Vân Uyên » của Luật Sư Lê Đình Thông, bài « Lễ Thượng Thọ 90 » của thi sỹ Đỗ Bình, bài « Vœux pour ton anniversaire 90 » của Kim Khánh và bài « Chúc Mừng Thượng Thọ Vân Uyên » của Thanh Hương.

42. Thư chúc mừng của Đức Ông Giuse Mai Đức Vinh

Kính thưa Bác Sĩ Nguyễn Văn Ái,

Rất tiếc, hôm nay quá bận rộn với công việc mục vụ tại Giáo Xứ, tôi không thể đến cảm tạ Chúa, chia vui với Bác Sĩ, với các con cháu và thân hữu của Bác Sĩ được, xin Bác Sĩ niệm xá cho. Tôi xin kính gửi đôi lời đến Bác Sĩ, kính nhờ Giáo Sư Trần Văn Cảnh trao chuyển.

Tôi tạ ơn Chúa với Bác Sĩ vì cho đến tuổi thọ 90, mà Bác Sĩ còn giữ được đầy đủ phong độ : tâm trí còn sáng suốt, tiếng cười và giọng nói còn đầy sức sống, hồn thơ còn dào dạt, tinh thần tông đồ còn nhiều sức nóng …

Nghĩ đến công việc tông đồ mà Bác Sĩ đã thể hiện tuyệt vời đối với Giáo Hội và cách riêng đối với Giáo Xứ Việt Nam trong giai đoạn đầu và trong mấy thập niên qua, tôi xin thay mặt cho Ban Giám Đốc, Hội Đồng Mục Vụ và cả Cộng Đoàn, chân thành cám ơn Bác Sĩ, xin Thiên Chúa ban cho Bác Sĩ phần thưởng mà Ngài vẫn dành cho các Tôi Trung của Ngài. Bày tỏ lòng biết ơn đối với Bác Sĩ, tôi không quên cám ơn một người đã từng cộng tác và cùng hoạt động tông đồ với Bác Sĩ khi còn sống, và nay trong cõi trời cao vẫn còn độ trì cho Bác Sĩ nhiều hơn. Đó là nữ bác sĩ Lucie Tuyết Lan, hiền thê của Bác Sĩ.

Qua những gì tôi được biết về hoạt động nghề nghiệp và công dân, hoạt động tông đồ và sống đạo của Bác Sĩ, tôi xin mượn lời của Bùi Nghiệp mà thưa với Bác Sĩ rằng :

‘Giang tay ôm đất thấp, chẳng hổ cùng sông núi trùng trùng,

‘Ngước mắt ngắm trời cao, đâu thẹn với trăng sao rờ rợ,

Tạ ơn Chúa vô vàn,

Xin chia vui cùng Bác Sĩ, gia quyến và thân hữu của Bác Sĩ.

Paris, 07. 02. 2010

MAI ĐỨC VINH

43. OANH  LIỆT

Cà cuống bao giờ hết chất cay

UYÊN bác đạo đời trước tới nay

Chín mươi thượng thọ cười oanh liệt

‘Phong VÂN Văn Ái’ gió mây bay

‘Phong VÂN Văn Ái’ gió mây bay

Cà cuống bao giờ hết chất cay

Một thuở cứu nhân liều thuốc đắng

Nay đương phù thế khí thơ hay

Nay đương phù thế khí thơ hay

‘Phong VÂN Văn Ái’ gió mây bay

Lập ngôn khúc triết vui tai ‘họ’

Lý luận phân minh thỏa trí ‘cầy’

Lý luận phân minh thỏa trí cầy

UYÊN bác đạo đời trước tới nay

Chín mươi thượng thọ cười oanh liệt

Cà cuống bao giờ hết chất cay ?

Cung Chi

(Kính tặng nhà thơ Vân Uyên–Văn Ái

dịp thượng thọ cửu tuần 07-02-2010 )

44. MỪNG THƯỢNG THỌ

Nhân kiêm ngũ phúc thọ vi tiên

Chín mươi niên kỷ cụ Vân Uyên

Bằng hữu xa gần  con cháu thảo

Sum vầy tụ họp tạ ơn thiêng

Tuổi trẻ một thời sống thiết tha

Pasteur viện trưởng , thầy y khoa

Pax Romana , rồi Minh Đức

Đời đạo thủy chung sáng nghiệp nhà

Dâu biển hồi kia bỗng đổi thay

Thế sự ai hay có một ngày

Thơ thẩn hái rau ‘tù cải tạo’

Lao đao sóng cả …vượt ba đà

Đất khách hiền thê biệt cõi đời

Ngẩn ngơ chợt ‘ngộ’ với duyên thơ

Thi tứ mộng mơ , thần trí nhớ

Gieo vần rải điệu bốn phương trời

Huy chương ban thưởng người trung tín

Ân sủng bền lòng , cậy mến tin

Thượng thọ chín mươi , nhuần phước cả

Mừng kính Vân Uyên ,phúc lộc nhà .

Tạ Thanh Minh  &  Khánh .

45. KHÁNH NHẬT THƯỢNG THỌ VÂN UYÊN

Bảy nổi  ba chìm chín chục năm

Vân Uyên bút pháp rất uyên thâm

Y khoa giảng dạy  vi trùng học

Viện trưởng nhiều năm lắm quyết tâm

***

Đời đạo  thăng hoa hồn nghệ sĩ

Đạo đời  nghiêm chỉnh  ý tiền nhân *

Nhà thơ họ Nguyễn chim uyên lẻ

Bác sĩ  Vân Uyên  nốt nhạc trầm .

Lê Đình Thông

( 07-02- 2010 )

*Tout ce qui monte , converge.

(Pierre Teilhard de Chardin )

46. LỄ THƯỢNG THỌ 90

Chớp mắt  xuân đời  vụt phóng bay

Thời gian  tựa giấc mộng  trầm say

Lợi danh  quyền thế  mong manh khói

Ẩn sĩ  cùng Thơ  vui tháng ngày

***

Sinh nhật  nhà thơ  mùa chín mươi

Bằng hữu  cháu con  mừng thọ người

Chúc bác  Vân Uyên  thêm trăm tuổi

Cho vần thơ đẹp thắm muôn nơi .

ĐỖ  BÌNH

( 07-02- 2010 )

47. VŒUX POUR TON ANNIVERSAIRE 90 ANS

Que ta vie soit ta terre

Que ta vie soit ton rève

Que ta vie soit ton poème

Que ta vie soit ton éveil

Que ta vie soit ton amour

Que ta vie soit ton ciel .

A tonton Vân Uyên

Le 7 / 2 / 2010

Ta nièce :  KIM  KHANH

Đó là những cánh thư và bài thơ đã được gởi đến và đọc trong Lễ Tạ Ơn, mừng Thượng Thọ 90 của Vân Uyên. Dể kết thúc, người viết tường thuật cũng xin thêm một ý thơ, để chúc mừng Vân Uyên.

48. Chúc mừng thượng thọ Vân Uyên

Lão trượng Vân Uyên sống thẳng ngay,

Cửu tuần Thượng thọ lễ hôm nay.

Bà con, lối xóm một lòng nghĩa,

Giáo xứ, họ hàng nhất dạ ngay.

Gái trai giầu nghèo đều dậy bảo,

Giang sơn sông núi đã trả vay.

Trần gian phúc lộc, một đời hưởng,

Nước Chúa Thiên Ân, dòng thơ bay.

Thanh Hương

Paris, ngày 07 tháng 02 năm 2010

Cập nhật, ngày 10 tháng 11 năm 2016

Thanh Hương Trần Văn Cảnh

5. GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS DÂNG LỄ TIỄN CHÂN

GHI ƠN BÁC SĨ MAURICE NGUYỄN VĂN ÁI

Bác sĩ Maurice Nguyễn Văn Ái vừa qua đời ngày thứ hai 31.08.2015 tại Paris. Chủ nhật 06 tháng 09 năm 2015, để tỏ lòng biết ơn của mình, cả cộng đoàn Giáo xứ Việt nam Paris đã hợp cùng gia đình, dâng lễ tiễn chân. Là người đã từng sinh hoạt lâu năm với Bác Sĩ Nguyễn Văn Ái trong các hội văn thơ và văn hóa, cũng như trong Giáo Xứ Việt Nam ở Paris, chúng tôi xin có đôi lời tưởng niệm Bác sĩ Nguyễn Văn Ái về những đóng góp của ông vào việc thành lập và phát triển Giáo Xứ Việt Nam Paris.

51. BS NGUYỄN VĂN ÁI ĐÃ GÓP PHẦN THÀNH LẬP GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS

Năm 1946, đáp lời mời của cha Cao Văn Luận tuyên úy Hội Công Giáo Việt Nam ở Paris, 30 đại biểu của 17 Hội Công Giáo Việt Nam tại Pháp đã về họp Đại Hội tại Toulouse, trong hai ngày, 31.03 và 01-04, thành lập Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp. Rồi, ngày 05.04.1947, bản Ðiều Lệ Liên Đoàn, được làm và chuẩn y tại Toulouse năm 1946 đã được sửa đổi lại, tại Fontenay-sous-Bois và nộp cho Hàng Giáo Phẩm Pháp. Sáu tháng sau, ngày 01.10.1947, Bản Nội Quy sửa đổi mới tại Fontenay-sous-Bois đã được Hàng Giáo Phẩm Pháp xem và duyệt y, do Đức Cha Chappoulie, Tổng Thư Ký Hàng Giám Mục Pháp.

Người Công Giáo Việt Nam tại Pháp coi ngày 01.10.1947 là ngày mà Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp được «rửa tội», được Giáo Hội chính thức cộng nhận, khai mào cho giai đoạn thành lập của Giáo xứ Việt Nam Paris, với tên gọi là Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp. Giai đoạn thành lập này kéo dài từ 1947 đến 1952, với 3 nhiệm kỳ của 3 cha : Cha Trần Văn Hiến Minh, 1947-1950 ; Cha Trần Thanh Giản, 1950-1951 ; Và cha Nguyễn Quang Lãm, 1951-1952.

Bác sĩ Nguyễn Văn Ái đã đóng góp 3 việc quan trọng trong giai đoạn thành lập này cho Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp.

1. Thứ nhất là cho Liên đoàn mượn địa chỉ để liên lạc, qua địa chỉ của mình, tại số nhà 106, rue d’Assas, 75006, Paris.

2. Thứ hai là đã nhận làm đoàn trưởng Đoàn Sinh Viên Công Giáo, trong một Ban Trị Sự gồm 9 người trong cuộc bầu cử ngày chủ nhật 14.03.1948 : NGUYỄN VĂN ÁI làm đoàn trưởng ; Hai phó hội trưởng (V.N. HOÀNG và L.T. THUC), một thư ký (L.V. DUC), cố vấn (T.C. CỪU), một thủ quĩ (Đ.N. LIEM), ban xã hội (N.V. THO), ban lễ lạc (V.N. TIÊN), ban báo chí (T.B. KHÁNH). Đoàn Sinh Viên là một trong 4 đoàn thể đã được thành lập sau Đại Hội Toulouse 1946. Đó là Đoàn Sinh Viên Công Giáo, Đoàn Lao Động, Đoàn Phụ Nữ và Đoàn Chức Nghiệp.

3. Thứ ba là đã nhận làm Chánh Hội Trưởng Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp, nhiệm kỳ 1949-1952, trong một Ban Trị Sự gồm 10 ngưới : Chánh Hội Trưởng Nguyễn Văn Ái ; Phó Hội Trưởng Nguyễn Tín ; Tổng Thư Ký Trần Văn Phong ; Phó Thư Ký Trương Đình Kim ; Thủ Quỹ Nguyễn Văn Đạt ; Thư Viện Trần Ngọc Oành ; Báo Chí Trương Bửu Khánh và Bùi Xuân Bào ; Quán Cơm Xã Hội Nguyễn Hoặc ; Quản Lý Trụ Sở Vũ Văn Ca.

52. BS NGUYỄN VĂN ÁI ĐÃ GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS

Từ năm 1983, trở lại định cư ở Paris, Bác sĩ Nguyễn Văn Ái lại góp sức mình phát triển Giáo Xứ Việt Nam Paris, đặc biệt là trong lãng vực mục vụ văn hóa giáo dục, trong 4 ban sau đây.

1. Ban Biên Tập báo « Giáo Xứ Việt Nam » từ 1990. « Do vận nước đổi thay, Bác sĩ Nguyễn Văn ái đến Pháp năm 1983, bắt đầu xuất hiện trên Báo Giáo Xứ năm 1990. Bước vào tuổi hạc mà thần trí sáng tạo vẫn tiếp tục thăng hoa. Ông không ngừng suy tìm, canh tân những tư tưởng, những luận cứ để minh chứng cho niềm tin, cho đời sống, cho ý nghĩa huyền nhiệm của Tình yêu trong hôn nhân. Xin ghi lại một số bài : - Xa quê hương tìm lại Quê hương (số 65. 6-1990), - Giáo Hội trên đường Đổi mới (số 66. 7-1990), - Thập giá và Hy vọng (số 68. 11-1990), - Hòa bình, Canh tân và Hòa giải (số 79. 12-1991), - Hạnh phúc và Tình yêu (số 85. 6-1992), - Tình yêu Thiên tính và Nữ tính (số 119. 12-1995).

Rồi năm 1996, người bạn đời của BS Ái, vĩnh viễn ra đi. Trong bi thương, mất mát - suy nghĩ chợt trở thành thi hứng, « thốt lời thành thơ ». Từ đó thơ Vân Uyên xuất hiện đều đặn, nhiều nơi, ngôn từ ẩn hiện thâm trầm ngay trong các tựa đề : - Tinh thể (số 126. 7-1996), - Thiên Minh (số 129. 12-1996), - Phúc Ngôn (số 133. 4-1997), - Độc huyền cầm, Mạch ngọc Tuyền (số 155. 7-1999), - Xuân Thiên ước (số 160. 2-2000). . . Nhưng Vân Uyên vẫn có những lời thơ giản dị như : - Nhớ lời mẹ thương (số 147. 11-1998), - Giọt lệ rơi (số 164. 6-2000), - Nở bông hương tình (số 159. 1-2000), - Niềm vui tiệc cưới (số 162. 5-2000).

2. Ban Mục Vụ Hôn nhân. Bác sĩ Nguyễn Văn Ái tham dự ban này, từ 1995 đến 2000, trong chức vụ trưởng ban. Công việc chính của Ban là giúp Ban Giám Đốc Giáo xứ làm tốt việc chuẩn bị hôn nhân cho giới trẻ sắp bước vào đời sống gia đình. Mỗi năm có hai khóa chuẩn bị hôn nhân : khóa Giáng sinh và khóa Phục Sinh. Mỗi khóa gồm sáu tối thứ sáu liên tiếp. Năm tối đầu học hiểu về các đề tài hôn phối. Mỗi tối có hai đề tài do hai giảng viên phụ trách. Tối thứ sáu cuối cùng làm tổng kết chung và bế giảng, trao « Chứng chỉ dự bị hôn nhân ». Ban Mục Vụ Hôn Nhân gồm 10 giảng viên phụ trách 10 đề tài sau đây : 1- Lm Mai Đức Vinh về « Mục đích và đặc tính của Bí Tích Hôn Phối ». 2- Ls Lê Đình Thông về « Gia đình với dân luật của Pháp ». 3- Bs Nguyễn Văn Ái về « Đời sống sinh lý vợ chồng », kiêm chức trưởng ban. 4- Gs Nguyễn Văn Thạch về « Đời sống đạo đức của gia đình ». 5- Gs Trần Văn Cảnh về « Giáo dục con cái », kiêm chức thư ký ban. 6- Bs Tạ Thanh Minh về « Phương pháp dưỡng thai và dưỡng nhi. 7- Gs Phạm Bá Nha về « Vấn đề tài chánh trong gia đình ». 8- Bs Nguyễn Ngọc Đỉnh về « Người chồng tốt ». 9-  Bà Gs Tạ Thanh Minh Khánh về « Người vợ tốt ». 10-  Lm Đinh Đồng Thượng Sách về « Phụng vụ hôn nhân ».

Ngoài việc chuẩn bị hôn nhân, Ban mục vụ hôn nhân còn lập thêm 3 việc mục vụ khác : tổ chức « Khánh nhật kỷ niệm hôn nhân » từ năm 1996 ; lập « Khánh nhật thượng thọ » từ năm 1999 và lập « Nhóm Gia đình trẻ » từ năm 2001. Với 4 sinh hoạt hôn nhân và gia đình, ngày nay, ban đã đổi tên là « Ban Mục Vụ Hôn nhân Gia Đình ».

3. Ban Tu thư. Bác sĩ Nguyễn Văn Ái góp phần thành lập và sinh hoạt trong Ban Tu Thư từ năm 1997, với việc biên soạn thực hiện cuốn sách « Kỷ uếu 50 năm thành lập Giáo Xứ Việt nam tại Paris, 1947-1997 ». Từ đó, Bác sĩ Nguyễn Văn Ái là một trong những ngòi bút chủ lực của Ban Tu Thư Giáo Xứ Việt Nam Paris, xuất bản sách chuyên đề. Ông góp bài trong nhiều cuốn “Đường vào tình yêu”, « Văn hóa và Đức Tin », « Văn hóa gia đình », … và là tác giả duy nhất của cuốn « Thơ Vân Uyên ». 

4. Ban thuyết trình hội học. Bs Nguyễn Văn Ái đóng góp vào Ban thuyết trình hội học trong nhiều dịp khác nhau. Năm 1995, trong Đại Hội Hành hương Lộ Đức, về đề tài : “Gia đình với dinh dưỡng”. Năm 1999, trong ngày gia đình, về đề  tài “Chữ tình và chữ yêu”. Năm 2007, trong ngày văn hóa thư viện, về đề tài “Cố linh mục Sảng Đình Nguyễn Văn Thích, 1891-1978”,…

Mở đầu thánh lễ tiễn biệt hôm nay, Đức Ông Giám Đốc Giuse Mai Đức Vinh thông tin về sự ra đi về Nước Chúa của bác sĩ Maurice Nguyễn văn Ái vào thứ hai 31.08.2015 vừa qua. Rồi Đức Ông nhắc nhớ cộng đoàn về công sức đóng góp quan trọng của bác sĩ vào việc thành lập và phát triển Giáo Xứ Việt Nam Paris, mà chúng ta có bổn phận phải nhớ ơn.

Và Ngài xin cộng đoàn dâng lễ cầu nguyện cho linh hồn Maurice Nguyễn Văn Ái trong lễ đưa chân hôm nay và vào thánh lễ an táng, sẽ được cử hành tại nguyện đường Giáo Xứ Việt Nam Paris vào thứ tư, 09.09.2015, từ 10g30 đến 11g30.

Với lòng cám ơn sâu xa và tâm tình tiễn biệt nồng nàn, xin có một lời chân tình « Tiễn biệt Văn hữu Vân Uyên Nguyễn Văn Ái »

Nhè nhẹ êm êm, giấc ngủ say,

Bay về với Chúa, nhẹ nhàng thay.

Con ngoan cháu thảo, kinh cầu nguyện,

Giáo xứ, cộng đoàn, lễ tiễn này.

Văn hữu viếng thăm, lời tiễn biệt,

Bạn hiền, thi hữu, tiếng chia tay.

Tử qui, vỗ cánh về nhà Chúa,

Sinh ký, giã từ nhân thế này.

Thanh Hương

Paris, ngày 06 tháng 09 năm 2015

Cập nhật ngày 10 tháng 11 năm 2016

Thanh Hương Trần Văn Cảnh