Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

Rogations, nghi thức Cầu Mùa đang được hồi sinh tại giáo xứ Moissac - Công Bình

Rogations, nghi thức "Cầu Mùa"

đang được hồi sinh tại giáo xứ Moissac

hông biết các bạn đã nghe nói đến một từ trong tiếng pháp : "les rogations" chưa ? Riêng mình thì mãi cho đến gần đây mới biết và học được cái từ ngữ này. Từ "rogation" là một từ vay mượn từ tiếng Latinh rogare, có nghĩa là "yêu cầu". Từ ngữ này đã được xuất hiện từ thế kỷ thứ V vào năm 474, sau một loạt thiên tai trong vùng xảy ra. Thánh Mamert, lúc bấy giờ là giám mục vùng Vienne (Poitiers và les Deux-Sèvres bây giờ), đã có sáng kiến lập nên nghi thức Rogations, được dịch là nghi thức "Cầu Mùa", nghi thức này được diễn ra trong suốt ba ngày trước lễ Thăng Thiên, nên luôn được dùng ở dạng số nhiều : ‘‘les rogations’’. Rogations được dùng vì Tin Mừng của Chúa Nhật trước đó có đoạn viết “anh em cứ xin, anh em sẽ được như ý” (Ga 15,7). Thuật ngữ rogation ban đầu có nghĩa là "yêu cầu", nay mang thêm ý nghĩa là ‘‘cầu nguyện, khẩn cầu’’ hay ‘‘cầu cho mưa thuận gió hoà, mùa màng hoa màu ruộng đất của nông dân được tươi tốt’’ theo từ điển thần học công giáo.

Có một truyền thuyết kể lúc bấy giờ động đất xảy ra thường xuyên, sói và những con thú hoang khác, đi lang thang khắp thành phố mà không sợ hãi làm cho dân chúng trong vùng rất hoang mang. Lễ Phục sinh sắp đến đã mang lại hy vọng cho giáo dân, họ tin rằng lòng thương xót của Thiên Chúa sẽ chấm dứt hết nỗi kinh hoàng của họ vào ngày trọng đại này. Nhưng ngay đêm trước ngày Chúa Phục Sinh khải hoàn, trong lúc Thánh lễ đang được cử hành, đột nhiên cung điện hoàng gia, nằm trong thành phố, bị ngọn lửa từ đâu bốc lên đốt cháy. Giáo dân kinh hoàng và bỏ chạy tán loạn khỏi nhà thờ vì sợ rằng ngọn lửa này sẽ thiêu rụi cả nhà thờ và thành phố. Vị giám mục thánh thiện, phủ phục trước bàn thờ, cầu xin, rên rỉ và khóc lóc, cầu xin Chúa rủ lòng thương xót xuống cho đoàn con. Lời cầu nguyện của Đức Giám mục đã được Chúa lắng nghe và dòng sông nước mắt mà ngài tuôn ra đã dập tắt ngọn lửa trong cung điện. Trước những điều đã diễn ra, ngày lễ Chúa Thăng Thiên đang đến gần, Ngài đã ra lệnh cho các giáo dân ăn chay, và quy định các hình thức cầu nguyện với thứ tự của các bài đọc. Từ đó giáo dân được sống trong an lành và điều này đã được loan truyền sang các tỉnh thành và giáo phận khác, đức tin sâu sắc của thánh giám mục Mamert đã truyền cảm hứng cho các giám mục khác, và từ đó nghi thức "cầu mùa" được phổ biến lan rộng trên các vùng lân cận.

Vào thời Trung cổ, nghi thức này nhằm mục đích ngăn ngừa, xin cho các vùng đất nông thôn được luôn khỏi bị thiên tai hạn hán. Trong ba ngày, các giáo sĩ và tín hữu thực hiện một cuộc rước đến từng vùng đất cắm các cây thánh giá tạm thời hoặc cố định. Những lời cầu nguyện, ban phép lành và thanh tẩy như rải nước thánh để xin cho ba vụ thu hoạch chính trong năm tốt đẹp. Ngày đầu tiên được dành cho đồng cỏ, ngày thứ hai cho cánh đồng và ngày thứ ba cho vườn nho hoặc mùa màng phụ. Các điểm dừng được lên kế hoạch tại các nhà nguyện hay ngã tư đường. Các điểm dừng, được trang trí giống như nhà kho với những vòng hoa mùa xuân, xuân hy vọng.

Trong Công đồng Orleans (511), các giám mục đã thống nhất, quyết định rằng Rogations sẽ được cử hành ở vùng Gaule trong ba ngày trước Lễ Thăng thiên (điều 27) và sau đó không lâu, vua Thánh Gontran, một trong những cháu trai của vua Clovis, đã ra lệnh tổ chức nghi thức này trên khắp vùng Bourgogne. Vào năm 567, các quyết định của Công đồng Orleans đã được tái xác nhận bởi Công đồng Lyon và Tours. Giữa thế kỷ thứ bảy và thứ mười, nghi thức được lan rộng trên toàn cõi Âu châu.

Sau Công đồng Vatican II, phụng vụ Công giáo vẫn duy trì nghi thức Rogations, nhưng quy định không nhất thiết phải được cử hành vào cùng một ngày trên khắp trái đất, mà trong mỗi giáo phận, tùy theo hoàn cảnh và phong tục địa phương, giám mục quan tâm và tìm ra cách tốt nhất để tuân thủ và duy trì nghi thức phụng vụ này. Ở Pháp, Hội đồng Giám mục Pháp, kể từ Công đồng Vatican II, không ấn định điều gì. Hầu hết tiếp tục tuân theo phong tục cũ theo lịch Tridentine của Roma quy định, các nghi thức được tổ chức vào ba ngày trước Lễ Thăng thiên. Tuy nhiên, trong trường hợp không có luật lệ chính thức, mỗi giáo phận và mỗi giáo xứ được tự do cử hành khi thấy phù hợp.

Thật không may, vì thế giới ngày càng phát triển, nông thôn được công nghiệp hoá hoàn toàn. Nghi thức truyền thống ra đời từ thế kỷ thứ 5 này đang dần dần biến mất trong mấy chục thập kỷ gần đây và từ ngữ Rogations sắp bị xoá đi hay nói đúng hơn là ít được dùng đến.

Tuy nhiên, từ hơn một năm nay, truyền thống này đang được tái sinh trở lại tại giáo xứ Moissac ở vùng Tarn-et-Garonne, thuộc địa phận Montauban. Và điều đáng nói, cha xứ giáo xứ Moissac, người làm sống lại truyền thống này lại không phải là người gốc gác ở đây, nhưng ngài đến từ một đất nước xa xôi mang hình chữ S. Chỉ trong câu chuyện tình cờ với một giáo dân, ngài biết đến tập tục này và chợt có ý tưởng làm sống lại truyền thống theo một phong thái hiện đại mà các phương tiện báo chí và truyền thông cả nước Pháp đều tìm đến để đưa tin (FR3, BFMTV, Express, Famille Chrétienne, FranceSoir, ValeursActuelles v.v)

Vị linh mục này là ai và nghi thức "Cầu Mùa" được diễn ra như thế nào ?

Năm 2006, thầy Phêrô Nguyễn văn Hoàn được Đức Cha Giuse Ngô Quang Kiệt, TGM TGP Hà Nội lúc bấy giờ gởi sang Pháp du học với học bổng của Hội "Les Enfants du Mékong" (Những Đứa Con của dòng Mékong). Sau 1 năm thử thách tìm hiểu ơn gọi ở chủng viện Paray-le-Monial (hiện nay chỉ còn là tiền Chủng viện) cùng với 6 thầy Việt nam đến từ các giáo phận khác nhau, thầy Phêrô Hoàn được Đại chủng viện De la Castille, giáo phận Fréjus-Toulon tiếp nhận trong chương trình đào tạo linh mục triều. Sau 6 năm tu học, tháng 6 năm 2012, Đức Cha Dominique REY, Giám mục Fréjus-Toulon, thay mặt Đức Cha Phêrô Nguyễn văn Đệ, giám mục Giáo phận Thái Bình truyền chức linh mục cho thầy. Sau truyền chức, cha giám học chủng viện la Castille xin được học bổng của Hội thừa sai MEP, và cha tiếp tục học tiếp chương trình thần học tại ICT - Institut Catholique de Toulouse (từ năm 2012-2015). Sau ba năm, được sự đồng ý và ký kết giữa 2 ĐC Gp Thái Bình và Gp Montauban, cha Phêrô Hoàn vừa tiếp tục ở lại học ở ICT vừa làm quản nhiệm giáo xứ Caylus, địa phận Montauban.

Và năm sau 2016, cha chuyển xứ và được chính thức bổ nhiệm làm cha xứ giáo xứ Moissac cho đến nay.

Nhà thờ giáo xứ Moissac hiện nay và hành lang, ngày xưa thuộc đan viện Dòng Xito được thành lập vào thế kỷ thứ 8, và vào thế kỷ thứ 12, đây là trung tâm tu viện nổi tiếng nhất ở vùng Tây Nam nước Pháp. Ngày nay Tu viện trở thành một di tích lịch sử được ghi vào danh sách các di tích được bảo vệ và được UNESCO đưa vào danh sách di sản thế giới của nhân loại. Nằm trên tuyến đường hành hương Saint-Jacques-de-Compostelle, tu viện được xếp vào hàng thứ hai với số khách tham quan chỉ sau Mont Saint Michel.

Trong dịp Hành Hương các Cộng Đoàn Pháp sắp tới tại Lộ Đức vào mùa hè tháng 8 năm nay, trên đường đi quý vị có thể ghé thăm và tham quan di tích văn hoá lịch sử này, và nếu muốn, quý vị sẽ có một hướng dẫn viên thành thạo tiếng việt và thông thạo mọi ngõ ngách của tu viện này ngay tại chỗ. (Abbaye Saint-Pierre de Moissac - 6 Pl. Durand de Bredon, 82200 Moissac)

Như chúng ta đã biết, ơn gọi tại Pháp đã xuống thấp rất nhiều, số linh mục ngày càng thiếu. Các giáo xứ nhỏ cũng như những họ đạo nhỏ dần dần bị đóng cửa và nhập lại với nhau thành một giáo xứ lớn : có nơi gọi là trung tâm mục vụ (Centre Pastoral), nơi khác thì Cộng đồng các Giáo xứ (Communauté des Paroisses, l’ensemble parroissial hoặc Secteur paroissial). Moissac cũng không ngoại lệ, giáo xứ gồm có 16 tháp chuông, nói như người Pháp, tức là giáo xứ có tới 16 nhà thờ lớn nhỏ chung quanh họp thành, có nơi chỉ có một vài Thánh lễ trong một năm. Và số giáo dân làm nghề nông cũng khá nhiều với những nông trại đã được công nghiệp hoá hoàn toàn.

Và thế là trong một lần trò chuyện vào năm 2022 về biến đổi khí hậu toàn cầu nói chung, và vùng Tarn-et-Garonne nói riêng, những người nông dân kể có những năm ‘‘tháng sáu trời mưa trời mưa không dứt’’ (lũ lụt), lại có những năm ‘‘trời không mưa, con phải lạy trời mưa’’ (hạn hán), rồi thêm ‘‘trời chợt mưa, chợt nắng, chợt đông chẳng vì đâu’’ trời đang mùa xuân đột nhiên rét đậm xuống còn -3 đến -4°C hay bị mưa đá khiến hoa và trồi non bị đông đá, nên đôi lúc họ cũng đành phải bó tay và nhân dịp, họ cũng kể cho cha xứ mình nghe phong phanh về tập tục nghi thức ‘‘Rogations’’ cổ truyền xa xưa này. Thế là ý tưởng và kế hoạch được thành hình, như lời cha kể lại cho phóng viên báo Famille Chrétienne : ‘‘Truyền thống này đã bị mai một, đây cũng là một phương thức tốt để mời gọi cả cộng đoàn tín hữu cùng cầu nguyện cho giới nông dân công giáo và không công giáo trong vùng. Đây cũng là một phương tiện tốt để truyền giáo cho nông dân. Họ cậy sức mình và máy móc, nhưng không lúc nào nghĩ phải cậy nhờ sức Chúa. Tuy nhiên, chống lại cái lạnh, cái nóng, chống lại khí hậu để bảo vệ cánh đồng của mình, nó cũng liên quan đến việc cầu khẩn Chúa. Họ rất cần những lời cầu nguyện’’.

Nhưng bằng cách nào bây giờ với những cánh đồng bao la bát ngát, cha tiếp lời :

“Tôi biết một anh nông dân, có bằng phi công và thích lái máy bay khi rảnh rỗi. Tôi nói với anh ấy về kế hoạch của tôi, và anh ấy đề nghị đưa tôi lên một chiếc máy bay loại hai cánh nhỏ, để chúc phúc, rải nước thánh cho những cánh đồng từ trên không’’.

Và năm đó, tháng 5/2022 truyền thống đẹp đẽ này đã được thực hiện … bằng máy bay. Giáo dân quy tụ từng nhóm trên các thuở ruộng nhà mình, cùng chung đọc kinh và cầu nguyện khi máy bay rải nước thánh đi ngang qua đầu.

Sự kiện này nhanh chóng mang lại kết quả đầu tiên : vào buổi tối cùng ngày, thánh lễ chật kín những người nông dân, những người thường không thấy trong nhà thờ bao giờ. Họ rất mừng vui với sáng kiến này. Kết quả mùa gặt trên cánh đồng chưa biết ra sao, nhưng kết quả trước mắt đã làm một số người quay trở lại nhà thờ hay ít ra cũng bước vào nhà thờ để cảm tạ Chúa.

Cũng theo lời cha Hoàn kể lại với phóng viên báo Famille Chrétienne năm nay 2023 : “ Năm ngoái, một người nông dân đến gặp tôi để cảm ơn, nói rằng nhờ ơn phước mà họ đã thoát khỏi trận mưa đá đã xảy ra ở những nơi khác và nhờ lời cầu nguyện mà họ đã được một mùa bội thu’’.

Famille Chrétienne : Thế năm nay thì sao cha ?

Cha Hoàn : “Năm nay, không có máy bay, nhưng có sự tham gia của một câu lạc bộ những người thích và lái Moto (motards) đến từ Toulouse, với ít nhất bốn mươi chiếc. Tháng 10 vừa qua, tôi được biết có một nhóm người chuyên lái Moto phân khối lớn sẽ đến thăm Moissac, sau đó ăn trưa bên cạnh tu viện sau thánh lễ. Tôi gặp họ và đã đề nghị ban phước lành cho họ ở sân trước nhà thờ. Nhiều anh lái Moto bất ngờ nhưng rất “xúc động” trước sự chào đón khác thường này.’’

“Có gì đó đã bừng lên trong tôi, tôi cảm thấy xúc động mạnh”, chủ tịch câu lạc bộ, Lilian Chausson, thừa nhận, anh cho biết thêm rằng những người lái Moto này phần lớn không có niềm tin Kitô giáo. Nhưng trước sáng kiến của Cha xứ Moissac đầy năng động, gợi ý làm một cuộc rước nghi thức Rogations với đoàn Moto, họ đã không ngần ngại mà tán thành ngay lập tức và hứa sẽ đồng hành với ngài trong cuộc rước cầu nguyện và chúc lành năm nay, phiên bản 2023.

Vào ngày 13 tháng 5 năm nay 2023, ngồi sau chiếc Harley-Davidson và nước thánh trên tay, vị linh mục sẽ rảy nước phép cho các cánh đồng, vườn cây ăn quả và gia súc. Đoàn xe Moto sẽ đi vòng qua mười lăm tháp chuông của giáo xứ, mỗi chặng dừng tại một nhà thờ, tiếng chuông sẽ vang lên đón chào. Trước các nhà thờ, giáo dân sẽ dựng một thánh giá dài khoảng 3 đến 4m. Mỗi gia đình nông dân và nhà vườn sẽ chuẩn bị một giỏ hoa quả họ sản xuất, xếp quanh chân Thánh Giá. Sau khi đã được làm phép, họ sẽ đem những giỏ trái cây, trứng gà, artichaud, fromage… đến nhà thờ để dâng của Lễ. Được biết ngày 13/05 cũng là ngày kỷ niệm Đức Mẹ hiện ra tại Fatima cho ba trẻ lần đầu tiên vào năm 1917, mà cũng là ngày Đức Mẹ đã giơ tay đẩy viên đạn qua một bên để cứu thoát Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phalô đệ nhị vào năm 1981 tại quãng trường Thánh Phêrô, tượng Đức Mẹ Fatima cũng sẽ được nghênh rước với đoàn Moto trên các nẻo đường. Harley-luia, Harley-luia !!!

Và vào cuối buổi chiều, một thánh lễ sẽ được cử hành trong Abbaye St Pierre cho những ai muốn, cùng với giới chăn nuôi và nông dân trong vùng.

Theo lời Cha Hoàn giải thích: “Mục tiêu của chúng tôi là hỗ trợ nông dân bằng lời cầu nguyện và làm sống lại truyền thống cổ xưa đẹp đẽ này của nước Pháp. Ngoài ra đây cũng là một hoạt động tập hợp các tín hữu xung quanh một dự án, để họ đoàn kết và làm việc chung với nhau, để cho hoạt động giáo xứ ngày càng sinh động và thu hút hơn’’.

Ước mong sao mùa màng sẽ được bội thu không những trên cánh đồng, mà ngay cả trong nhà thờ trên toàn nước Pháp.

“Lúa chín đầy đồng mà thợ gặt lại ít” (Mt 9,37), nhất là trong tình trạng của giáo hội Pháp ngày nay, thợ gặt lại càng ít hơn, nên vừa qua với sự chấp thuận của đức tân Gm Thái Bình Đức Cha Đaminh Đặng văn Cầu và Đức tân giám mục Montauban Monseigneur Alain Guellec, cha Phêrô Hoàn đã được nhập và nhận luôn vào linh mục đoàn của giáo phận Montauban. Với tính cách trẻ trung và đầy năng động, chúc Cha luôn luôn gặt hái thành công và làm cho cánh đồng dân Chúa được xinh tươi màu mở và đơm hoa kết trái như Chúa mong chờ.

Công Bình