Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

Như Tiếng Chim Ca - Hương Vĩnh - phần 2

LTS : Mời quý vị cùng đọc với "giaoxuvnparis.org" tuần này 10 câu chuyện tiếp theo (11-20) trong dịch phẩm NHƯ TIẾNG CHIM CA của nhà văn Hương Vĩnh Đỗ Tân Hưng.

* * *

NHƯ TIẾNG CHIM CA

(Tác Giả: Lm. ANTHONY DE MELLO, S.J.)

(Dịch Giả: HƯƠNG VĨNH)

Sách dịch từ những tác phẩm nổi tiếng là một nhu cầu lớn hiện nay. Như Tiếng Chim Ca dịch từ “The Song of the Bird”của cố LM Anthony de Mello, S.J. Sách gồm những mẩu chuyện ngắn hấp dẫn, sâu sắc: chuyện thuộc nhiều tôn giáo, chuyện thiền, chuyện Đông, chuyện Tây, chuyện cổ, chuyện kim.

§11 - CHÚ CÁ BÉ TÍ

Một con cá sống ở đại dương hỏi một con cá khác: “Xin lỗi bác, bác già hơn cháu, hẳn bác có thể nói cho cháu biết tìm thấy ở đâu điều mà người đời thường gọi là Đại Dương?”

Cá già nói: “Đại Dương là cái mà cháu đang lội trong đấy!”

“Cái nầy ư? Nhưng chỉ là nước thôi mà. Cái mà cháu tìm kiếm là Đại Dương kìa.” Con cá bé tí rất thất vọng đã nói như thế rồi lội đi xa tìm kiếm ở nơi khác.

. . .

Có một người mặc bộ đồ khất-sĩ tìm tới Minh Sư và đã dùng ngôn ngữ nhà khất-sĩ mà thưa: “Từ nhiều năm nay, tôi đã tìm kiếm Thượng Đế. Tôi tìm kiếm Ngài ở bất cứ đâu đâu mà người ta nói có Ngài: ở trên các đỉnh núi cao, ở trong sa mạc mênh mông, ở nơi tu viện thanh vắng và ở trong các khu ổ chuột của người nghèo.”

Minh Sư hỏi: “Bạn có gặp Ngài không?”

“Dạ không, tôi không gặp Ngài. Còn thầy?”

Minh Sư có thể nói được gì đây? Những tia nắng vàng chói chang của buổi chiều tà đang tràn ngập căn phòng. Từng đàn chim sẻ đang khe khẽ líu lo trên cây đa gần đó. Xa xa, người ta có thể nghe tiếng động cơ của xe cộ qua lại trên xa lộ. Một con muỗi bay vù vù bên tai, chỉ muốn chích muốn đốt… Tuy nhiên, chàng thanh niên chỉ biết ngồi trân ra đó và quả quyết rằng đã không gặp Thượng Đế.

Một lúc lâu, chàng đã bỏ ra đi, chán nản, thất vọng. để tìm kiếm ở nơi khác.

. . . . . . . .

Chú cá bé tí ơi, đừng đi tìm kiếm mất công. Không có gì để kiếm tìm cả. Tất cả những gì chú phải làm là mở mắt ra mà xem thôi

§12 - CON CÓ NGHE TIẾNG CHIM HÓT KHÔNG?

Miền Ấn Độ theo Ấn Giáo đã khai-triển một hình ảnh tuyệt diệu để diễn tả mối tương quan giữa Thượng Đế và Tạo Vật của Ngài. Thượng Đế đã làm cho Tạo Vật nhảy múa. Chính Ngài là Vũ Công, còn Tạo Vật là Vũ Khúc. Vũ khúc khác với vũ công, tuy nhiên vũ khúc không thể tồn tại nếu không có vũ công. Bạn không thể mang vũ khúc về nhà trong một chiếc hộp, như ý bạn muốn. Khi vũ công ngưng thì vũ khúc cũng ngừng

Trên đường truy tầm Thượng Đế, con người suy tư quá nhiều, nghĩ ngợi quá nhiều, nói năng quá nhiều. Cho dẫu khi họ nhìn vũ khúc đó mà họ gọi là tạo vật, họ cũng chỉ để hết ngày giờ suy tư và bàn tán (với mình hay với người khác), nghĩ ngợi, phân tích và triết lý dông dài. Toàn những chữ và chữ. Toàn tiếng động và tiếng động mà thôi.

Bạn hãy im hơi lặng tiếng để chiêm ngắm Vũ Khúc. Bạn chỉ việc nhìn: một ngôi sao, một đóa hoa, một chiếc lá úa, một con chim, môt viên đá... bất cứ yếu tố nào kết thành vũ khúc cũng đều đáng kể hết. Bạn hãy nhìn. Bạn hãy lắng nghe. Bạn hãy cảm nhận. Bạn hãy đụng chạm. Bạn hãy thưởng thức. Và chắc chắn không sớm thì muộn bạn cũng sẽ nhận chân Thượng Đế – Ngài chính là vị Vũ Công!

Một đệ tử ngày nào cũng than vản với Thiền Sư một câu như sau: “Thầy đã giấu con bí quyết tối hậu của Thiền.” Anh ta không chấp nhận sự kiện Thiền-Sư không chịu trả lời.

Ngày kia, họ đang sánh bước dạo chơi dọc theo sườn đồi thì nghe một con chim hót.

Thiền Sư hỏi: “Con có nghe con chim đó hót không?”

Đệ tử trả lời: “Dạ có.”

“Này, bây giờ con đã rõ là thầy không giấu giếm con điều gì.”

“Dạ.”

Nếu bạn đã thực sự nghe một con chim hót, nếu bạn đã thực sự nhìn thấy một thân cây... thì bạn đang có khả năng hiểu biết, vượt qua những ngôn từ và khái niệm.

Bạn nói gì? Bạn bảo rằng mình đã nghe hằng chục con chim hót và thấy hằng trăm thân cây ư? À! Có đúng là bạn đã nhìn thấy thân cây hay chỉ nhìn thấy cái nhản hiệu mà thôi? Nếu bạn nhìn một thân cây và thấy một thân cây, thì bạn chưa thực sự nhìn thấy cây. Khi bạn nhìn một thân cây và thấy một phép lạ – lúc bấy giờ bạn mới thực sự nhìn thấy! Lòng bạn có bao giờ tràn ngập niềm hân hoan không thốt nên lời khi nghe một con chim hót chưa?

§13 - TÔI BỬA CỦI

Khi Giác Ngộ rồi, Thiền Sư đã viết những giòng dưới đây để nói lên niềm hân hoan của mình:

“Tuyệt diệu thay:

Tôi bửa củi!

Tôi gánh nước!”

Sau khi đạt ngộ, thật ra không có gì thay đổi cả. Cây cối vẫn là cây cối; người ta vẫn trước sao sau vậy; và cả bạn cũng thế. Bạn cũng vẫn ủ rũ hay bình thản, vẫn hiền triết hay điên rồ như trước kia. Ngoại trừ một sự khác biệt quan trọng là giờ đây bạn nhận chân sự vật bằng con mắt khác. Giờ đây bạn trở nên ít dính bén hơn. Và con tim của bạn tràn trề kinh ngạc thích thú.

Đó là thực chất của Chiêm Niệm: Cảm Quan về sự Kinh Ngạc thích thú.

Chiêm niệm khác với xuất thần ở chỗ xuất thần đưa đến thái độ xa lánh cuộc đời. Nhà chiêm niệm khi đã giác ngộ vẫn tiếp tục bửa củi, gánh nước. Chiêm niệm khác với sự nhận thức về vẻ đẹp ở chỗ sự cảm nhận cái đẹp (một bức tranh hay một buổi hoàng hôn chẳng hạn) phát sinh một cảm khoái mang tính chất thẩm mỹ, trong khi chiêm niệm phát sinh sự ngạc nhiên hân hoan – cho dù đối tượng quan sát là gì, một buổi chiều tà hay một viên đá.

Đó là đặc điểm của trẻ con. Chúng luôn sống trong trạng thái kinh ngạc hân hoan. Do đó, chúng thoải mái len lỏi vào Nước Trời.

§14 - BỤI TRE

Con chó Brownie ngồi xuống, nhìn chăm chăm đọt cây, tai chổng lên, đuôi ve vẩy có vẻ bồn chồn. Nó đang chú tâm nhìn một con khỉ. Nó chỉ ý thức mỗi một điều: đó là con khỉ. Không ý nghĩ nào có thể quấy phá sự tập trung trọn vẹn của nó, không chút mảy may ưu tư đến ngày mai. Brownie là biểu tượng gần gũi nhất đối với thái độ Chiêm Niệm mà tôi chưa bao giờ trông thấy.

Có thể chính bạn cũng từng chứng nghiệm một điều tương tự, khi bạn hoàn toàn tập trung vào việc quan sát một con mèo đang đùa giỡn.

Và đây là một công thức Chiêm Niệm cũng có giá trị như bất cứ công thức nào mà tôi từng biết: Hãy hoàn toàn sống trong hiện tại. Hãy vứt đi mọi suy nghĩ về tương lai, hãy vứt đi mọi suy nghĩ về quá khứ, hãy vứt đi mọi hình ảnh và mọi sự trừu tượng hóa, và trở về với thực tại. Tức thị việc Chiêm Niệm sẽ xảy tới!

Sau nhiều năm tu tập, một đệ tử khẩn khoản xin Minh Sư dẫn đưa anh ta đến sự Giác Ngộ. Minh Sư liền dẫn anh ta đến một bụi tre và nói:

“Con hãy nhìn xem cành tre nầy, xem nó lớn biết bao! Con hãy nhìn xem cây tre kia, xem nó nhỏ thó phải không?”

Chính ngay lúc ấy, đệ tử trực nhận sự giác ngộ.

Người ta kể lại rằng Đức Phật đã tu tập mọi hình thức khổ hạnh được biết đến trong nước Ấn Độ thời bấy giờ, nhằm đạt tới sự giác ngộ. Nhưng hoàn toàn vô ích. Ngày kia, ngài ngồi dưới gốc cây bồ đề và đã chứng nghiệm sự giác ngộ. Ngài đã truyền lại bí quyết giác ngộ cho các đệ tử bằng những lời lẽ xem ra bí ẩn đối với những người chưa am tường: “Hởi các bậc tì kheo, khi thở vào thật sâu, các ngươi hãy ý thức rằng mình đang thở vào thật sâu. Và khi thở vào nhè nhẹ, hởi các bậc tì kheo, hãy ý thức rằng mình đang thở vào nhè nhẹ. Và khi thở vào một cách điều hòa, hởi các bậc tì kheo, hãy ý thức rằng mình đang thở vào một cách điều hòa.” Hãy ý thức. Hãy chăm chú. Hãy hội nhập.

Hình thức hôi nhập đó, ta nhìn thấy được ở nơi trẻ nhỏ. Chúng rất gần gũi với Nước Trời.

§15 - Ý THỨC TRONG MỌI KHOẢNH KHẮC

Không một thiền sinh nào được phép dạy thiền cho người khác nếu chưa sống đủ mười năm bên cạnh Thiền Sư.

Tenno, sau mười năm tu tập đã trở nên một bậc thầy dạy thiền. Ngày kia ông ta đi thăm viếng Thiền Sư Nan-in. Hôm đó trời mưa cho nên Tenno phải mang guốc và che dù.

Khi Tenno bước vào, Nan-in chào hỏi: “Anh đã để guốc và dù ngoài hành lang phải không? Vậy hãy nói cho tôi biết: anh đã để chiếc dù bên phải hay bên trái đôi guốc?”

Tenno rất lúng túng vì không biết trả lời làm sao. Ông mới nhận ra rằng mình chưa có thể duy trì một sự Ý Thức trong từng phút từng giây. Bấy giờ ông xin làm đệ tử Nan-in để tu tập thêm mười năm nữa ngõ hầu có được một Ý Thức trong mọi Khoảnh Khắc.

Ai có ý thức trong mỗi khoảnh khắc; ai hoàn toàn sống trong hiện tại từng phút từng giây, người đó là Minh Sư!

§16 - SỰ THÁNH THIỆN CỦA GIÂY PHÚT HIỆN TẠI

Ngày kia người ta hỏi Đức Phật: “Cái gì làm cho một con người trở nên thánh thiện?” Đức Phật trả lời: “Mỗi giờ chia ra nhiều giây và mỗi giây chia ra nhiều sao. Ai có thể sống hoàn toàn trong hiện tại trong mỗi một sao thì người đó là một vị thánh.”

Một chiến sĩ Nhật Bổn bị quân địch bắt bỏ tù. Suốt đêm anh ta không thể nào chợp mắt vì tin chắc sáng mai anh sẽ bị tra tấn dã man.

Nhưng ngay lúc đó những lời nói của vị Thiền Sư vang vọng trong đầu óc anh: “Ngày mai không thực hữu. Chỉ có hiện tại mới là thực hữu.”

Thế là anh trở về với thực tại – và lăn ra ngủ một giấc ngon lành.

Người mà Tương Lai không chi phối được: Cũng giống như đàn chim trên trời và bông huệ ngoài đồng. Không chút ưu tư đối với ngày mai. Hoàn toàn an trụ trong hiện tại. Đó là sự Thánh Thiện!

§17 - NHỮNG QUẢ CHUÔNG ĐỀN THỜ

Ngôi đền thờ được xây cất trên một hải đảo, có cả ngàn quả chuông. Chuông lớn và chuông nhỏ, được nắn đúc do các tay thợ lành nghề nhất thế giới. Khi một cơn gió nổi lên hay khi một trận phong ba bão táp gầm thét, mọi quả chuông đều nhất loạt ngân vang, tạo thành một bản hợp tấu làm say sưa con tim của khách mộ điệu.

Nhưng rồi qua bao thế kỷ, hãi đảo đó đã chìm sâu xuống dưới đáy biển và cuốn theo với nó những quả chuông của ngôi đền thờ. Tương truyền rằng các quả chuông vẫn tiếp tục ngân vang không ngừng và ai để ý lắng tai nghe đều có thể nghe được. Hấp dẫn bởi huyền thoại đó, một thanh niên đã vượt xa ngàn dặm, cương quyết nghe cho bằng được những tiếng chuông bất hủ đó. Ngày qua ngày, anh ngồi một mình trên bờ biển, mặt hướng về nơi mà hãi đảo đã bị chìm xuống và cố lắng nghe với hết tâm hồn. Nhưng điều duy nhất anh nghe được, ấy là tiếng sóng gầm. Anh đã làm hết sức để cố xua đuổi tiếng sóng đó nhưng chỉ hoài công mà thôi; tiếng sóng biển vẫn vang rền không trung.

Anh ta còn ở lại đó thêm nhiều tuần lễ để nghe. Mỗi khi cảm thấy không còn can đảm nữa, anh liền để ý nghe ngóng những hiền nhân ở trong làng mạc khẽ bàn luận với nhau một cách khoái trá về huyền thoại đầy bí ẩn kia. Và con tim của anh đã nôn nóng trở lại... để rồi lại chán nản, sau nhiều tuần lễ cố gắng nữa mà chẳng đi đến kết quả nào.

Cuối cùng, anh đã quyết định bỏ cuộc. Có thể anh không nằm trong số những người mà định mệnh đã an bài để được nghe tiếng chuông. Có thể huyền thoại kia không đúng sự thật. Đó là ngày cuối cùng của anh và anh đã đến nơi bãi cát để giả từ biển cả, bầu trời trong xanh, tiếng gió vi vu và hàng dừa thẳng tắp. Anh nằm dài trên cát, và lần đầu tiên, anh lắng nghe tiếng sóng biển rì rào.

Chẳng bao lâu anh đã mất hút trong tiếng động và trở nên gần như vô ý thức, bởi vì tiếng động đã tạo nơi lòng anh một sự thinh lặng sâu lắng làm sao!

Giữa lòng thinh lặng sâu lắng đó, anh đã nghe thấy! Tiếng ngân vang của một quả chuông nho nhỏ, tiếp theo một quả chuông khác rồi lại một quả chuông khác nữa...và cứ như thế mỗi một quả chuông trong số ngàn quả chuông của đền thờ đã đua nhau ngân vang một cách nhịp nhàng, và con tim của anh ngất ngây sung sướng.

Bạn có muốn nghe những tiếng chuông của đền thờ không? Bạn hãy lắng nghe tiếng gầm của biển cả.

Bạn có muốn nhìn thấy Thượng Đế không? Bạn hãy nhìn tạo vật của Ngài một cách chăm chú.

§18 - NGÔI LỜI TRỞ NÊN XÁC THỊT

Trong Phúc Âm Thánh Gioan, người ta đọc được:

Ngôi Lời đã trở nên xác thịt; Người đến cư ngụ ở giữa chúng ta... nhờ Người, vạn vật được tạo thành; không có Người, chẳng có gì được tạo thành. Điều được tạo thành ở nơi Người là sự sống và sự sống là ánh sáng cho nhân loại. Ánh sáng chiếu soi trong bóng tối và bóng tối đã không nhận ra ánh sáng.

Bạn hãy nhìn bóng tối một cách chăm chú. Bạn sẽ mau mắn nhận ra ánh sáng. Bạn hãy nhìn chăm chú mọi sự. Bạn sẽ mau mắn nhận ra Ngôi Lời.

Ngôi Lời đã trở nên xác thịt và cư ngụ ở giữa chúng ta...

Bạn hãy chấm dứt những cố gắng cuồng nhiệt để biến xác thịt trở lại thành lời. Nói, nói, nói, lời nói gió bay...

§19 - THẦN TƯỢNG MANG HÌNH DẠNG CON NGƯỜI

Một truyện cổ tích Ấn Độ.

Ngày kia một thương gia bị đắm tàu và trôi giạt vào bờ biển Tích Lan nơi mà Vibhishana là Vua các Quái Vật. Khi thấy người đó, Vibhishana rất đổi vui mừng liền nói: “A! Đây đúng là hình ảnh thần Rama của tôi! Đúng là một hình dạng con người giống thế này!” Thế là ông truyền lệnh lấy áo quần sặc sỡ mặc cho thương gia và đeo vào người nầy những món trang sức tuyệt đẹp rồi ông thờ lạy.

Ramakrishna, nhà thần bí Ấn Độ đã thú nhận điều nầy: “Lần đầu tiên tôi nghe câu chuyện đó, tôi cảm thấy một nỗi vui mừng khôn tả. Nếu Thượng Đế có thể được tôn sùng qua một ảnh tượng bằng đất sét, tại sao Ngài không được tôn sùng qua một con người!”

§20 - TÌM KIẾM KHÔNG ĐÚNG CHỖ

Một người lối xóm thấy thầy Nasruddin quì gối và chống tay, đang tìm kiếm vật gì.

“Thưa thầy, thầy đang kiếm gì đó?”

“Kiếm chìa khóa của tôi.”

Cả hai người cùng quì gối để kiếm.

Sau một hồi lâu, người lối xóm hỏi:

“Thầy đã mất chìa khóa ở đâu?”

“Ở trong nhà tôi.”

“Chúa ôi! Vậy tại sao thầy lại tìm kiếm ở đây?”

“Bởi vì ở đây sáng sủa hơn.”

Bạn hãy tìm kiếm Chúa nơi mà bạn đã đánh mất Ngài.