THI CHƯƠNG
Bài này nối tiếp bài Văn chương VN mang nghĩa
Thánh Kinh. Vì văn chương và âm nhạc là hồn dân tộc VN.yếu tố cấu
thành VN, không thể tách rời . Văn chương đã tiềm ẩn Thánh Kinh, thì âm
nhạc dẫn đưa đức tin con tim thổn thức vào đời.
Tác giả những
bản nhạc được chọn, nhân vật trong lời chưa chắc là người công giáo,
nhưng sáng tác theo nguồn và cảm hứng theo căn tính dân tộc Việt Nam.
Thánh đường, lời kinh là điểm tựa cho hồn bay lên tìm Ánh Sáng Chân Lý.
Tác giả những bản nhạc được chọn, nhân vật trong lời chưa chắc là người công giáo, nhưng sáng tác theo nguồn và cảm hứng theo căn tính dân tộc Việt Nam. Thánh đường, lời kinh là điểm tựa cho hồn bay lên tìm Ánh Sáng Chân Lý.
Chủ đề được sắp xếp theo: Niềm tin hy vọng, cầu nguyện, sám hối và thánh đường
1. Niềm Tin là tình cảm hàng đầu của người VN, dù tôn giáo nào. Trong bóng tối âm u của thánh đường hay ngọn tháp cao. Cửa nhà thờ mở, tiếng chuông ngân van, lời cầu kinh bên trong vọng ra... như quyến rũ mời gọi bộ hành ngừng chân lẻn vào bên trong. Rồi như đèn trời soi sáng, cất lên tự đáy lòng:
Nhưng tin có Chúa trên cao
Con nghe trong đêm Việt Nam tối tăm
Những mìn bom hoen dấu
Lạy Chúa trên cao Chúa ở nơi nao
...Nhưng yêu nhớ lắm nhạc chuông khuya
Khi con bơ vơ chắp tay nguyệ cầu
Cho người thương còn xa mãi xa
Đứa nhỏ ngồi ôm em
Nhưng Chúa giúp đời đau
...hờn đau thu ngắn
... đám mây hồng âu yém bay sang.?
(Trần Thiện Thanh. Trời Chưa Muốn Sáng)
Tâm sự dù tầm thường nhỏ mấy biết tỏ cùng ai. Tình yêu cao qúi, khát vọng, mong chờ. Tình đầu tan vỡ thành bọt bèo, vì chạy theo tiền bạc. Tình sau bẽ bàng. Xin chắp tay khấn nguyện trung thành với nhau. Đủ, qúi lắm rồi. Niềm tâm sự chỉ biết trút hết vào Chúa trên Trời:
Sao cho con lấy được người con thương
Đời con cay đắng đã nhiều
Từ khi thơ dại đủ điều đắng cay:
nghèo, trắng tay
Thề rằng sóng gió bi<n dâu
Đã yêu trước cũng như sau, giữ lời...
(Phạm Duy.Con quỳ lạy Chúa trên Trời).
Quan niệm Trời, phải được tôn thờ, kính trọng, thần phục, và khấn xin... Như ông cha vẫn làm khi gặpthiên tai, nghịch cảnh hay khó khăn sinh sống.
Lấy nước tôi uống
Lấy ruộng tôi cày
Lấy đầy bát cơm.
- Gái đâu có gái lạ đời
Chỉ còn có một Ông Trời là gái không chim
- Ai ơi đừng có ăn lời
Bụt kia có mắt
Ông Trời có tai.
2. Cầu nguyện là nhịp thở nhu cầu của người Việt, càng khó khăn con người càng muốn tìm cái phao nắm giữ. Người Việt ở bất cứ thời nào, lứa tuổi nào cũng biết cầu kinh. Chắp tay, thinh lặng, ngước nhìn lên cao. Không kể đêm ngày. Với lòng thành cho quê hương, người khác trước, mình sau.
Trong Thánh Kinh Chúa đưa ra ví dụ và khuyên: đừng nản chí khi cầu nguyện (x. Lc 18, 1-8)
...quê hương không còn nhọc nhằn
...nhân gian không còn khốn khó
... tin lành rền vang bốn phương
... em tôi quên ngày tình buồn
Cầu đêm đêm. Cầu miên man.
Cầu không quên dù thân đã duỗi
Cầu trong tim...không mệt mỏi..
( Nguyễn Thành Nhân. Khúc Kinh Cầu.)
Chiến tranh làm cho con người, như người VN mất đi căn tính 'thiện. Sinh ra hận thù, ghen ghét, oán hờn. Mong thanh bình trả lại an lành cho dân Việt
Con tim chân chính không bao giờ biết đến nói dối
Tôi đi chinh chiến bao năm trường miệt mài
Và hồn tôi mang vết thương, vết thương trần gian.
Thượng Đế hỡi có thấu cho Việt Nam này
Nhiều sóng gió trôi dạt lâu dài ...
Thượng Đế hỡi hãy lắng nghe người dân hiền
Vì đất nước đang còn ưu phiền
Còn tiếng khóc đi vào đêm trường triền miên
(Lê Minh Bằng. Đêm Nguyện Cầu)
Thánh Gia, Thánh Giuse, Đức Maria và Chúa Giêsu lên đền thờ hát thánh ca và cầu nguyện. Chúa Giêsu được mọi người ngạc nhiên về trí thông minh tán tụng. Còn Đức Mẹ đầy tràn ân sủng, ghi những điều ấy trong lòng. (x. Lc 2, 41-52). Giây phút trầm tư và linh thiêng bỏ đi ồn ào bên ngoài.ình mình với Thiên Chúa. Qúi vô cùng.
Hồn thánh thót mưa dầm buồn tới âm thầm
Nơi giáo đường im bóng tôi thầm mong ngóng
Đắm đuối trên làn sóng mắt nàng huyền mơ.
...Tôi tiếc thời tươi sáng trôi năm tháng.
Trí óc âm thầm...
(Nguyễn Thiện Tơ & Phi Tâm Yến. Giáo Đường Im Bóng)
3. Sám hối hay nói đúng là lời xin lỗi luôn nơi cửa miệng, trong cư xử hàng ngày và đời sống bên trong. Tinh thần sám hối là tựa bản nhạc Cát Bụi, của Trịnh Công Sơn luôn có trong người khi lầm lỗi với Thiên Chúa hay anh em. Tâm trạng sám hối, nghĩ lại vì đã lầm đường với quê hương, sai lỗi với chính đồng loại mình. Hãy ăn năn sám hối và tin vào Tin Mừng (Lễ Tro, Mùa Chay)
Để một mai vươn hình hài lớn dậy
Mặt trời soi một kiếp rong chơi.
Một mai tôi về làm cát bụi.
Ôi cát bụi mệt nhoài.
Mặt trời nao soi sáng tim tôi
Để tình yêu xay mòn thành đá cuội...
Từ vực sâu nghe lời mời đã dậy.
Nhận biết mình yếu đuối thấp hèn, luôn vững tin và trông cậy. Bản nhạc quen thuộc Đời Là Phù Du của Từ Công Phụng, nhắc: Tìm Nước Trời trước. Phù vân lại là phù vân (x. )
Tôi như người du mộng
Sống cuộc đời bềnh bồng, ngõ quanh đời quạnh hiu.
Tôi như loài cỏ dại...chênh vênh, buồn tênh
Xin một chút hiền ngoan thật lòng
Vì cõi đời này là những đam mê, chia ly,
đớn đau, lẻ loi
Nên vẫn hoài công xe cát biển nhớ
... tự hỏi lòng, bóng một ngày thiên thu bóng
một đời phù du.
4. Thánh đường nơi gửi gắm tâm sự, ngay cả tỏ tình..ởi điểm hay kết thúc
Hết khóc và ưu phiền. Mừng vui tràn đầy. Hy vọng vươn lên.
Người bật khóc bên giáo đường,
bên chân tượng
Người cười rũ không lo mừng, không mang sầu, giữa cơ cầu
Loài người nào đã biết thương đau
(Nguyễn Hữu Nghĩa.
Bài ca viết bên giáo đường)
Giống văn chương VN có truyện tình lãng mạn Hồn Bướm Mơ Tiên. Bản nhạc Em Hiền Như Ma Soeur thơ Nguyễn Tất Nhiên, Phạm Suy phổ nhạc. Nội dung truyện và bản nhạc đều trữ tình. Nhưng vai chủ động gạt bỏ tình cảm riêng tư mà tôn trọng lý tưởng cao sang: cứu người giúp đời. Tim đã thấm tình mà vẫn can đảm bỏ đi. Vì chúng sinh.
Đeo Thánh Giá huy hoàng
Còn ta nhiều sám hối
mà sao vẫn hoang đàng
Em hiền như ma soeur
Hãy ru tên vô đạo
Hãy ru tên khờ khạo...
Duyên tình đã qua
Có bao giờ không xưa?
Như u tình đã xa
thấm linh hồn ma soeur !
Tha thiết hơn, khi qùi bên nhau, trong thánh đường. Trịnh trọng, thề nguyền chung sống, ăn đời ở kiếp.
Và quanh chúng ta là vui sướng chan hòa
Tình duyên nhỏ bé thành đôi ước mơ gìa.
Bao nhiêu tóc tơ giờ đây đã kết se
Ơn Mẹ Maria
Người yêu hỡi ơi, người yêu dấu ơi!
Mình bên nhau suốt đời cùng chia sớt nỗi vui
Hay nỗi sầu cùng nhau biết bao là yêu.
(Nhạc ngoại quốc.lời Việt Phạm Duy. Ngày Tân Hôn)
Kỷ niệm lâu không bao giờ quên vẫn từ giáo đường. Đau thương hơn hết vẫn là kẻ khuấy động con tim, đang say mê trong kinh nguyện.
Dưới lầu chuông anh khắc tên nhau chung
Trong lời khấn xin chan chứa niềm tin
Có ai ngờ tình yêu ngày đó gieo ngang trái sầu lo
Tháp chuông bị giẫm tan... Cuộc tình trên đống tro tàn.
...Từng đêm anh chắp hai tay xin cho
tình yêu đó
Thấm nhuần trong tay Chúa ban ơn
Anh xây lại gác chuông trên kỷ niệm xưa.
(Phượng Linh. Bóng Nhỏ Giáo Đường)
Những kỷ niệm học trò: đến trường, hẹn hò, lưu bút, tóc thề, học thi, trường gần nhà thờ, đi và về vào lễ Chúa Nhật...
Chủ nhật em xem lễ, tôi học bài vu vơ
Giờ tan lễ hai đứa chung đường về
Em thẹn thùng không nói tôi đứng lại
không đi...
Rộn ràng mừng thánh lễ áo tím ngày vu quy.
(Hồi Chuông Xóm Đạo. Nhạc: Anh Bằng- Thơ: Kiên Giang)
Bài học đầu ông cha dạy phải có gì với núi sông mới nghĩ đến tình duyên Hai người hai phương trời chờ mong. Nhưng hiểu nhau vì nghiệp vụ:
Quanh năm đấu tranh an lành
Mai anh về có em bên mình
Lúc bấy giờ thà hồ vui
Nửa đêm giáo đường chuông vọng xa xôi
Phố vui như thuở ban đầu
Gặp nhau giữa đêm kinh cầu
Cầu xin xuốt đời mình mãi yêu nhau
Mảng tình đó không phai mầu...
Mong anh trọn tình chúng ta trọn đời
(Nguyên Thảo. Nguyện Cầu Trong Đêm)
Câu thề hứa trung thủy khi đám cưới
Kỷ niệm không phải góc giáo đường
Ngày nào em đứng chờ anh góc
Giáo đường vang tiếng kinh buồn...
Tình ta giờ khuất mây trời...
Dù đời có bể dâu,
mong tình không vướng u sầu
Dù cho muôn kiếp,
ta nguyện lòng chẳng phai màu.
Tiếng chuông ngân giáo đường,
anh dừng chân nhớ thương
Gác chuông bây giờ, chỉ còn lại khói sương
Chập chờn hư ảo, phai tàn theo cơn bão
Tim em giờ ở phương nào ?
Tuổi đẹp nhất vẫn là tuổi học trò ngây thơ. Nơi mến thương nhất vẫn là xóm đạo hiền hòa. Tình cao qúi nhất vẫn là tình đầu. Nhưng chiến tranh đến làm lỡ tình duyên hai người
Những buổi tan trường thường hay tìm nhau xây mơ ước ngày sau
Nhặt cành hoa trắng thiết tha tôi cài lên trên áo lụa xanh màu tím
Say sưa trao nhau kỷ niệm phút giây ban đầu
Tình ta sẽ dài lâu như hoa trắng
không phai màu
Một hôm tôi đến tìm em để từ giã lên đường
Gửi lại phố phường duyên đôi mình thương mai xa cách ngàn phương.
(Bằng Quang. Người Em Xóm Đạo)
Lời ca trong của Lê Trọng Nguyễn trong bài Chiều Bên Giáo Đường. Gợi nhớ Mười trinh nữ trong Thánh Kinh (x. Mt 25, 1-13). Đọc kỹ những từ trong bản nhạc mới thấy, nhờ chiều chiều đến nhà thờ, mà người con gái giữ nguyên vẹn trắng chiếc áo tâm hồn, lại trong tay có đèn dầu. Chờ sẵn chú rể đón...vào dự tiệc cưới.
Nụ cười ân ái
Hồi chuông thiêng loang sức mây trời...
Xa dần đen tối, tìm màu xuân mới trên làn môi
Rồi đây mây xám bay qua rồi.
Trong gió hẹn ước không thôi
Là lúc tin yêu lên ngôi
Ta hát khúc chung đôi.
Biết bao mối tình chớm nở, bắt đầu lớn lên, thành hình từ... qùi trong giáo đường, bên Chúa, dưới tháp chuông, bên tiếng kinh, nhạc ngân vang, với ánh nến lung linh...Tất cả được Thiên Chúa chúc phúc, thánh hóa.
Noel năm nào chúng mình có nhau
Long lanh sao trời đẹp thêm môi mắt
Áo trắng em bay như cánh thiên thần...
Bao nhiêu đêm Chúa xuống dương gian
Bấy nhiêu lần anh nhớ người yêu...
(Nguyễn Vũ. Bài Thánh Ca Buồn)
Mẩu tâm tình thú vị chớm nở này, diễn ra nơi kín đáo, nghiêm trang, tĩnh mịch, thiêng liêng... gợi nhớ chi tiết trong Thánh Kinh: Hai người cầu nguyện trong đền thờ, với tình thần khác nhau. Một người khiêm tốn, một bên không (x. Lc 18, 9-14)
Bài viết khác
Âm Nhạc Công Giáo trong Văn Hóa Việt Nam - Gs Lê Đình Thông
Vidéo : NGÀY VĂN HÓA THƯ VIỆN GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS - Chúa Nhật 07/04/2024
Thư mời Ngày Văn Hóa Thư Viện Giáo Xứ VN Paris 07-04-2024
The Chosen : Đấng được chọn - Công Bình
Rogations, nghi thức Cầu Mùa đang được hồi sinh tại giáo xứ Moissac - Công Bình
Chúc Thọ & Chúc Thêm - Cung Chi
Vâng Phục Qua Giấc Mơ - Anê Thùy Dung
Nhìn và Ngắm - Nguyễn Đăng Quế
Mùa Chay 2023 : Mùa Cháy – Mùa Chạy – Mùa Chảy - Lm Nguyễn Thanh Hiền, OSB
Đức Thánh Cha Phanxicô và chuyến công du đầu năm 2023 - Công Bình
Chuyện Yếu Đuối - Trầm Thiên Thu
Suối nước chữa lành - Sr. Maria Thúy Nga, FMA
Đôi lời tri ân độc giả Báo Giáo Xứ Việt Nam Paris - Giang Minh Đức
Vè Tết Quý Mão - Anna Trương Thị Lâm Sang