Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

Mâm Cỗ Tết Truyền Thống Ba Miền - Phan Hữu Lộc

Phan Hữu Lộc

Mâm Cỗ Tết Truyền Thống Ba Miền

Tết mà vắng bóng Mâm cỗ Tết, đâu còn là Tết nữa !.

Ăn uống trong ba ngày Tết, từ lâu đã trở thành một yếu tố quan trọng khi Xuân về Tết đến, có lẽ vì vậy mà ta thường nói “ăn Tết”, hơn là chơi Tết , nghỉ Tết, du ngọan Tết...

Tháng giêng ăn Tết ở nhà! Nhưng ''ăn'' đây không có nghĩa là ăn xài, ăn nhậu, ăn thả cửa.., trái lại đây là ẩm thực ngày Tết, quamâm cỗ Tết cổ truyền! Một mâm đầy thức ăn như tiệc tùng, nấu ngon, trình bày bắt mắt, nhiều màu sắc, gồm nhiều ý nghĩa...

Mâm cỗ Tết miền Bắc

Theo lệ là bốn bát, bốn đĩa, tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa và bốn phương. Cỗ lớn thì sáu hoặc tám bát , tám đĩa tượng trưng cho phát lộc, phát tài.... Bốn bát gồm một bát chân giò heo hầm măng , một bát bóng nấu thập cẩm , một bát miến nấu lòng gà và một bát mọc nấm thả. Rồi nào đĩa xôi, đĩa thịt gà luộc, đĩa thịt đông, đĩa giò lụa, đĩa giò xào, thêm đĩa nộm và đĩa dưa hành muối...

Với mâm cỗ Tết, việc trình bày cũng không thể sơ sài, các món ăn đều được bày biện khéo léo và đẹp mắt. Ví như, đĩa xôi gấc đỏ tươi như nói lên mong ước được nhiều may mắn trong Năm mới ; các món nấu, món canh được tô điểm bằng những cọng hành lá xanh. Thịt gà dùng trong ngày đầu Năm phải là thịt gà trống thiến được làm sẵn từ chiều 30... Thịt heo là thịt nạc mông hay thịt chân giò ngon, còn thịt mỡ sẽ dùng để chế biến món giò xào cho dễ ăn...

Miền Bắc ngày Tết không thể thiếu món Bánh chưng ăn kèm dưa hành, trên mâm cỗ của nhiều nhà còn bày cả đĩa bánh chưng xanh. Cái rét lạnh đặc trưng vào mùa đông của miền Bắc cũng khiến những món ăn như giò xào, thịt nấu đông trở thành những món ăn gắn liền với mâm cỗ ngày Tết...

Mâm cỗ Tết miền Nam

Thường có nhiều đồ nguội vì thời tiết nóng. Thay vì bánh chưng vuông, miền Nam lại gói bánh chưng tròn và dài, gọi là bánh tét.(Tượng trưng theo dân gian : trời tròn, đất vuông). Bánh được cắt thành những khoanh bánh tròn, thường đi kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm. Bát canh măng nấu sẽ dùng măng tươi thay cho măng khô (miền Bắc và miền Trung). Thay cho bát canh mọc , lại có bát canh khổ qua nhồi thịt.

Vì thời tiết khác biệt miền Bắc , nên loại thịt được dùng cho mâm cỗ Tết thường là thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa). Đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, củ kiệu cũng là những món ăn không thể thiếu trên mâm cỗ Tết ở miền Nam.

Mâm cỗ Tết miền Trung

Trong dân gian thì có cả bánh chưng và bánh tét. Nhưng mâm cỗ tiến cúng ở miếu điện trong cung đình thì chỉ dâng cúng Bánh Chưng còn bánh tét thì không được dùng làm vật phẩm để dâng cúng tổ tiên. Vào những dịp nhà vua tế Trời ở đàn Nam Giao hoặc tế các vị Tiên đế ở Thế miếu, vật phẩm là bộ tam sinh (trâu, heo, dê) để nguyên con chưa qua chế biến, lễ vật này còn gọi là cỗ thái lao. Ngoài dân gian, khi cúng Đất thì bộ tam sinh là miếng thịt heo, con cua, cái trứng chỉ luộc chín chứ không chế biến.

Kể tên những món ăn trên mâm cỗ Tết miền Trung thì thường có đĩa dưa món, đĩa giò lụa Huế, đĩa thịt đông, đĩa gà bóp rau răm, đĩa chả Huế, đĩa thịt heo luộc, giá chua, bát ninh măng khô, bát miến Huế, đĩa cá chiên, hay đĩa ram… Ở nhiều nơi, người ta còn làm cả các món: cuốn diếp gỏi ngó sen, gỏi bao tử, bánh răng bừa hay các món đặc biệt xà lách gân bò, chả tôm, nem bọ lụi… để dâng lên tổ tiên ngày Tết.

Tục ăn Tết, bày mâm cỗ Tết dâng cúng tổ tiên từ lâu đã là một phong tục đáng quý đặc trưng của người Việt. Đó là cách con cháu thể hiện sự tưởng nhớ, lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên của mình. Điều kiện địa lý, vùng miền đã mang đến nhiều điểm khác biệt rõ rệt trong mâm cỗ Tết nhưng nét đặc trưng cơ bản mà miền nào cũng phải có trong mâm cỗ là cơm và xôi, đặc biệt là bánh chưng, bánh tét ăn kèm với các loại dưa muối đặc trưng của từng miền.

Ngày nay, cuộc sống tại quê nhà không còn được như xưa, và ở hải ngoại thì đã có phần chiụ ảnh hưởng đời sống Âu, Mỹ..., nên không còn cầu kỳ trong việc trang bị mâm cỗ Tết và đôi khi lại thêm vào đó vài thức ăn âu hóa.

Dẫu vậy, mâm cỗ Tết, dưới hình thức nào, cũng là lòng hiếu-đễ của con cháu thành kính dâng lên tổ tiên , ông bà quá cố , để đại gia đình con cháu từ các nơi về quây quần , sum họp bên mâm cỗ Tết luôn là hình ảnh đẹp và mong rằng sẽ còn mãi theo thời gian.

Riêng đối với người Công giáo Việt Nam, thiết tưởng « mâm cỗ Tết » không phải là mâm cao cỗ đầy, nhưng là lòng thành hiếu thảo dâng lên Thiên Chúa nhân từ và xót thương !

Cám tạ Chúa vừa ban cho một Năm Bính Thân 2016 để ta biết dùng thì giờ và cuộc sống ca tụng Người , sống theo luật tình yêu Chúa và tha nhân. Cầu xin cho bao người xa Chúa, bỏ Chúa, chống Chúa...biết quay về với Người đang « tựa cửa » giang tay chờ đợi người con , nhất là trong Năm thánh về Người Cha nhân hậu ! (Luc XV :20)

Nguyện xin Mẹ Maria, khẩn cầu cho mỗi người, mỗi gia đình chúng ta biết sống xứng đáng người con Chúa để rồi sẽ đón được Mùa Xuân bất tận bên cạnh Chúa và Mẹ hiền yêu thương !