Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

DIỄN TỪ CỦA TỔNG THỐNG PHÁP TRƯỚC HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC PHÁP - Lê Đình Thông

TÓM LƯỢC DIỄN TỪ CỦA TỔNG THỐNG PHÁP

EMMANUEL MACRON ĐỌC TRƯỚC

HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC PHÁP

TẠI HỌC VIỆN BERNADINS NGÀY 09/04/2014

Tôi hết lòng cám ơn Đức TGM Chủ tịch và Hội đồng Giám mục Pháp đã cho tôi được vinh dự trình bầy tại Học viện Bernadins. Về phía quý vị và chúng tôi, chúng ta vượt qua sự hoài nghi để cùng nhau chia sẻ về mối quan hệ giữa Giáo hội và Nhà nước đã bị thương tổn. Chúng ta phải hợp lực chấn chỉnh lại bằng cách nói thẳng sự thật.

Việc đối thoại là cần thiết. Tôi sẽ tóm lược quan điểm của tôi. Việc Giáo hội khẳng định không quan tâm đến các vấn đề thế tục là chưa đáp ứng đúng ơn gọi, đồng thời nếu vị nguyên thủ quốc gia cũng khẳng định không quan tâm đền các vấn đề của Giáo hội là thiếu sót nhiệm vụ.

Tôi nhận định liên hệ giữa Nhà nước Pháp và đạo công giáo được hình thành vào thời điểm mà giá trị đích thực của con người được chứng nghiệm. Nếu người công giáo đều muốn phục vụ và làm thăng tiến nước Pháp bằng cách chấp nhận cái chết, điều đó không đơn thuần bắt nguồn từ các lý tưởng nhân bản hoặc luân lý kitô giáo thế tục hóa, nhưng xuất phát từ đức tin vào Thiên Chúa và cách sống đạo.

Có thể một số người cho rằng các quan điểm này vi phạm nguyên tắc thế tục. Các vị tử đạo và các anh hùng liệt sĩ của mọi tôn giáo trong lịch sử hiện đại đã chứng minh nguồn gốc luân lý của họ là sự hy sinh trọn vẹn. Thừa nhận một số người không có nghĩa là hạ thấp mốt số người khác. Thế tục không có nghĩa là từ bỏ tôn giáo nhân danh thế quyền, cũng không có nghĩa là dứt bỏ phàn thiêng liêng trong xã hội vốn nuôi dưỡng bao người.

Với danh nghĩa nguyên thủ quốc gia, tôi có trách nhiệm bảo đảm quyền tự do tin hay là không tin, tôi không thể làm ra một tôn giáo Nhà nước, thay thế siêu việt thiêng liêng bằng một tín biểu cộng hòa.

Nhắm mắt làm ngơ trước chiều kích siêu nhiên của người công giáo trong đời sống đạo đức, trí thức, gia đình, nghệ nghiệp, xã hội là có cái nhìn khiếm diện về nước Pháp, không nhận biết lịch sử ; chấp nhận dửng dưng là chưa làm tròn nhiệm vụ.

Trong tác phẩm Thần học lịch sử (Théologie de l’histoire), Marrou đề cập đến việc Giáo hội tỏ ra ngần ngại về mối quan hệ với chính trị. Lịch sử nước Pháp cho thấy Giáo hội đã thiết lập giữa lòng thủ đô Paris.

Ngày nay, trong thời điểm có nhiều khó khăn trong xã hội, sự thống nhất của quốc gia có nguy cơ phân rẽ, trách nhiệm của tôi không cho phép để cho niềm tin của người công giáo đối với chính trị và các chính sách bị xói mòn.

Sở dĩ có tình trạng hiện nay, vì trong nhiều năm có chính sách không nhận biết các người công giáo ở Pháp. Tình trạng một phần chính giới quá quan tâm đến liên hệ với Giáo hội vì lý do bầu cử, ngược lại với tinh thần tôn trọng sự dị biệt và sức sống của Giáo hội Pháp cũng như khát vọng của đạo công giáo nhằm hướng tới sự phổ quát.

Mặt khác, người ta đưa ra các lý lẽ để không lắng nghe người công giáo vì bị áp lực của một thiếu số thành viên là đi ngược với sự nhất trí của toàn dân.

Diễn văn của Đức TGM Chủ tịch HĐGM Pháp đã phác họa quan tâm của Giáo hội. Tôi đưa ra lời giải đáp hoặc làm sáng tỏ thêm. Vấn đề mà HĐGM đưa ra không chí liên hệ đến quyền lợi của một cộng đoàn, nhưng có liên hệ đến nước Pháp và cả nhân loại.

Chính sách ưu tiên của tôi dựa trên ý thức nhân vị mà Mounier đã đưa ra.

Từ nhiều thế kỷ, Giáo hội đã diễn đạt bản tình nhân loại và ý nghĩa cuộc sống qua văn học, triết học, kiến trúc, hội họa. Theo Pascal, đạo công giáo đáng kính trọng vì thừa nhận con người. Có hai vấn đề thời sự được đặt ra : đạo đức sinh học và vấn đề di dân.

Theo quan điểm của HĐGM Pháp, nhiệm vụ của chúng tôi là bảo vệ đời sống, nhất là khi sự sống chưa được bảo vệ. Giữa sự sống một hài nhi vừa ra đời và sự sống của con người trước bờ vực tử thần hoặc đời sống người tỵ nạn đã mất đi tất cả, quý vị thấy có một điểm chung : họ đều cùng quẫn, trơ trụi, rất dễ bị tổn thương. Họ chờ mong có bàn tay dang ra, lòng từ nhân giúp đỡ họ. Thấu hiểu sự lo ngai của giới công giáo, tôi thử giải đáp bằng cách nói lên sự thật và sự xác tìn của tôi.

Về người nhập cư, công luận đôi khi trách cứ chúng tôi không tiếp nhận rộng rãi mà cho những di dân và trẻ vị thành niên đi một mình vào các trung tâm tạm giam, dung dưỡng sự bạo hành của cảnh sát. Nhưng nói đúng ra, chúng tôi hiện đang làm những gì ? Chúng tôi muốn chấm dứt tình trạng trước đây mà chúng tôi phải tiếp nhận, càng ngày càng trở nên nan giải vì thiếu các quy định, vì áp dụng không đúng. Nói đến thời hạn xử lý hành chánh, điều hiện để cấp thẻ tỵ nạn. Việc làm của chúng tôi là giúp di dân ra khỏi tình trạng mù mờ, phải trông chờ vô ích, phải chịu đựng các điều kiện tiếp cư tệ hại trong các trung tâm đã quá tải.

Công việc chúng tôi làm là điều hợp giữa luật pháp và nhân đạo. Đức Thánh Cha đã mệnh danh sự quân bình này là ‘‘thận trọng’’ của chính quyền, đối chiếu giữa sự thiết yếu nhân bản trong việc tiếp cư và chính sách tiếp nhận và hội nhập. Đó chính là mục tiêu của chủ

nghĩa nhân bản thực tiễn mà tôi đã ấn định. Lúc nào cũng có những hoàn cảnh không thể chấp nhận được, chúng tôi tìm mọi cách để giải quyết. Chúng tôi không quên trách nhiệm của các lãnh thổ còn nhiếu khó khăn trong việc tiếp nhận người tỵ nạn. Làn sóng tỵ nạn khiến người dân lâm vào tình trạng khó xử, đẩy họ về các xu hướng cực đoan, đưa đến phản ứng bảo hộ. Trách nhiệm của chúng tôi là duy trì chính sách nhân bản để bảo vệ những người tỵ nạn, nhiệm vụ này của chúng tôi đã được ghi trong Hiến pháp. Sự bảo vệ những người yếu đuối nhất đáp ứng được các quy tắc cần được tôn trọng để được tiếp nhận.

Chúng tôi mời gọi sự minh triết của quý vị, làm sao tránh đi sự sợ hãi. Làn sóng nhập cư ồ ạt mà quý vị nói đến là hậu quả sự bất quân bình trên thế giới.

Về đạo đức sinh học, tôi nhận định ý kiến của Hội đồng Quốc gia Tư vấn Đạo đức vẫn chưa đủ, mà còn cần tới ý kiến của các nhà lãnh đạo tôn giáo. Dự luật sinh học đạo đức cần có các cuộc thảo luận của Hội đồng vừa nói và các khuynh hướng triết học, tôn giáo, chính trị liên hệ đến mỗi người.

Chúng ta phải trực diện với các cuộc thảo luận luân lý, đạo đức sâu xa đánh động lương tâm mỗi người. Tôi hoàn toàn đồng ý với Giáo hội khi đưa ra nến tảng nhân bản của mọi tiến bộ kỹ thuật, tôi tán thành quan điểm của quý vị về những giới hạn của kỹ thuật, chúng tôi công nhận vị trí của Giáo hội trong xã hội cũng như cho gia đình nói chung, tôi cũng đồng ý phải phối hợp giữa tử hệ và dự định của các bậc cha mẹ muốn có con. Chúng ta phải đương đầu với một xã hội mà hình thức gia đình biến chuyển tận gốc rễ, quy chế con cái còn chưa rõ ràng, lại có người mong muốn lập gia đình theo khuôn mẫu truyền thống.

Tôi đồng ý quan điểm của hàng giáo phẩm cũng như các hội đoàn công giáo. Một số nguyên tắc Nhà nước đưa ra đối chiếu với thực tế đầy phức tạp : hàng ngày, các linh mục phải đồng hành với các gia đình chỉ có cha hoặc mẹ, các gia đình ly thân, các gia đình đồng tính, các gia đình muốn phá thai, thụ thai nhân tạo trong ống nghiệm, thụ thai nhờ kỹ thuật y khoa (PMA), các gia đình có thân nhân sống nhờ các ống nuôi dưỡng, các gia đình bị chia rẽ vì các chọn lựa thiêng liêng hoặc luân lý.

Giáo hội đồng hành một cách kiên trì với các tình trạng tế nhị, tìm cách dung hòa các nguyên tắc với thực tế. Tuy nhiên, các kinh nghiệm thực tế vẫn không làm suy suyển lập trường của Giáo hội. Cần tìm ra một giới hạn, vì xã hội mở ra cho mọi khả năng, nhưng thủ thuật chế tạo ra sự sống là không thể chấp nhận được.

Nói như vậy có nghĩa là chính trị và Giáo hội cùng chia sẻ nhiệm vụ tìm ra giải pháp cho thực tế, cả hai cùng đối đầu với các vấn đề thế tục khó khăn và phức tạp. Giải pháp phát sinh từ tương quan giữa hệ thống giá trị, giữa nhân sinh quan và thực tế.

Chúng tôi lắng nghe quan điểm của Giáo hội kết hợp giữa thực tế và quan niệm siêu việt về con người để đưa ra chính sách của chúng tôi. Tiếng nói của Giáo hội đặt vấn đề về mọi khía cạnh, nhất là về hai vấn đề vừa nêu ra.

Nhà nước và Giáo hội thuộc về hai lãnh vực khác nhau, không cùng một bình diện. Nhưng cả hai có thẩm quyền và cấp thẩm. Mỗi bên đều có nhiệm vụ thiết lập các nguyên tắc rõ rệt. Chúng ta đều chung một nhiệm vụ làm ngọn lửa bừng sáng, cho sinh khí luôn sống động. Nhiệm vụ này thật là khó khăn. Chúng ta cùng nhau trao đổi quan điểm trên nền tảng vững vàng, còn lại những điểm tế nhị liên hệ đến con người.

Trong biến động, đối diện với rủi ro, chúng ta cùng nhau vượt qua mọi trở lực. Quốc gia trở nên lớn mạnh nhờ sự sáng suốt của Giáo hội.

Sự đóng góp của Giáo hội về các vấn đề thế tục làm sáng tỏ vấn đề cứu chuộc mà mỗi người, dù tin hay không tin, diễn giải một cách khác nhau nhưng đều đồng ý về ý nghĩa cuộc sống.

Vấn đề này dường như biến mất trong xã hội hiện nay, nhưng các dấu chỉ vẫn còn đó, tuy còn được dấu kín. Mỗi người diễn nghĩa khác nhau. Trong diễn văn đọc tại Amiens năm 1967, triết gia công giáo Paul Ricoeur cho rằng ‘‘duy trì một mục tiêu xa vời với con người, ta gọi đó là lý tưởng theo ý nghĩa đạo đức, hoặc niềm hy vọng theo ý nghĩa tôn giáo.’’ Đó là tương lai mà không có viễn tượng (la prospective sans perspective) vậy.

Lê Đình Thông (lược dịch)