Đặc Tính Loài Khỉ - Du Sinh

Du Sinh 

rong cuốn sách ‘‘Từ điển các biểu tượng’’ (Dictionnaire des symboles) của bà Nadia Julien  và cuốn ‘‘Vương quốc của khỉ’’ (Le Royaume des singes) của ông Ian Redmond, hai tác giả cho chúng ta biết nhiều đặc tính của loài khỉ. Dưới đây, tôi xin nêu bật 10 đặc tính :

1. Điều độ:

Khỉ là loài vật điều độ trong cách sống và sinh hoạt hằng ngày. Điều độ đến mức khỉ đi tiểu tiện rất đều hòa. Đó là nhận xét của nhiều nhà nghiên cứu Ai Cập từ ngàn xưa. Chính vì thế, người Ai Cập coi loài khỉ là biểu tượng của thời gian, là chiếc đồng hồ nước đầu tiên của xã hội loài người. Vì từ thế kỷ 25 trước công nguyên, họ đã khám phá ra rằng: mỗi ngày khỉ đi tiểu 24 lần và mỗi lần cách nhau một khoảng thời gian đều đặn, một tiếng đồng hồ.

2. Kiên nhẫn :

Ông Peter John người Mỹ, chuyên nghiên cứu về khỉ trong các rừng sâu của Phi châu, nhận xét rằng : Khi đi tìm mồi khỉ túc thủ, ngồi yên, kiên nhẫn cho đến lúc vừa tầm bắt và chắc chắn bắt được, khỉ mới nhảy vồ lên con mồi. Con khỉ mẹ rất kiên nhẫn với khỉ con. Ông chưa từng thấy khỉ mẹ đánh khỉ con bao giờ. Dù mệt đến đâu, nếu khỉ con muốn, khỉ mẹ cũng vui đùa với con, để cho khỉ con vồn vã nhảy hót quanh khỉ mẹ. Nhiều chuyên gia nghề xiếc cũng đề cao đức tính kiên nhẫn của loài khỉ.

3. Hiếu động :

Có nhiều loại khỉ khác nhau về giống (race), về môi trường sống (khỉ Phi Châu, Khỉ Á châu, Khỉ Úc châu…), nhưng hầu hết khỉ là một loài vật hiếu động (actif). Vì hiếu động, khỉ di chuyển nhanh nhẹn và nhẹ nhàng, không ồn ào. Vì hiếu động và nhanh nhẹn, khỉ là loại dã thú được dùng nhiều trong các trò chơi, gánh xiếc.

4. Biệt tài nghệ thuật và âm nhạc :

Người Ai cập từ trước công nguyên còn đề cao tài nghệ thuật và âm nhạc của loài khỉ. Trong rừng rậm, khỉ là loại thú vật sống động nhất. Chúng hoạt động không ngừng nghỉ. Khi hoạt động, chúng nhảy nhót với những ‘vũ điệu’ thật tinh tế và sống động. Sau người Ai Cập, người Hy Lạp và người Roma cũng đồng quan điểm. Khỉ là một trong những loài dã thú dạy cho loài người nhiều điệu vũ tuyệt vời. Bài múa tôn vinh Mặt Trời (Danse au Soleil) của Hy Lạp là sao lại bài của Ai Cập. Khi nhảy nhót vui chơi trên các cành cây, những con khỉ nhỏ có những tiếng kêu, hú, gầm, hét liên kết với nhau như một bản nhạc vui nhộn và nhiều âm giọng. Người ta nhận xét nhạc dân Phi châu chịu ảnh hưởng ‘nhạc khỉ’ khá nhiều.

5. Sống tập đoàn :

 Có những giống khỉ sống tập đoàn hai ba chục con. Ông Peter John nhận định : Khi sống tập đoàn, khỉ rất kỷ luật và có tinh thần tương thân tương ái cao. Không biết rõ trong một đoàn khỉ có bao nhiêu con đực con cái, nhưng thường thấy con khỉ cái điều khiển đoàn. Chúng theo chế độ ‘mẫu hệ’.

6. Người Hy lạp

Thời xưa coi khỉ là tiêu biểu cho sự khôn ngoan của các nhà văn học và các nhà tư tưởng. Chính ông Socrate và ông Platon cũng đồng quan điểm này. Người ta quan sát một cách lý thú khi thấy một con khỉ ‘cao niên’ ngồi yên, mắt nhắm lại, tay để trên trán… nghiêm chỉnh không kém một nhà hiền triết đang suy tư (un penseur). Chính từ điểm này mà nhiều người thông thái nêu lên ý tưởng ‘người bởi khỉ biến hóa thành’.

7. Người Ấn Độ

Coi khỉ là tiêu biểu cho những khả năng tinh thần mà con người có thể có được. Vì thế người ta thờ khỉ dưới danh hiệu Hunman, một vị thần có đặc tính thông thái, bén nhạy, sung sức và trung tín. Hầu hết các ông đạo Ấn Độ đều sinh ra trong năm khỉ. Đôi khi xẩy ra là trước khi tu thân thành ông đạo, người ta tìm cách đổi năm sinh vào một năm Khỉ nào đó.

8. Khuôn khổ gia đình :

Nhiều giống khỉ, đặc biệt tại Á châu, khỉ sống và sinh hoạt theo khuôn khổ gia đình, nghĩa là một con khỉ đực, một con khỉ cái và hai ba con. Khỉ cha và khỉ mẹ luôn trung thành với bổn phận ‘phụ mẫu’ đối với khỉ con. Khỉ bố đi tìm mồi đem về nuôi khỉ mẹ và khỉ con.  Khỉ mẹ cho bú mớm và chăm sóc khỉ con rất kỹ càng như liếm lông, bắt rận, tắm rửa và nhai đồ ăn rồi mớm cho con. Gia đình khỉ là gia đình đoàn tụ, hạnh phúc sống chết có nhau…

9. Đối với người Tây Tạng :

Khỉ là con vật thứ chín trong Địa Chí của lịch Trung Hoa, là biểu tượng cho sự khéo léo lạc quan, tài xã giao và sự bền chí. Vì thế đối với dân Tây Tạng, năm khỉ là thời gian phát triển, hồ hởi, được khuyến khích dấn thân vào những chương trình khó khăn. Ai sinh ra năm Khỉ, dù nam hay nữ, cũng có nhiều triển vọng học giỏi, tài cao và giàu có. Khi lập gia đình, người trẻ Tây Tạng mong gặp được người sinh ra trong năm khỉ.

10. Gần gũi với con người :

 Ông Ian Redmond cho biết có nhiều loại khỉ rất dễ thương, giàu tình cảm, thích gần gũi với loài người. Giống khỉ này bé nhỏ, nhanh nhẹn, lông mướt và không nặng mùi hôi. Vì thế trẻ em thích đùa với chúng. Người ta nuôi chúng trong nhà như một loại gia súc. Đôi khi người ta nuôi Khỉ bắt chuột thay vì nuôi mèo, giữ nhà thay thế nuôi chó. Nhờ thính tai và thức tỉnh, khỉ trở thành gia súc quý, canh nhà đáng tin cậy.

Tôi còn nhớ, trước đây trên 20 năm, tôi đi xem phim ‘Những vẻ đẹp và man dã của thú vật’ (Beaux et Sauvages des Animaux). Khi hết phim ra về, một bà đầm đã hát thật to bài ‘Chúc tụng Thiên Chúa Tạo Thành’ của tiên tri Daniel :

Chúc tụng Chúa đi, này đồi xanh nước biếc !

Chúc tụng Chúa đi, nào hoa lá cỏ cậy !

Chúc tụng Chúa đi, hỡi suối nước tràn đày !

Chúc tụng Chúa đi, nào sông sâu biển cả !

Chúc tụng Chúa đi, kình ngư cùng thuỷ tộc !

Chúc tụng Chúa đi, hết mọi loài chim chóc !

Chúc tụng Chúa đi, gia súc lẫn thú rừng !

Chúa tụng Chúa đi, hỡi phàm nhân dương thế !

Muôn ngàn đời, hãy chúc tụng suy tôn…

(Dn3,75-82)

Du Sinh