Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

Con trâu trong Kinh Thánh -Paul Phạm Phú Thịnh

Con trâu trong Kinh Thánh

Paul Phạm Phú Thịnh

1) Lời mở đầu

Mỗi lần Tết đến tôi đều tìm các số báo giáo xứ đặc biệt Xuân để đọc các bài nói đến các con vật biểu tượng cho năm mới, trong 12 con giáp. Tôi có một nhận xét như sau: khá nhiều con vật được nhắc đến trong Kinh Thánh như con rắn, con rồng. Rắn có trong bài đọc I lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên tội, mồng 8 tháng 12, còn con rồng trong bài đọc I lễ Đức Mẹ lên trời, ngày 15 tháng 8. Sau đó tôi mới dần dần tiếp tục tìm kiếm 10 con giáp khác trong Sách Thánh, như con gà trong bài Thương khó được đọc khi cử hành Phụng vụ Tam Nhật Vượt Qua. Nhân dịp mừng Tết Nguyên Đán Tân Sửu 2021, tôi muốn tìm hiểu xem trong Kinh Thánh đã nói đến con trâu như thế nào.

Người Việt Nam chúng ta không ai lạ gì con trâu, vì ngay từ thời quan Phongxiô Philatô đến nước Giudêu làm một vị quan Trấn thủ, theo Kinh Thánh, trên đất nước ta cùng thời bấy giờ có quan thái thú Nhâm Diên đã hướng dẫn cho dân chúng quận Cửu Chân biết dùng trâu để kéo cày làm ruộng. Từ đó, con trâu luôn sát cánh với người nông dân Việt Nam. “Con trâu là đầu cơ nghiệp“ “chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa”/“ con trâu đi trước, cái cày theo sau” ! Vì thế, nói đến con trâu ở Việt Nam, thì ngay đứa trẻ con cũng biết, nên tôi không kể lai lịch con trâu, mà chỉ tìm chỗ đứng của con trâu trong đạo Công Giáo .

Trong Kinh Thánh có rất nhiều lần nói đến con bò, mà rất hiếm khi nói đến con trâu, con vật mà nông dân Việt Nam ta dùng để kéo cày trong công việc làm ruộng. Có lẽ vì lịch sử Kinh Thánh xảy ra ở Đất Thánh là vùng nóng và khô không thích hợp với đời sống của con trâu, như con trâu ở Việt Nam. Vả lại, ở vùng đất nóng và khô Trung Đông người ta chỉ nuôi bò để làm sức kéo, bò được Kinh Thánh nhắc đến nhiều vì nó còn được dùng làm của lễ toàn thiêu cùng với chiên và dê. Trong các bản địch Kinh Thánh sang tiếng Việt, các dịch giả thường dùng danh từ Trâu đi đôi với Bò, nghĩa là cùng loại con vật kéo cày, kéo xe. Cho nên con Trâu trong các bản dịch Kinh Thánh Việt ngữ không hẳn đều thuộc giống trâu nông dân Việt Nam dùng để góp sức cho công việc đồng áng.

Cũng vì để Kinh Thánh đi sát với thực tế, sát với phong tục Việt Nam, nên con trâu đã “đi vào” bản dịch Kinh Thánh một cách tự nhiên, như : « trâu về chuồng qua ngõ tre làng xóm. »

2) Dẫn chứng

· Trâu trong Sách Dân Số

Sách Dân Số là cuốn sách thứ tư trong Ngũ thư Kinh Thánh. Năm cuốn sách đầu tiên trong bộ sách Kinh Thánh, gồm có Sách Sáng Thế, Sách Xuất Hành, Sách Lê Vi, Sách

Dân Số và Sách Đệ Nhi Luật.Sách Dân Số ghi lại những cuộckiểm tra dân số theo 12 chi tộc Itraen sau khi rời khỏi Ai cập, tiến về Đất Hứa.Trong hành trình về Đất Hứa có một trình thuật nói đến con trâu.

Thiên Chúa đã đưa nó ra khỏi Ai-Cập Người là sức mạnh của nó tựa sừng Trâu (Ds 23:22; 24:8).

· Trâu trong Sách Đệ Nhị Luật

Đệ Nhị Luật (hay còn gọi là Thứ Luật, hoặc Phục Truyền Lề Luật Ký) là cuốn thứ năm trong bộ Ngũ thư của Kinh Thánh Cựu Ước. Gọi là đệ nhị luật vì sách này chỉ san định lại những luật lệ đã có từ trước, cũng có thể là sưu tầm và ghi lại những luật lệ từ xa xưa cha ông đã giữ, phục truyền lề luật ký, để cho dân Chúa căn cứ vào đó mà thực thi. Trong Sách Đệ Nhị Luật có bài ca chúc lành của Môisen cho 12 chi tộc Itraen. Với chi tộc Giuse, Môisen đã cầu chúc nhiều điều, trong đó có câu:

Nó là con bò mộng đầu lòng của Chúa, chúc nó được vinh hiển! Sừng nó là sừng trâu,nó dùng để quật ngã các dân một trật trên khắp cùng cõi đất (Đnl 33,17)

Sách Đệ Nhị Luật cũng nhắc lại luật thanh sạch trong Sách LêVi :

mọi con vật có chân chẻ làm hai móng và thuộc loài nhai lại thì các ngươi được dùng thịt nó làm thức ăn (Lv 11,3)

Rồi kê ra một số con vật cụ thể, trong đó có con trâu :

Đây là những thú vật các ngươi được ăn : bò, cừu, dê, nai, hươu, hoẵng, sơn dương, linh dương, trâu rừng, con mang (Đnl 14,4-5)

· Trâu trong Sách Ông Gióp

Sách Ông Gióp là cuốn thứ 22 trong bộ Cựu Ước kể chuyện ông Gióp, trình bầy vể sự đau khổ ở đời cũng không ra ngoài thánh ý Thiên Chúa. Sách được viết theo lối văn truyện giáo huấn để cảm hoá loài người.

Trong sách ông Gióp có đoạn tả về con trâu như sau:

Liệu trâu rừng có muốn phục vụ ngươi, có chịu ngươi nhốt nó qua đêm bên máng cỏ nhà ngươi ? (G 39,9).

Liệu ngươi có đặt được ách vào cổ trâu rừng mà bắt nó kéo cày, và liệu nó có chịu theo ngươi đi cày bừa dưới thung lũng ? (G 39,10).

Ngươi có thể tin vào sức trâu rừng khoẻ mạnh mà giao cho nó những công việc nặng nề được không ? (G 39,11).

Ngươi có thể nghĩ rằng trâu rừng sẽ trở lại và đem lúa về sân phơi của ngươi chăng ? (G 39,12).

· Trâu trong các sách thi ca khác

Chúng ta đã biết, Kinh Thánh có một số sách được viết theo thể văn vần, như Sách Thánh Vịnh, Sách Diễm Ca, Sách Châm Ngôn, Sách Huấn Ca… Sách Thánh Vịnh gồm 150 bài thơ, phần lớn là thi thiên của Thánh vương Đavít.

Thánh Vịnh 22 là lời than vãn của người lâm nạn cầu xin Chúa thương bênh cứu.

Thánh Vịnh này đã mang giọng van nài của ngôn sứ Isaia,nên mặc được tính cách siêu vượt. Khi người tôi tớ tín trung chịu thử thách kêu cầu Chúa giải cứu :

Chúa là sức mạnh con nương,

Cứu mau lạy Chúa xin đừng đứng xa.

Xin cứu mạng khỏi sa lưỡi kiếm,

Gỡ thân con thoát miệng chó rừng,

Khỏi nanh sư tử hãi hùng,

Phận hèn khốn khổ thoát sừng trâu điên

(Tv 22,20-22)

Thánh Vịnh 77 là bài học lịch sử của dân Itraen, sau nhiều năm gian khổ trên đường tiến về Đất Hứa, có những người than trách Chúa. Để cảnh tỉnh họ, ông Asáp đã làm bài Thánh Vịnh này nhắc lại những hình phạt mà cha ông họ đã chứng kiến trên đất Ai cập. Nào là nước trở thành máu, nào là muỗi mòng, ruồi nhặng, ếch nhái tấn công người, nào cào cào châu chấu phá hoại mùa màng. Các súc vật ngoài đồng cũng bị diệt :

Lại khiến mưa đá huỷ hoại trâu bò, sét đánh chiên dê (Tv 77,48)

Thánh Vịnh 92 ca tụng vinh quang Chúa. Ngài đã tiêu diệt những kẻ địch thù và bênh đỡ người công chính:

Ngài cho con ngẩng đầu hãnh diện,

Tựa như trâu ngạo nghễ giương sừng

(Tv 92,11)

Còn Sách Châm Ngôn chứa những câu thành ngữ của Dân Chúa, giống như ca dao, tục ngữ của Việt Nam, để truyền lại những kinh nghiệm khôn ngoan trong đời sống. Nói về công việc canh tác lấy lương thực, sách Châm Ngôn cũng ghi nhận công khó của trâu bò, đọc lên ta tưởng như đôi liễn đối ở nước ta :

Không có bò bàn ăn trống rỗng,

Nhờ sức trâu hoa lợi dồi dào

(Cn 14,4)

Cũng nói đến công việc nhà nông, Sách Huấn Ca mô tả người nông phu cả đời vất vả, tối tăm mặt mày với con trâu, con bò, không sao ngóc đẩu lên được:

Cầm cày cầm cuốc,

khôn ngoan sao được.

Khi vụt roi trâu,

thấy đầu hãnh diện.

Luôn miệng vặt riệc,

công việc không ngơi.

Trao lời tán gẫu,

hết trâu đến bò

(Hc 38, 26-27)

Nói đến trâu bò trong ngôn ngữ rất phong phú Việt Nam, có những danh từ dùng phân biệt rõ ràng, như con của bò được gọi là bê, con trâu còn nhỏ được gọi là con nghé.

Thánh vịnh 29 ca tụng Chúa uy dũng, là chúa của sấm sét:

Sấm Giavê vang hùng mạnh, sấm Giavê rền trời oai linh,

Người làm cho dẫy Libăng thành ra như bê nhảy nhót,

đỉnh Xiagiôn khác nào nghé tung tăng

(Tv 29, 6)

· Trâu trong các sách Tiên Tri

Trong bộ Kinh Thánh Cựu Ước có các sách của 17 vị Tiên tri. Chúng ta thường hiểu Tiên tri là người biết tương lai, hậu vận, nói trước những việc sẽ xảy ra. Nhưng Tiên tri trong Kinh Thánh là những người được Chúa chọn để truyền đạt ý muốn của Thiên Chúa cho dân Ngài, họ không những được Chúa cho biết về tương lai mà còn rành cả về quá khứ và hiện tại, để thành người phát ngôn lời truyền dạy của Chúa. Ngày nay ta gọi các Ngài là Ngôn Sứ vì ý nghĩa đó.

· Isaia là vị Ngôn Sứ “lớn” nhất, sách của ông có tới 66 chương. Chương 34 ông tuyên sấm về việc Chúa xử tội đất Êđôm “một hy lễ lớn được dâng kính Đức Chúa tại Bótra,chính là cuộc tàn sát lớn tại Êđôm”:

Cùng với chúng, nào trâu, nào bê, nào bó tót đều bị hạ.

Đất đai của chúng máu tràn lênh láng,

Cát bụi của chúng mỡ dính bầy nhầy

(Is 34:7)

· Amốt là một Ngôn Sứ “nhỏ”, xuất thân là một nông dân nên lời lẽ của ông thường đơn sơ mộc mạc, nhưng có nhiều sức mạnh. Việc Itraen đổi trắng thay đen, biến phúc ra hoạ, đem lẽ phải thành ra cay đắng…được Ngôn Sứ dùng hình ảnh công việc thường ngày nơi thôn quê, như cày bừa làm ví dụ để thức tỉnh dân Chúa:

Ngựa có phi được trên đá lởm chởm không ?

Người ta đem trâu bò đi cày ngoài biển sao ?

Thế mà các ngươi đã biến lẽ phải thành thuốc độc,

đổi công lý nên ngải đắng!

Am 6,12)

· Còn Ngôn Sứ Giêrêmia tuy không nói đến đích danh con trâu, nhưng có nói liên quan đến trâu. Ngôn Sứ đã tuyên sấm cho Ai cập, sẽ bị vua Nabucôđônôxô từ phương Bắc xâm lăng, bằng một hình ảnh bình dân, cho dân quê hiểu được mà di tản tránh chiến tranh :

Ai cập là con bò tơ xinh đẹp, bị ruồi trâu từ phương bắc đến đậu trên mình (Gr 46,20)

3) Lời kết

Đón mừng năm mới Tân Sửu 2021 trong tình hình thế giới đang lâm vào cơn khủng hoảng đại dịch Covid 19, cùng kéo theo hậu quả không mấy tốt, khiến nền kinh tế thế giới bị trì trệ. Đời sống hầu như lúc nào cũng trôi nổi trong những biến chuyển tiêu cực nhiều hơn tích cực từ trong gia đình ra ngoài xã hội. Nhất là đời sống tinh thần đạo giáo cùng nền luân lý như lu mờ trong làn sương mù che khuất tầm nhìn của con mắt tinh thần. Có lẽ gương tính tình chất khí của con Trâu về sự siêng năng, lòng kiên nhẫn, chăm chỉ, bền bỉ và sống đơn giản là phương cách sống giúp có bình an, cùng tìm thấy con đường ra khỏi làn sương mù khi gặp khó khăn khủng hoảng !

4) Tâm nguyện đầu năm

Đón mừng năm mới Tân Sửu 2021 trong tình trạng hiện tại, chúng ta hãy cùng nhau noi gương tính tình chất khí của con Trâu về chăm chỉ, bền bỉ cầu xin Thiên Chúa giàu lòng thương xót. Tuân phục ,xin vâng của mẹ Maria.Sống đơn giản siêng năng ,cần cù như Thánh Cả Giuse . Cùng nhau chúng ta cũng cố niềm tin tuyệt đối vào Chúa giàu lòng thương xót, cho chúng ta có nghị lực, sức mạnh và can đảm chiến thắng mọi sự dữ và vượt qua cơn đại nạn đã và đang hoành hành thế giới . Amen

Paul Phạm Phú Thịnh