Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

Chặng Đường Dài - Du Sinh

CHẶNG ĐƯỜNG DÀI

@ Du Sinh

Viết theo tài liệu trong cuốn

‘Giáo Hội Công Giáo Việt Nam,

Niên Giám 2016’, tr.363-370

òng Mến Thánh Giá (MTG) đã được Đức Cha Pierre Lambert de la Motte thành lập tại Đàng Ngoài năm 1670, Đàng Trong năm 1671 và tại Thái Lan năm 1672, cho nhũng phụ nữ và thiếu nữ Á Châu. Đây là dòng nữ đầu tiên mang bản sắc Á Đông, vừa chiêm niệm, vừa hoạt động, được hành lập nhằm cộng tác với các vị thừa sai và hàng giáo sĩ địa phương trong công cuộc truyền giáo. Cho tới nay, dòng MTG dã trải qua 347 năm (1670-2017) với bao nhiêu biến cố thăng trầm lịch sử. Lấy mỗi thế kỷ làm mốc thời gian, chúng ta trình bày sơ lược lịch sử của dòng MTG như sau.

I. THẾ KỶ XVII (1670-1700).

1. Được Tòa Thánh công nhận.

Ngày 12.10.1670, Đức Cha Lambert de la Motte đệ trình lên Đức Giáo Hoàng Clemente IX bản luật dòng nữ MTG. Ngày 02.01.1679, Đức Giáo Hoàng Inocentê XI đã công nhận dòng MTG với đoản sắc ‘Cum Sicut’.

2. Luật dòng tiên khởi.

Trong thời gian đầu, chị em MTG giữ luật dựa trên ba bút tích nền tảng Đức Cha Lambert viết: Thư luân lưu - Luật tiên khởi - Tâm thư. Ba bút tích này là kim chỉ nam để các chị sống và tuân giữ. Đây là bản luật khung, chứa đựng những điều cơ bản, hội tụ càc yếu tố linh đạo và quy tắc, phù hợp với tình trạng xã hội và Giáo Hội lúc đó, đồng thời dễ thích ứng và mở hướng cho tương lai. Các chị chỉ tuyên khấn đơn, không giữ luật nội vi, không có tu phục, sống giữa lòng Giáo Hội và xã hội để hướng về việc truyền giáo cho lương dân. Đây là một thể chế rất mới mẻ trong Giáo Hội, nhưng đáp ứng được nhu cầu khẩn trương cho xứ truyền giáo.

Tại Đàng Ngoài phát triển mạnh, nhờ sự yểm trợ của hai vị Đại Diện Tông Tòa, Jacques de Bourges và François Deydier. Ngay trong thế kỷ XVII, đã có 20 tu viện với gần 100 chị em.

Tại Đàng trong phát triển chậm hơn bởi sử cản ngăn và việc cải tổ bất thành của thừa sai Pierre Le Noir.

II. THẾ KỶ XVIII (1700-1802).

1.Tại Đàng Ngoài.

Trong thế kỷ này dòng MTG không phát triển mạnh, một phần vì có sự can thiệp của Bộ Truyền Giáo, một phần vì tình hình xã hội bấp bênh và Giáo Hội bị bách hại. Cụ thể là Giáo Quyền chỉ cho những chị đã cao tuổi đưọc khấn theo ba lời khuyên của Tin Mừng, và chỉ khấn tạm theo từng năm. Dầu vậy cho đến năm 1787, Đàng Ngoài đã có 500 nữ tu sống trong 25 tu viện MTG.

2.Tại Đàng Trong.

Thời các vị Đại Diện Tông Tòa François Perez (1691-1728), Alexandre de Alexandris (1728-1738), Armand François Lefebvre (1743-1760) dòng MTG không được quan tâm và tàn lụi dần bởi các cuộc bách hại lâu dài của Chúa Nguyễn Minh Vương. Về sau các Đại Diện Tông Tòa Guillaume Piguel (1764-177i), Pigneaux de Béhaine (1771-1799) mới cố gắng phục hồi lại.

III. THẾ KỶ XIX (1802-1900).

Đây là thời điểm mà Giáo Hội Việt Nam nói chung và chị em dòng MTG nói riêng bị bách hại khốc liệt hầu như rơi vào cơn hấp hối ! Một số dòng MTG đã được phúc tử đạo, như Maria Madalêna Hậu (1841), hai chị Anê Soạn và Anna Trị (1862), 270 chị MTG Quy Nhơn, 50 chị MTG Nhu Lý, hai chị MTG Huế, và nhiều chị MTG Thanh Hóa.

1. Tại Tây Đàng Ngoài.

Năm 1869 Đức Cha Paul Fraçois Puginier Phước (1868-1892) cho in cuốn ‘Phép Dòng Chị Em Mến Câu Rút’ bằng chữ nôm. Năm 1888, ngài ra thêm 5 điều luật liên quan đến việc ‘nhận vào dòng’, ‘khấn trọn đời và làm việc tông đồ bên ngoài’.

2. Tại Đàng Trong.

Năm 1841, Công Đồng Gò Thị qui định nhiều khoản liên quan đến dòng MTG. Năm 1951, Đức Cha Pellerin Phan ban hành 5 chỉ thị cho các nhà dòng MTG Bắc Đàng Trong (Huế). Cha Charles Gernot Quý được ủy nhiệm canh tân bốn nhà dòng MTG Tây Đàng Trong, tức MTG Cái Mơn, Cái Nhum, Thủ Thiêm và Chợ Quán ngày nay. Đây là cuộc cải tổ lần thứ hai.

Vào cuối thế kỷ XIX, cuộc bách haị chấm dứt, năm 1889, Đức Giáo Hoàng ban tự sắc ‘Candidatae a Christo’ nhìn nhận ba lời khấn đơn, khấn tạm hay khấn trọn đời, là đủ để trở thành nữ tu theo Giáo Luật.

IV. THẾ KỶ XX

1.Tại Đàng Ngoài.

Vào những năm đầu thế kỷ XX, dòng MTG được giáo quyền quan tâm đến cách đặc biệt :

· 1900, Công Nghị Kẻ Sặt quy định 14 điều về dòng MTG.

· 1907, bản ‘Luật phép nhà chị em Mến Câu Rút Đức Chúa Giêsu’ bằng chữ quốc ngữ được tái bản tại nhà in Kẻ Sở.

· 1912, Công Nghị Kẻ Sở quy định 17 điều luật cho dòng MTG.

· 1917, Đức cha Alexandre Marcou Thành viết cuốn ‘Dạy làm nên những việc bậc mình’ cho các chị MTG Phát Diệm.

· 1924, Đức cha Cooman Hành cho xuất bản cuốn ‘Luật phép nhà dòng nữ khấn đơn’ và sách ‘Luật phép nhà dòng Mến Câu Rút địa phận Thanh’, in tại Hồng Kông. Đây là bản luật chính thức thời cải tổ, theo tinh thần của bộ Giáo Luật

•1917. Sách đã đem lại nhiều hoa quả tốt đẹp cho dòng MTG suốt thời gian trước Công Đồng Vatican II.

• 1934, Công Đồng Đông Dương dành 7 điều từ 104-110 nói về dòng MTG.

2. Tại Đàng Trong.

Hai việc đáng ghi nhận:

· 1905, Đức cha Grangeon Mẫn cho in ‘Bản luật các nhà phước địa phận Bình Định’, in tại Làng Sông, gồm 24 chương với 188 số, quy định tỉ mỉ bổn phận của từng chị em.

•1925, Đức cha Isodre Dumortier Đượm cho in ‘Sách Lề luật nhà dòng chị em MTG’ in tại Tân Định, có nhiều thành quả tốt.

V. CUỐI THÊ KỶ XX - ĐẦU THẾ KỶ XXI

1. Sau Công Đồng Vatican II.

· Từ 1965, tức sau Sắc Lệnh ‘Canh Tân Thích Nghi Đời Tu’ (Perfectae Caritatis), các dòng tu nói chung và cách tiêng dòng MTG đều chuyển mình về xúc tiến việc canh tân. Tại Miền Bắc các chị em, vì hoàn cảnh, không tiếp cận được đường hướng mới của Giáo Hội và xã hội. Tuy nhiên, dòng MTG luôn được Giáo Quyền quan tâm đặc biệt về đời sống thiêng liêng. Tại miền Nam, các nhà dòng MTG dần thành lập ban tu chính Hiến Pháp để thích ứng theo Công Đồng Vatican II.

· 1970, Thống nhất tinh thần dòng vì có chung một Đấng Sáng Lập, theo số 22 của Sắc Lệnh Perfectae Caritatis.

• 1972, khai mở học viện chung cho dòng MTG tại Thị Nghè. Nhưng học viện khựng lại sau 1975, và chị em, theo sự hướng dẫn của Đấng Bản Quyền, hòa nhập vào sinh hoạt xã hội.

2. Trở về nguồn – Canh tân.

· 1984, Nhóm ‘Nghiên Cứu Linh Đạo Mến Thánh Giá’ được Đức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình cho phép và được linh mục Vương Đình Khởi, dòng Phan Sinh, cố vấn sinh hoạt. Nhóm quy tụ 7 hội dòng MTG hiện diện trong giáo phận Sài Gòn.

• 1985-1993, thời Đức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình:

+ Tài liệu học tập: Nhóm sưu tầm và phiên dịch và phổ biến: ‘Tám bút tích của của Đức cha Lambert’ (1985) – ‘Tiểu sử và bút tích của Đức Cha Lambert’, ‘Đạo Lâm Bích’ (1986).

+ Soạn dự thảo Hiến Chương: từ 1987, nhóm có thêm nhiều hội dòng MTG đến cộng tác, và khởi đầu ‘soạn dự thảo Hiến Chương’.

+ Phê chuẩn và cho thử nghiệm Hiến Chương: Bản dự thảo Hiến Chương được Đức Tổng Giám Mục Phaolô Nguyễn Văn Bình long trọng phê chuẩn và cho phép thử nghiệm trong bốn năm, tại các Hội Dòng MTG thuộc giáo phận.

+ Thường huấn hằng năm: Từ 1990, nhóm tổ chức các khóa bồi dưỡng từ 6-10 ngày cho các Ban Điều Hành, Ban Huấn Luyện của các Hội Dòng MTG trên tòa quốc.

+ Nhóm soạn thảo cuốn ‘Nghi Thức Dòng MTG’ (1991), cuốn ‘Giải Thích Phần Linh Đạo của Hiến Chương’ (1993).

• 1993-1998, thời Đức Cha Giám Quản Nicolas Huỳnh Văn Nghi.

+ Nhóm tiếp tục thu tìm tài liệu, đặc biệt từ thư viện của các cha Thừa Sai.

+ Đức Giám Quản Nicolas Huỳnh Văn Nghi cho phép gia hạn thử nghiệm Hiến Chương cho tới năm 2000.

+ Theo yêu cầu của Tòa Thánh, Đức Giám Quản Nicolas Huỳnh Văn Nghi chính thức hóa 5 Hội Dòng MTG gốc Bắc di cư vào Nam 1954.

+ Lập Học Viện Liên Dòng MTG (1997).

• 1998-2014, thời Đức Hồng Y Tổng Giám Mục Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn.

+ Phê chuẩn Hiến Chương Chính Thức (2.2.2000).

+ Phê chuẩn Quy Chế Hiệp Hội MTG Tại Thế (2010), nhằm làm sống lại một trợ lực tông đồ hữu hiệu từ thời Đức Cha Lambert.

+ Ban điều hành Liên Hiệp MTG (2010) của 22/24 Hội Dòng MTG hiện hoạt động tại Việt Nam.

VI. ĐÔI LỜI KẾT LUẬN.

Dòng MTG là một hồng ân của Chúa Thánh Thần ban từ buổi bình minh của Giáo Hội Việt Nam, qua Đức Cha Pierre Lambert de la Motte, vị Đại Diện Tông Tòa tiên khởi Đàng Trong, Đấng Sáng Lập Dòng. Từ những hạt mầm khiêm tốn, Dòng MTG đã trở thành cây đại thụ với cành lá sum sê, từ hai khấn sinh tiên khởi tại Đàng Ngoài, năm 1670, đến nay dòng đã có 7.760 khấn sinh, 752 tập sinh và rất nhiều ứng sinh. Từ ‘Bản Luật Tiên Khởi’ (1670) đến ‘Bản Hiến Chương’ (2000), trải dài ba thế kỷ rưỡi trong ân sủng và thanh luyện, khi thịnh lúc suy, khi bình an lúc bị bách hại. Nhờ ơn Chúa Quan Phòng và sự quan tâm của các các Bề Trên Giáo Phận, dòng MTG mỗi ngày một phát triển mỗi ngày thêm nhiều sức mạnh đóng góp vào mọi snh hoạt tông đồ của Giáo Hội và công trình văn hóa, xã hội, nhất là giáo dục của Đất Nước và Dân Tộc Việt Nam. Cảm tạ Thiên Chúa