Xem Công Nghị, nhớ đến một người - Công Bình

17 vị được vinh thăng Hồng Y lần này thuộc 13 quốc tịch khác nhau, gồm có:

Đức Tổng Giám Mục Mario Zenari, Ý

Đức Tổng Giám Mục Dieudonné Nzapalainga, Cộng hòa Trung Phi

Đức Tổng Giám mục Carlos Osoro Sierra, Tây Ban Nha

Đức Tổng Giám mục Sérgio da Rocha, Ba Tây

Đức Tổng Giám mục Blase J. Cupich, Hoa Kỳ

Đức Tổng Giám Mục Patrick D'Rozario, Bangladesh

Đức Tổng Giám mục Baltazar Enrique Porras Cardozo, Venezuela

Đức Tổng Giám mục Jozef De Kesel, Bỉ

Đức Tổng Giám mục Maurice Piat, Mauritius

Đức Tổng Giám Mục Kevin Joseph Farrell, Hoa Kỳ

Đức Tổng Giám mục Carlos Aguiar Retes, Mễ Tây Cơ

Đức Tổng Giám Mục John Ribat, Papua New Guinea

Đức Tổng Giám mục Joseph William Tobin, Hoa Kỳ.

Đức Tổng Giám Mục Anthony Soter Fernandez, Tổng Giám Mục Hiệu Tòa của Kuala Lumpur Malaysia

Đức Tổng Giám Mục Renato Corti, Tổng Giám Mục Hiệu Tòa của Novara Ý

Đức Tổng Giám mục Sebastian Koto Khoarai, Tổng Giám Mục Hiệu Tòa của Hoek Lesotho

Và cha Ernest Simoni, thuộc Tổng Giáo Phận Shkodrë-Pult, Scutari – Albania, cựu tù nhân cộng sản.

 

*    *    *

 

Đối với tín hữu công giáo thì đây là tin vui mà nhiều người chờ đợi, nhưng đặc biệt hơn nữa vì có một cái tên thu hút sự chú ý bất ngờ cho mọi người: Ernest Simoni, cha xứ ở Shkodrë-Pult, giám quản của Tổng Giáo Phận Shkodrë-Pult, Scutari – nước Albania.

Bất ngờ vì ngài chỉ là một cha xứ mà được đặc cách phong thẳng lên Hồng y khi chưa bao giờ giữ chức Giám mục hay một chức vụ nào quan trọng trong giáo triều Vatican.

 

*    *    *

 

Mọi người chợt nhớ ra: cách đây hai năm, vào ngày 21 tháng 9 năm 2014, trong chuyến thăm mục vụ tông đồ của mình ở xứ sở Albania, nguyên quán của mẹ Thánh Têrêsa thành Calculta, ĐGH Phanxicô mới được biết và hiểu rõ hơn về giáo hội Albania trong thời kỳ bị bách hại dưới chế độ vô thần cộng sản do ông Enver Hoxha cầm đầu sau thế chiến thứ II. Hôm đó, một nhân chứng trải qua 28 năm trong ngục tù và trại cải tạo đã đến làm chứng tá và kể lại cuộc sống của mình trong thời kỳ bi thảm đó cho  Đức Thánh Cha nghe. Trong niềm xúc động dạt dào, Ngài đã phải thốt lên: ‘‘ Hôm nay tôi đã chạm được vào tay một vị Tử Đạo’’ và trái với thông lệ và lễ nghi tôn giáo thông thường, chính vị đứng đầu Hội Thánh đã quỳ xuống và hôn lên tay nhân chứng, vị ‘‘tử đạo sống’’: cha Ernest Simoni.

 

Đây là một cử chỉ tượng trưng sâu sắc, một sự thừa nhận và kính trọng cho tất cả hàng giáo sĩ Albania trong thời kỳ bị bách hại, mà người từ cõi chết trở về là cha Ernest Simoni làm đại diện, và việc tấn phong cho ngài Ernest Simoni hôm nay chỉ có tính cách biểu tượng vì vị tân Hồng y đã ngoài 80 tuổi và không thể tham gia Mật viện bầu tân Giáo hoàng trong tương lai.

 

*    *    *

 

Báo chí phương tây đã ghi lại đầy đủ chi tiết về vị Tân Hồng y đặc biệt Ernest Simoni này, mình chỉ xin ghi lại vài dòng vắn tắt về ngài trước khi giới thiệu cùng các bạn một linh mục khác, một linh mục việt nam, cũng đã ‘‘Tử Đạo’’ ngay trên chính quê hương miền bắc của mình.

 

. . .

 

Cha Ernest Simoni sinh năm 1928, ngài gia nhập Tiểu Chủng viện dòng Phanxicô vào năm 1938 và ở đó cho đến ngày chủng viện bị đóng cửa năm 1948. Ngài được bề trên gởi đến những ngôi làng xa xôi hẻo lánh để rao giảng tin mừng dưới vai trò một giáo viên dạy học. Năm 1956, ngài được bề trên gọi về và cho thụ phong linh mục. Năm 1963, ngài bị bắt cùng hai vị tiền nhiệm với lý do là trong Thánh Lễ trước ngày Chúa Giáng sinh, ngài đã dám dâng lễ cầu nguyện cho cố Tổng Thống John Kennedy vừa bị ám sát vào tháng trước theo ý chỉ của ĐGH Piô XII. Hai vị tiền nhiệm ngài bị tuyên án tử hình và bị bắn chết. Riêng ngài cũng bị tuyên án tử hình, nhưng sau đó được đổi thành án chung thân khổ sai và bị giam trong trại cải tạo 28 năm liền, bị tra tấn và cưỡng bức phải bỏ đạo, nhưng ngài vẫn giữ vững được niềm tin. Những lúc không bị theo dõi, cha Ernest Simoni đã cử hành Thánh Lễ bí mật cho các bạn tù, nghe họ xưng tội và ban phép giải tội cho họ.

Ngài chỉ quay lại với chức vụ linh mục ‘‘chính thức’’, sau khi chế độ cộng sản sụp đổ hoàn toàn ở Albania năm 1991.

 

Đó là cuộc đời của Cha Ernest Simoni,

 

Và đây, xin được kể với các bạn cuộc đời một vị linh mục việt nam khác, cũng sinh vào những năm 20-30 của thế kỷ trước, tức là người cùng thời với cha Ernest Simoni, có thể hơn vài ba tuổi, cũng đã trải qua những ngày tháng trong ngục tù và trại cải tạo, ngài cũng chỉ là một trong số rất lớn các thầy tu, linh mục và giám mục việt nam đã phải sống « Tử Đạo » sau 1975, nhưng ngài là một trong số ít đã không được sống sót trở về để làm nhân chứng như ĐHY Phanxicô Xaviê Nguyễn văn Thuận, như cha Ernest Simoni đã làm : đó là cha Phaolô Nguyễn Khắc Nghiêu.

*

Năm 1954, đất nước chia đôi, hơn 1 triệu người miền bắc, phần lớn là người công giáo di cư vào nam. Cha Phaolô Nghiêu bỏ lại sau lưng mảnh đất quê hương, theo đoàn chiên mình vào Nam và được đưa đến định cư tại vùng cái sắn, lúc bấy giờ còn thuộc địa phận Cần thơ, do Đức cha Phaolô Nguyễn văn Bình cai quản. Tại đây cha đã giúp cha JB Đinh Công Thi làm công việc mục vụ và sau đó thành lập một giáo xứ mới: giáo xứ Hải Hưng (giáo dân đến từ 2 địa phận Hải phòng và Hưng hoá), nằm tại đầu Kênh C, Cái sắn thuộc tỉnh Kiên Giang bây giờ.

Năm 1961, Giáo phận Long Xuyên được thành lập, tách ra từ Giáo phận Cần thơ. Cùng khoảng thời gian này, Trung tâm Huấn luyện quốc gia Chi lăng thuộc Quân đoàn IV nằm trong vùng Thất sơn, Châu-đốc cũng được thành lập. Vì nhu cầu, cha Phaolô Nghiêu được gởi về đây để lo mục vụ và đời sống thiêng liêng cho các gia đình quân nhân binh sĩ phục vụ tại trung tâm này, và cũng vì nhu cầu mục vụ, cha phải gia nhập vào quân đội trong vai trò tuyên úy với cấp bậc sĩ quan. Có lẽ vì vấn đề tế nhị trong cách giao tiếp giữa quân nhân và người chăm sóc đời sống tâm linh, nên lúc bấy giờ các vị tuyên úy (thuộc mọi tôn giáo) khi gia nhập vào quân đội VNCH đều được gắn lon sĩ quan mà không phải qua một trường lớp huấn luyện đặc biệt nào.

Cùng với giáo dân mà phần lớn là quân nhân, kẻ góp của người góp công, ngài bắt đầu đặt nền móng xây dựng nhà thờ từ năm 1964 cho đến giữa năm 1966 thì hoàn thành. Ngôi nhà thờ thật hoành tráng được khánh thành giữa một vùng bảy núi cao cao trùng điệp vây quanh, với tượng Đức Mẹ đứng trên toà tháp cao hơn mười thước trìu mến nhìn xuống đàn con. Giáo xứ Chi Lăng với tước hiệu Đức Mẹ Hồn xác lên Trời được thành lập và cha Phaolô Nguyễn Khắc Nghiêu làm chính xứ tiên khởi. Giáo xứ ngày càng lớn mạnh, số giáo dân mỗi năm một tăng lên.

Tháng 4/1975 đến mang theo nhiều đau thương tan nát. Một buổi chiều một ngày tháng 5/1975, cha gọi ông chủ tịch HĐGX đến, cậu bé giúp lễ chỉ hơn 10 tuổi được bố dẫn theo khúm núm khoanh tay ngơ ngác đứng bên theo dõi câu chuyện: Cha trao cho ông ‘‘Trùm’’ hộp gỗ vuông xinh xắn, bên trong bọc vải nhung đỏ với bộ Chén Dĩa Thánh màu vàng lóng lánh với lời nhắn nhủ : ‘‘Con giữ kỷ dùm Cha bộ Chén Dĩa Thánh này, ngày mai Cha phải lên đường đi học tập như họ đã thông báo, ngày mai không biết sẽ ra sao, con cứ giữ kỷ cho đến ngày cha trở lại, và chỉ đưa về Toà Giám Mục khi biết chắc là Cha sẽ không bao giờ trở lại ’’ .

Hôm sau, cha đi trình diện và mãi mãi không bao giờ được quay trở lại nơi giáo xứ thân yêu, quê hương thứ hai của ngài.

Ngài bị đưa về Sài gòn và sau đó được đưa xuống tàu cho ra Bắc. Trong suốt cuộc hành trình, để tránh khỏi bị dân chúng để ý, họ chỉ di chuyển vào ban đêm và xích người này với người kia từng hai người một vì sợ những người « tù » chạy trốn. Chuyến đi ra Bắc thật là gian khổ nhưng những gì mà Cha và những bạn tù gặp trong quãng đường chuyển tù chỉ mới là những thử thách ban đầu. Theo lời Cha Bùi Quốc Khánh (bị đưa ra bắc, nhưng may mắn được sống sót trở về và hiện định cư tại San José) trong dịp ghé thăm gia đình đã kể lại : trong lần di chuyển ra bắc, đoàn xe chở tù đi qua một xã thuộc tỉnh Thanh hoá thì tự nhiên họ dừng xe lại, cho xuống đi bộ thoải mái, chưa kịp cảm ơn « lòng chợt từ bi bất ngờ » đó, thì bỗng đâu xuất hiện một đám đông dân chúng ùn ùn chạy đến, vừa ném gạch đá vừa la ó : » Đả đảo Mỹ ngụy « , « đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào » !!!.

Trong lần bị ném đá theo kiểu « intifada », cha già Nghiêu đã bị một hòn đá bay trúng vào mắt trái và ngài bắt đầu cuộc lao động khổ sai chỉ với một con mắt còn lại. Không bà con thân thiết, không người thăm nuôi và qua những lần bị chuyển trại từ Thái Nguyên qua Yên Bái, từ Hoàng Liên Sơn về lại « Cổng Trời », ngài đã không chịu đựng nổi khí độc của rừng thiêng, những cơn kiết lỵ triền miên, nên từ « Cổng Trời »^*, có lẽ con đường từ Cổng Trời về nước Trời quá gần, nên cha già Phaolô Nguyễn Khắc Nghiêu đã được Thiên Chúa gọi về hưởng phúc bên ngài.

 

*   *   *

Hôm nay, một vị ‘‘Tử Đạo’’ từ cõi chết trở về được vinh thăng lên bậc Hồng Y như Đức Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận của giáo hội Việt Nam đã từng được vinh thăng cách đây 15 năm (2001).

 

Hôm nay, nhìn tấm ảnh của cha Ernest Simoni trong chiếc áo chùng thâm trước lúc được khoác lên phẩm phục Hồng Y, cậu bé giúp lễ 10 tuổi khi xưa, chợt nhớ đến vị cha xứ đầu tiên của mình, cha Phaolô Nguyễn Khắc Nghiêu, ngày đó cũng với chiếc áo chùng thâm, ra đi và đã nằm xuống trong lao tù, mãi mãi không bao giờ quay trở lại !

 

Nhớ vị linh mục đã rửa tội cho mình

Công Bình

19/11/2016