Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

17 Biểu Tượng Và Ý Nghĩa Của Ngày Lễ Giáng Sinh - Paul Phạm Phú Thịnh

17 BIỂU TƯỢNG VÀ Ý NGHĨA

CỦA NGÀY LỄ GIÁNG SINH

ằng năm, cứ đến ngày Lễ Giáng Sinh hay ngày Noel, đa số mọi người trên khắp thế giới đều mong chờ ngày lễ đặc biệt này.

Ngày lễ Noel hay lễ Giáng Sinh là ngày đặc biệt của tất cả những người theo đạo Thiên Chúa. Tuy nhiên, ngày nay thì ngày lễ Noel còn là ngày lễ của gia đình, là dịp đặc biệt để cho mọi thế hệ trong gia đình cùng sum họp, quây quần bên nhau. Trong ngày lễ này, những thành viên trong gia đình sẽ biểu lộ và duy trì tình cảm yêu thương với nhau. Ngày lễ Noel cũng có thể được xem là một ngày lễ dành cho trẻ em. Vào đêm Giáng Sinh, một đêm kỳ diệu khi mà tất cả ước nguyện của những đứa trẻ sẽ đều mong trở thành sự thật cùng những món quà mà nếu như chăm ngoan sẽ được ông già Noel trao tặng.

Đồng thời, ngày lễ Giáng sinh còn mang theo thông điệp của sự hòa bình, ngày mà mọi người cùng nhau sẻ chia niềm vui, nỗi buồn với những người cô đơn, già yếu, bệnh tật, những người bị bỏ rơi… Ngày nay, khi Giáng Sinh không còn là ngày lễ riêng của những người châu Âu theo đạo Thiên Chúa mà đã trở thành ngày lễ lớn, được mong chờ nhất trong năm của tất cả mọi người trên thế giới. Tiếng chuông nhà thờ vang lên, hang đá và máng cỏ, ngôi sao Giáng Sinh, ông già Noel, những món quà sặc sỡ, những cánh thiệp mang lời chúc tốt đẹp... đã trở thành biểu tượng cho một mùa Giáng Sinh an lành. Sau đây, chúng ta cùng điểm qua những biểu tượng của Giáng sinh và ý nghĩa của nó.

1. Vòng lá mùa Vọng

Vòng lá mùa Vọng là một vòng tròn được kết bằng cành lá xanh. Vòng lá này thường được đặt trên bàn hay treo lên cao để mọi người đều thấy. Cây xanh thường được trang hoàng trong các bữa tiệc trong dịp Đông chí – dấu hiệu cho mùa Đông sắp kết thúc. Trên vòng lá được đặt bốn cây nến. Tục lệ này được khởi xướng bởi các tín hữu phái Lutheran ở Đức vào thế kỷ thứ 16 để nói lên sự giao tranh giữa ánh sáng và bóng tối.

Vòng lá mùa Vọng có hình tròn tượng trưng cho tính cách vĩnh hằng và tình yêu thương vô tận của Thiên Chúa. Màu xanh của lá gợi lên niềm hy vọng rằng Đấng Cứu Thế sẽ đến cứu con người vào đêm Giáng Sinh. Bốn cây nến bao gồm ba cây màu tím – là màu của mùa Vọng, cây thứ tư có màu hồng – màu của Chúa Nhật thứ ba mùa Vọng, hay còn được gọi là Chúa Nhật vui mừng (Gaudete Sunday).

2. Thiệp Giáng sinh

Thiệp Giáng Sinh bắt đầu ra đời từ năm 1843. Khi đó, ông Henry Cole – một thương gia giàu có của nước Anh đã nhờ Horsley – một họa sĩ ở London, thiết kế cho mình 1 tấm thiệp thật đẹp để tặng bạn bè. Vào mùa Noel năm đó, Horsley cho ra đời tấm thiệp Noel đầu tiên trên thế giới, sau đó đã được in ra 1000 bản.

Thiệp Giáng sinh nhanh chóng lan truyền đi khắp nơi. Nó trở thành “mốt” thịnh hành ở Anh trong suốt mười năm kể từ khi chính phủ Anh thông qua đạo luật vào năm 1846 cho phép bất kỳ người dân nào cũng đều được gửi thư đến bất kỳ nơi nào với giá rẻ. Không lâu sau, trào lưu này du nhập sang nước Đức, Mãi đến ba mươi năm sau thì người Mỹ mới chấp nhận nó.

3. Ông già Noel

Nguồn gốc của cụm từ “ông già Noel” (Santa Claus) hay thánh Nicholas được bắt đầu ở Thổ Nhĩ Kỳ từ thế kỉ thứ IV. Ngay thời còn nhỏ thì Thánh đã là một người rất ngoan đạo. Ông đã cống hiến cả cuộc đời của mình cho đạo Cơ Ðốc.

Thánh Nicolas đặc biệt được người dân ca tụng vì tình yêu đối với trẻ em cùng sự hào phóng của ngài. Thánh Nicolas còn là người bảo trợ cho các thuỷ thủ, đảo Xi-xin-li, đất nước Hy Lạp và nước Nga. Vào thế kỉ thứ 16, ở Hà Lan, trẻ em thường đặt những chiếc giầy gỗ của mình ở bên cạnh lò sưởi. Với hy vọng là chúng sẽ được thánh Nicolas thết đãi một bữa no nê.

Người Hà Lan phát âm từ St. Nicolas thành Sint Nicolaas, sau đó nói chệch thành Sinterklaas và cuối cùng được những người theo giáo phái Anh đọc thành Santa Claus.

Vào năm 1882, Clement Clarke Moore đã viết bài hát nổi tiếng của mình là “A visit from St. Nick” (dịch ra: chuyến thăm của thánh Nick). Bài hát sau đó được xuất bản với cái tên là “The night before Christmas” (Ðêm trước Giáng Sinh). Moore được xem là người đã hiện đại hóa hình tượng ông già Noel bằng hình ảnh của một ông già to béo, vui tính trong bộ trang phục màu đỏ.

4. Bộ quần áo đỏ của ông già Noel

Ông già Noel hay ông già tuyết lúc này vẫn mặc bộ quần áo tiều phu cũ kỹ, cưỡi ngựa mỗi khi đến phát quà bọn trẻ. Vào một ngày nọ, người địa chủ làng Nicolas đi ngang qua nhà ông, và lập tức ngài Nicolas bị mê hoặc bởi chiếc xe kéo với hai con tuần lộc vô cùng xinh đẹp. Trên xe có gắn những cái chuông kêu “lanh canh” nghe vui tai và dễ thương. Ông địa chủ ấy mặc một bộ đồ đỏ tươi, đầu đội mũ lông cũng màu đỏ. Nicolas thầm nghĩ “mình cũng đáng để có cỗ xe và trang phục như vậy lắm, con ngựa của mình đã quá già, còn bộ quần áo này thì đã không chịu nổi cái giá rét mùa đông nữa rồi !” Nicolas bèn tìm đến bà thợ may giỏi nhất trong vùng để đặt may bộ đồ đỏ mơ ước ấy. Nhưng kỳ lạ rằng, khi bộ đồ hoàn thiện thì nó to đến nỗi Nicolas trông như lọt thỏm vào trong ấy. Nhưng không sao cả, tôi sẽ ăn bánh kẹo để người to lên như bộ quần áo – Nicolas nói. Cái quần dài và rộng này ư ? Tôi sẽ mang thêm một đôi ủng đen để bớt độ lùng xùng của nó. Bà cứ yên tâm, trông tôi sẽ rất tuyệt vời trong bộ quần áo này đấy !

Và như thế là ông già Noel cưỡi xe đã ra đời như một huyền thoại. Tuy nhiên mãi đến tận mấy chục năm sau, bộ trang phục đỏ gắn liền với huyền thoại ấy mới thật sự xuất hiện.

5. Cây thông Noel

Cây thông Noel chính là một trong những biểu tượng chính của ngày lễ Giáng Sinh. Cây thông Noel có nguồn gốc từ nước Ðức vào thế kỷ XVI (16). Thông là loại cây sống trong khí hậu khắc nghiệt vùng lạnh nhưng vẫn giữ được dáng hình mạnh mẽ, vững chãi cùng màu xanh vĩnh cửu. Dần dần hình ảnh của cây thông xuất hiện thường xuyên hơn và nó được xem như là trung tâm của lễ hội. Khi ngày lễ đến, mọi người sẽ cùng nắm tay nhau nhảy múa, ca hát xung quanh cây thông được trang trí khéo léo, công phu bên trong lẫn bên ngoài bằng hoa hồng, táo và giấy màu.

Đến thế kỷ 19, cây Noel bắt đầu được sử dụng rộng rãi ở nước Anh. Đến những năm 1820 thì cây Noel được những người Ðức sống tại Pennsylvania mang vào nước Mỹ. Ngày nay, gần đến dịp lễ Noel, người ta thường sắm ít nhất một cây thông trong nhà và trang trí lên đó những ngôi sao, bông hoa cùng những trái châu, hộp quà nhỏ, dải kim tuyến lấp lánh. Cây thông Noel được xem như biểu tượng của niềm hy vọng và sức sống mới trong lễ hội đón chào năm mới dịp Giáng Sinh.

6. Hang đá và máng cỏ

Nguồn gốc của hang đá và máng cỏ trong ngày lễ Giáng Sinh, theo Kinh Thánh Tân Ước, Chúa Hài Đồng Giêsu được sinh ra đời trong một hang đá nhỏ trong máng cỏ của các mục đồng chăn chiên tại thành Bêlem. Vào đêm 24 tháng 12, tại các nhà thờ, giáo đường, gia đình theo đạo Thiên Chúa đều bố trí một hang đá với máng cỏ, bên trong hang đá có tượng Chúa Hài đồng, tượng của Đức Mẹ Maria. Xung quanh gồm có con lừa, một số thiên thần, tượng ba vua, Thánh Giuse. Trên mái nhà có ánh sáng đèn chiếu từ một ngôi sao hướng dẫn ba vua tìm đến bái lạy Hài Nhi Giêsu. Mọi người đều hướng mắt về Chúa nhân từ, cầu nguyện Đức Chúa cứu rỗi cho nhân loại tránh khỏi chiến tranh, sự nghèo đói và bất hạnh.

7. Quà Giáng Sinh

Khi Chúa Giêsu cất tiếng khóc chào đời tại Bethlehem ở trong một cái máng cỏ, ba vị vua phương Đông đã đến để bày tỏ lòng thành kính của mình. Họ đem đến ba món quà quý giá đó là vàng, trầm hương và mộc dược. Vàng tượng trưng cho Chúa Giêsu là vua (tức con Chúa Cha – Vua Nước Trời), trầm hương tượng trưng cho Giêsu là Thiên Chúa, mộc dược biểu hiện cho hình ảnh Chúa Giêsu bị đóng đinh trên cây thánh giá hay nói rõ hơn là sự chấp nhận chết của Chúa Giêsu để cứu rỗi nhân loại. Ba vị vua rất giàu có. Nhưng mà những người dân nghèo hầu như chẳng có tài sản, họ cũng mang đến bất cứ những gì họ mà có thể mang để tỏ lòng thành kính với Chúa Hài đồng. Những người chăn cừu tặng cho Giêsu hoa quả và những món đồ chơi nhỏ do chính họ tự tạo ra.

Ông già Noel thường hay cưỡi xe tuần lộc trên trời. Ông bay đến những nhà có cây thông Noel và leo vào ống khói để mang đến những món quà cho các em nhỏ đang ngủ qua những chiếc tất (vớ). Các món quà Giáng Sinh có một ý nghĩa tín ngưỡng sâu sắc. Đấy là lễ kỷ niệm ngày Chúa Giêsu sinh ra, là món quà mà Thiên Chúa đã ban tặng đến cho con người. Ngoài ra, những món quà trong đêm Giáng Sinh còn biểu hiện cho tình yêu của mọi người với gia đình, bạn bè.

8. Quà tặng trong những chiếc vớ (tất)

Tương truyền rằng, trong ngôi nhà kia có ba cô gái đến tuổi lập gia đình, nhưng lại không có chàng trai nào dòm ngó đến vì gia cảnh quá nghèo. Đức giám mục Myra biết được và rất thương xót. Vào đêm giáng sinh, ông đã ném những đồng tiền vàng xuống ống khói nhà của ba cô gái ấy. Những đồng tiền vàng rơi từ trên ống khói nhà xuống vào đúng trong các đôi tất (vớ) mà các cô treo hông bên lò sưởi. Ba cô gái ấy đã vô cùng vui mừng. Và câu chuyện thần kỳ ấy được lan truyền đi khắp nơi. Mọi người ai ai cũng muốn mình trở thành người may mắn như vậy, nên họ bắt chước theo ba cô gái treo những chiếc tất bên lò sưởi để hy vọng nhận được quà trong đêm Noel. Trong đó thì trẻ em là người hy vọng nhận được nhiều quà nhất. Mọi người lớn trong gia đình cũng nhân cơ hội này để tặng quà cho các em với mong muốn là con em mình sẽ ngoan ngoãn và học giỏi. Từ đó đã có tục trẻ em treo bít tất bên cạnh lò sưởi để nhận quà như nguyện ước từ ông già Noel và đứa trẻ đó phải chăm ngoan.

9. Ngôi sao Giáng Sinh

Ngôi sao trong ngày lễ Giáng Sinh có ý nghĩa rất đặc biệt. Tương truyền lúc Chúa vừa ra đời thì xuất hiện một ngôi sao sáng rực rỡ. Ánh sáng ấy tỏa ra mấy trăm dặm vẫn còn nhìn thấy. Từ các vùng ở phía Đông ngày nay thuộc lãnh thổ Iran và Syria. Có ba vị vua được mặc khải tin rằng cứ lần theo vết ánh sáng ngôi sao tìm đến nơi chắc chắn sẽ gặp phép lạ và gọi là lễ ba vua. Từ đó, ba vị vua này tìm theo sự dẫn đường của ánh sáng để đến được thành Bethlehem – nơi Chúa đã sinh ra đời. Ba vị vua này thân quỳ trước mặt Chúa, dâng lên Chúa các vật phẩm như trầm hương cùng vàng bạc châu báu.

Ngôi sao năm cánh rực rỡ đủ sắc màu trong ngày Giáng Sinh. Một ngôi sao to lớn với năm cánh được treo ở nơi cao nhất của tháp chuông nhà thờ. Từ đó căng dây ra bốn phía, có nhiều ngôi sao nhỏ, treo đèn lồng và kết hoa, trang trí dây đèn rất đẹp mắt.

10. Chuông Thánh Đường

Trong một số nền văn hóa tại Châu Á, tiếng chuông được dùng để báo hiệu cho quần chúng biết một biến cố hoan hỉ hay một sự kiện buồn não vừa ập đến. Sau khi Chúa Hài Đồng Giáng Sinh, tục lệ này được truyền đến với những quốc gia Tây phương để rung lên chào mừng Chúa Cứu Thế xuống trần gian. Tại đất nước Tây Ban Nha, các chuông nhà thờ đều ngân vang vào lúc nửa đêm để báo hiệu Chúa ra đời.

11. Cây tầm gửi và cây ô rô

Vào khoảng 200 năm trước khi Chúa Giêsu ra đời, người ngoại đạo đã dùng cây tầm gửi để kỷ niệm ngày mùa Ðông đến. Họ thường hái loại cây này và dùng chúng để trang trí cho ngôi nhà của mình. Họ tin rằng các loại cây này có một số khả năng chữa trị đặc biệt mọi loại bệnh tật từ vô sinh của phụ nữ cho đến chứng ngộ độc thức ăn. Những người dân sinh sống ở bán đảo Scandinavia cũng xem cây tầm gửi là biểu tượng của sự hoà bình và hòa thuận. Họ còn đồng nhất với nhau hình tượng cây tầm gửi với nữ thần tình yêu của họ đó là thần Frigga. Phong tục hôn nhau dưới bóng cây tầm gửi chắc cũng xuất phát từ niềm tin này.

Ban đầu nhà thờ cấm mọi người sử dụng cây tầm gửi trong lễ Giáng Sinh vì nguồn gốc khá là “ngoại đạo” của nó. Thay vì sử dụng cây tầm gửi, các Cha xứ đề nghị mọi người dùng cây ô rô làm loại cây sử dụng cho dịp Lễ Giáng Sinh. Lá cây ô rô dùng làm vòng giáng sinh hiện nay.

12. Cây trạng nguyên (Le poinsettia)

Cây trạng nguyên là loại cây được đặt theo tên của Joel Poinsett – đại sứ đầu tiên của Mỹ ở Mêhicô. Ông là người đã có công mang loại cây này về nước Mỹ vào năm 1882.

Vào thế kỉ 18, người Mê-hi-cô xem cây trạng nguyên như là biểu tượng của ngôi sao ở Bethlehem. Theo truyền thuyết, có một bé trai do không có quà dâng lên Chúa Hài Đồng nên em đã mang đến máng cỏ một chùm lá cây. Thấy thế các bạn em liền cười chế giễu em. Nhưng khi bé đó đặt nhánh lá đó dưới chân Chúa Hài Đồng, thì những lá đó liền biến thành những bông hoa đỏ rực rỡ rất đẹp mắt.

13. Chiếc gậy kẹo

Vào những năm 1800, có một người làm kẹo ở Ấn Độ muốn biểu đạt ý nghĩa của lễ Giáng Sinh qua một biểu tượng được tạo ra bằng kẹo. Ông bắt đầu thực hiện ý tưởng của mình bằng cách uốn cong một trong những thỏi kẹo của mình thành hình của một chiếc gậy.Từ chiếc gậy kẹo củ a mình, ông đã kết hợp vào đó những biểu tượng thể hiện tình yêu và sự hi sinh của Chúa Giêsu. Qua đó, màu trắng biểu hiện cho sự trong trắng và vô tội của Đức Chúa Giêsu, ba sọc nhỏ màu đỏ tượng trưng cho những đau đớn mà Ðức Chúa đã phải gánh chịu, trước khi ngài chết trên cây thập tự giá. Mặt khác, ba sọc đó còn biểu hiện cho Ba Ngôi thiêng liêng của Chúa (là sự hợp nhất của Cha, Con và Thánh thần). Đồng thời, ông còn thêm vào đó một sọc đậm để tượng trưng cho máu mà Đức Chúa đã đổ cho loài người.

Khi nhìn vào cái móc của chiếc gậy, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy nó giống hệt cây gậy của người chăn cừu. Sở dĩ như vậy là vì Chúa Giêsu chính là người chăn dắt những con người. Nếu bạn lật ngược chiếc gậy kẹo, nó sẽ ra chữ J – tượng trưng cho chữ cái đầu tiên, đó của tên chúa Giêsu (Jesus). Chính nhờ có người thợ làm kẹo đó mà tất cả mọi người đều biết được lễ Giáng Sinh nói lên điều gì.

14. Bữa ăn reveillon

Tại Alsace thuộc nước Pháp, một bữa ăn reveillon dịp Noel phải gồm có tam hành. Đó là : thủy (cá chép, con hàu), không khí (con gà tây hay con ngỗng) và mộc (thịt heo). Tập tục ăn gà tây vào dịp Giáng Sinh là bởi vì thủy thủ của nhà thám hiểm Christophe Colomb du nhập từ Mexico.

15. Nến (Đèn cầy)

Có nhiều truyền thuyết kể về những cây nến lung linh trong đêm Giáng Sinh. Nhiều người cho rằng, Martin Luther chính là người đầu tiên đưa ra sáng kiến thắp nhiều cây nến trên các cành cây thông trong mùa Giáng Sinh. Khi trở về nhà vào một đêm mùa đông gần lễ Giáng Sinh, ông đã sững sờ trước vẻ đẹp của ánh sáng từ các ngôi sao chiếu trên cành cây thông nhỏ trước cửa nhà mình. Và ông đã tái hiện lại cảnh tượng này bằng cách gắn các cây nến lên cành của cây thông Noel trong nhà mình để tượng trưng cho ngôi sao trên làng Bethlehem.

Có một huyền thoại khác thì kể rằng có một bé trai đi lạc trong đêm Giáng Sinh. Nhờ ánh đèn nến nơi cửa sổ phòng mẹ, đã tìm ra được lối về đến nhà.

Lại có một truyền thuyết nữa kể rằng, Thánh Maria và Giuse đem Chúa Giáng Sinh đã tìm ra nơi trú ngụ nhờ lần theo ánh đèn hắt ra từ cửa nhỏ từ một cái chuồng bò lừa.

Như chúng ta được biết một trong bài hát chính trong đêm Giáng Sinh mang tên là Jingle bell. Bài hát Jingle bell do nhạc sĩ J. Pierpont sáng tác. Tuy nhiên, nó lại được đặt vào chùm bài hát trong danh sách những bản nhạc dân ca nổi tiếng của Mỹ. Với tên gọi là American song bag – của nhà thơ Carl Sandburg. Và thực thế là là bài hát này không phải sáng tác cho đêm Noel như mọi người vẫn lầm tưởng. Lời bài hát mang đậm tính mộc mạc, dân dã, diễn tả được tâm hồn của người dân Mỹ hướng đến một mùa tuyết rơi yên lành. Hình ảnh của ông Noel với túi quà đầy ắp đồ chơi. Ông già Noel ngồi trên chiếc xe tuần lộc, với tiếng chuông leng keng diễn tả thật sinh động đã vô tình trở thành bài hát vào dịp Giáng Sinh.

16. Bánh Buche Noel

Tổ tiên của những người phương Tây thường nhóm củi trong ống khói nhà. Họ tin tưởng rằng lửa càng kêu “lách cách” thì các quỷ dữ sẽ tránh xa. Ngày nay, tập tục này tan biến dần vì không mấy nhà còn thiết kế có ống khói. Thay vào đó, một thợ làm bánh ở Pháp vào năm 1875, đã sáng kiến ra chiếc bánh ngọt có hình cây củi. Nhằm để mọi người thưởng thức vào đêm Noel và lưu truyền nó cho đến tận ngày nay.

17. Lễ Giáng Sinh ở quê nhà.

Ngày nay lễ Giáng Sinh ở Việt Nam cũng đã phổ biến giống như các nước phương Tây. Ngày lễ Noel thường được tổ chức vào đêm 24 và kéo dài đến ngày 25 tháng 12 hằng năm.

Trong những ngày lễ Giáng Sinh, những cây thông Noel được trang trí ở nhiều nơi như nhà thờ, khu vui chơi, các hộ gia đình theo đạo Thiên Chúa. Cây thông bằng cây thật hoặc cây nhân tạo làm bằng nhựa. Không phải cây thông giống như ở các nước phương Tây thường là họ bách tán. Trên cây thông thường treo các đồ trang trí sinh động như những cặp chuông, dây giả tuyết, những chiếc ủng, các gói quà nhỏ tượng trưng và dây đèn trang trí giống như ở các nước phương Tây…

Lễ Giáng Sinh ở Việt Nam là một lễ hội của tôn giáo theo Thiên Chúa vô cùng ý nghĩa. Đồng thời, đây là một dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng vô cùng nhộn nhịp. Ngoài đường, những đôi tình nhân âu yếm đi lễ, đi dạo chơi và tặng quà cho nhau. Những đám trẻ em háo hức chờ sự xuất hiện của ông già Noel (do người hóa trang thành). Mọi người trong gia đình quây quần bên nhau trong đêm 24/12. Hoặc cùng bạn bè đi ăn, yến tiệc, đi hát karaoke. Người Việt Nam thường rất thích thú các ca khúc Giáng Sinh, đặc biệt là Feliz Navidad, Merry Christmas…

Paul Phạm Phú Thịnh