Lời chúa

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

SÁCH báo GIÁO XỨ

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

VIDEO

LỜI NGỎ

Lm Mai Ðức Vinh

Gs Trần Văn Cảnh

LỜI NGỎ

Sau hai cuốn ‘Ðường vào Tình Yêu’ (2000) và ‘Văn Hóa và Ðức Tin’ (2004), năm nay (2006) Ban Mục Vụ Gia Ðình lại muốn cống hiến quý Ðộc Giả, nhất là các Gia Ðình Trẻ một tác phẩm chung khác, là cuốn ‘Văn Hoá Gia Ðình’. Ba lý do thúc đẩy chúng tôi mạnh bạo soạn cuốn ‘Văn Hóa Gia Ðình’ này : ghi lại những kinh nghiệm của 10 năm sinh hoạt gia đình ; xác định sự bổ túc liên đới và hỗ tương của văn hoá Việt Nam và văn hoá Ki Tô cho văn hóa gia đình Việt Nam ; và mạo muội góp phần vào hướng đi mục vụ gia đình cho các cộng đoàn công giáo việt Nam.

1. Trước hết, cuốn ‘Văn Hóa Gia Ðình’ là kết quả tụ họp của 10 năm sinh hoạt với các gia đình : sinh hoạt chuẩn bị hôn nhân cho các thanh niên nam nữ, sinh hoạt đồng hành với các gia đình trẻ, sinh hoạt mừng khánh nhật hôn nhân với các gia đình kỳ cựu, sinh hoạt chúc mừng thượng thọ với các bậc lão niên. Qua các sinh hoạt phong phú và đa dạng ấy với người Việt Nam ở Paris thuộc đủ mọi lứa tuổi, từ trẻ trung 18-30 tuổi, qua quan viên 30-60 tuổi, đến lão niên 60-100 tuổi, một sự kiện văn hóa nổi bật rất mạnh đã đánh động mọi người, hướng dẫn viên cũng như tham dự viên, đó là sự kiện văn hoá gia đình trong tâm tư và cách sống của người Việt Nam.

Huyền sử lập quốc Việt Nam đặt trên nền tảng gia đình : gia đình Âu Lạc. Cuộc sống thường ngày của người Việt Nam được hướng dẫn và giải quyết với một tiếp cận căn bản là tiếp cận gia đình, với những dụng cụ phong tục gia đình đa dạng và phong phú; từ gia tài, gia sản, gia bản,gia tư… qua gia thất, gia trang, gia đường… đến gia tiên, gia tộc, gia phả, gia huấn, gia lễ, gia truyền, gia đạo, gia pháp, gia phong… Như vậy cái văn hoá gia đình Việt Nam này, khởi thủy phát xuất từ gia đình việt Nam. Ca dao, tục ngữ, cổ tích và các tác phẩm văn học khác… là những dụng cụ tích trữ, chuyên chở và phổ biến cái văn hoá gia đình Việt Nam này. Một câu ca dao sau đây làm tỷ dụ :

Anh ơi, anh ở lại nhà,

Thôi đừng vui thú nguyệt hoa chơi bời,

Còn tiền kẻ rước người mời,

Hết tiền chẳng thấy một người nào thương.

2. Cái văn hoá gia đình Việt Nam này lại được bổ túc và tô điểm bởi những đóng góp của các nền văn hoá nước ngoài khác, từ Ấn Ðộ Phật Giáo, qua Trung Hoa Lão – Khổng, đến Âu Mỹ Ki Tô. Qua dòng lịch sử, văn hóa gia đình của tam giáo Phật, Lão, Khổng đã hội nhập vào văn hoá gia đình dân tộc Việt Nam. Và từ thế kỷ XV, văn hoá gia đình Ki Tô giáo đã dần dà góp phần làm tươi mát, phong phú và khởi sắc cho văn hoá gia đình việt Nam. Ðây là lý do thứ hai thúc đẩy chúng tôi mạo muội nêu lên sự bổ túc liên đới và hỗ tương của văn hoá Việt Nam và văn hoá Ki Tô trong văn hóa gia đình Việt Nam. Tiếp xúc với người Việt Nam, lương cũng như giáo, chúng tôi nhận ra rằng không có điểm văn hoá nào khởi sắc của Giáo Hội và xã hội mà không phát xuất hay quy hướng về gia đình.

Sau Thánh Kinh, Gia đình là nôi sinh, là vườn ươm, là môi trường phát triển của văn hóa. Trong gia đình công giáo luôn có hai nền văn hóa bổ túc nhau, đó là nền văn hoá Thánh Kinh, văn hóa tôn giáo và nền văn hoá dân tộc, văn hoá nhân bản. Vì thế :

· Chúng tôi xác tín vào điều các Nghị Phụ Công đồng Vatican II khẳng định : «Bởi vì Ðấng tạo Hóa đã đặt gia đình làm nguồn gốc và nền tảng cho xã hội con người, nên gia đình trở thành tế bào đầu tiên và sống động của xã hội» (TÐ 11). Tận nguồn gốc và trên nền tảng này đã và đang mọc lên cây văn hoá gia đình làm sống động xã hội.

· Chúng tôi tin tưởng vào lời xác quyết của Ðức Gioan-Phaolô II trong thông điệp Bách Chu Niên (Centesimus Annus) : «Phải xem gia đình như là cung thánh sự sống. Thật vậy, gia đình là thánh thiêng, nó là nơi mà sự sống, hồng ân của Thiên Chúa, có thể được tiếp nhận cách xứng hợp… Gia đình là nơi sự sống có thể phát triển theo những yêu sách tăng trưởng nhân bản đích thực. Ngược lại với những gì người ta gọi là văn hóa sự chết, thì gia đình là nơi phát triển văn hoá sự sống » (BCN 39).

· Chúng tôi còn có thể nói theo Ðức Gioan-Pholô II trong thông điệp Cộng Ðồng Gia Ðình (Familiaris Consortio) : Văn Hóa Gia Ðình là Văn Minh Tình Thương (BCN 10)

3. Quả thật, Văn Hóa Gia Ðình rất cơ bản và phong phú, vượt ngoài khả năng khai thác và quảng diễn của mọi người. Chính vì thế, với tầm sức hạn hẹp, chúng tôi chỉ dám ‘lần mò’ đề cập đến một số khía cạnh văn hóa Việt Nam trong Gia Ðình Việt Nam nói chung, và đồng thời nêu bật mộât số khía cạnh văn hoá Kitô giáo trong Gia đình Việt Nam nói riêng. Ðây cũng làø những nét hội nhập văn hóa của Kitô giáo ngay trong sinh hoạt của Gia Ðình Việt Nam. Thêm vào đó, chúng tôi không chỉ nhắc lại những điểm nét văn hóa cổ truyền, mà còn quan tâm đến những biến chuyển của văn hoá gia đình trong dòng thời gian, nhất là từ mấy thập niên qua. Vì văn hóa gia đình không ứ đọng, chết mòn, nhưng là một phần bộ văn hóa sống động, thích ứng, hôïi nhập, tiên tiến… trong toàn bộ văn hóa của nhân loại. Do đó, văn hóa gia đình càng ngày càng trở nên quan trọng trong sinh hoạt mục vụ của Giáo Hội, trong sự sinh tồn và phát triển của các Cộng Ðoàn Việt Nam hải ngoại, và dĩ nhiên, cho cả xã hội nhân loại. Vậy, khi chọn viết cuốn ‘Văn Hoá Gia Ðình’, chúng tôi muốn góp phần nhỏ vào những bận tâm mục vụ của Giáo Hội và của các Bậc chủ chăn :

· Như công đồng Vatican II mời gọi : «Người kitô hữu phải biết lợi dụng thời đại và phân biệt những gì trường tồn với những hình thức hay thay đổi, phải nhiệt thành đề cao những giá trị hôn nhân và gia đình bằng gương sống cụ thể của bản thân cũng như bằng hành động hợp tác với nhau và với những người thiện chí. Như vậy, sau khi vượt qua các trở ngại, họ sẽ thoả mãn được những nhu cầu của gia đình và cung cấp cho gia đình những tiện nghi hợp với thời đại mới». (MV 52).

· Như Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam mong muốn : «Tương lai nhân loại sẽ đến qua gia đình (CÐGÐ 86). Vì thế, tất cả mọi người hữu trách và mọi người thiện chí đều phải quan tâm đến việc bảo vệ và thăng tiến các giá trị đời sống gia đình. Dẫu cho những bóng tối và khó khăn che lấp đi phần nào sự cao đẹp của những giá trị hôn nhân và gia đình, nhưng các Kitô hữu vẫn luôn được mời gọi vững tin vào quyền năng của Thiên chúa để trở thành sứ giả loan báo Tin Mừng vềâ gia đình cho thế giới hôm nay, và để các gia đình Kitô trở nên tin mừng cho Thiên niên kỷ thứ ba» (Thư chung, 11.10.2002).

· Như nhận định của Ðức Hồng Y Phanxicô Nguyễn Văn Thuận khi giới thiệu Tông Huấn Cộng Ðồng Gia Ðình : «Với Tông Huấn này, lại một lần nữa Giáo Hội sẵn sàng đối đầu với những tranh luận về gia đình trong thời đại hiện nay, với tính chất đa nguyên của nhiều đề nghị văn hóa về gia đình. Như vậy chúng ta cần tìm mọi phương thế bảo vệ và củng cố sự bền vững của văn hóa gia đình, của chính gia đình. Và việc trình bày cái nhìn về gia đình theo Tin Mừng là một việc làm rất phù hợp với những đòi hỏi sâu xa của gia đình kitô hiện nay… Chúng ta không quên rằng, Ðức thánh cha Gioan-Phaolô II đã bày tỏ ý thức sâu xa của Giáo Hội về tầm quan trọng của gia đình đối với tương lai của thế giới, khi Ngài nói ‘Tương lai của nhân loại sẽ đến ngang qua gia đình’» (FC86) (Kỷ niệm 20 năm Tông huấn Familiaris Consortio, Roma, 21.11.2001).

Vì những nhận định trên, chúng tôi, tuy lực bất tòng tâm, đã đồng thuận hoàn thành cuốn ‘Văn Hoá Gia Ðình’ với các chủ đề :

· Dẫn nhập vào Văn hóa Gia đình Việt Nam (Gs Trần Văn Cảnh).

· Lập Gia Ðình (ÔB Long Hằng).

· Văn hóa Gia đình trong đời sống tại Pháp (Gs Tạ Thanh Minh Khánh).

· Những trao truyền giữa các thế hệ (Pt Phạm Bá Nha).

· Giáo dục con cái (Gs Trần Văn cảnh).

· Dòng dõi, Thảo hiếu, Tổ tiên (ÔB. Bình Huyên).

· Gia đình trong Cộng Ðoàn và Giáo Hội (Bs Nguyễn Ngọc Ðĩnh, Lm Mai Ðức Vinh).

· Học thuyết công giáo về Gia đình trong thế kỷ XXI (Ls Lê Ðình Thông).

· Góp ý về dinh dưỡng (Bs Tạ Thanh Minh).

· Hôn nhân dị chủng (Lm Mai Ðức Vinh).

· Thiết lập gia đình trong luật pháp (Ls Nguyễn Thị Hảo).

· Linh đạo gia đình (Lm Mai Ðức Vinh).

Xin quý Ðộc giả, quý Gia đình, nhất là các Gia đình trẻ vui lòng đón nhận cuốn sách này không như một ‘công trình nghiên cứu đầy đủ về Văn Hóa Gia Ðình’, nhưng như một ‘thiện chí phục vụ các Gia Ðình, nhất là các Gia Ðình trẻ’ trong cộng Ðoàn giáo Xứ từ mười năm qua. Muôn tạ ơn Chúa và chân thành cám ơn mọi Ðộc giả.

Paris, Lễ Phục Sinh 16.04.2006.

Lm Mai Ðức Vinh

Gs Trần Văn Cảnh