Trang chủ
  • Trang chủ
  • Giáo xứ
    • Ban Giám Đốc
    • Ban Thường Vụ
    • Vài dòng lịch sử Giáo Xứ
    • Các Cộng đoàn
      • Cộng đoàn Villiers-le-Bel
      • Cộng đoàn Sarcelles-Garges
      • Cộng Đoàn Seine Saint Denis
      • Cộng đoàn Ermont
      • Cộng đoàn Marne-la-Vallée
    • Các Đoàn thể
      • Hội các bà mẹ Công giáo
      • Bữa cơm chủ nhật
      • Sinh hoạt Giới trẻ Giáo Xứ
      • Legio Mariae
      • Liên Đới Nghề Nghiệp
      • Hội yễm trợ ơn gọi
      • Nhóm Gia đình trẻ & Du ca
      • Thư viện giáo xứ
      • Ban báo chí
      • Nhóm internet giáo xứ
      • Ban Tu thư
      • Phong trào TNTT - Đoàn Kitô Vua GXVN Paris
      • Phong trào Cursillo
    • Các Ca đoàn
      • Ca đoàn Trinh Vương
      • Ca đoàn Lê Bảo Tịnh
      • Ca đoàn Triều dâng
      • Ca đoàn Giáo xứ
      • Ca đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể
    • Các Lớp học
      • Lớp Dự bị Hôn nhân
      • Lớp Ðàn tranh
      • Lớp Pháp văn
      • Lớp tiếng Việt
      • Lớp Giáo Lý
  • Tin tức
    • Thông Tin
      • SINH HOẠT THƯỜNG XUYÊN
      • BẢN ĐỒ ĐẾN GIÁO XỨ PARIS
    • Sinh hoạt Cộng đoàn
      • Vidéo và Hình ảnh Thánh Lễ Mừng kính Thánh Giuse - Quan thầy Giáo xứ & Mừng thượng thọ và ngân khánh thầy phó tế vĩnh viễn Phêrô Phạm Bá Nha
      • Các Quy Định Của Toà Thánh Về Chức Vụ Phó Tế Vĩnh Viễn - Lê Đình Thông
      • Thơ chúc mừng Thánh Lễ Tạ Ơn Thánh Lễ Tạ Ơn Thầy Phêrô Phạm Bá Nha (Giáo Xứ 19/03/2023) - Lê Đình Thông
      • Khai Giảng Khoá 2 Dự Bị Hôn Nhân
      • Hình : Tết Quý Mão 2023 - Tiệc Tết Cao Niên
      • Hành Hương Thánh Địa : Cùng Mẹ La Vang Bước Theo Dấu Chân Chúa Từ 23 Đến 30/04/2023
      • Hình : Gia Đình Liên Tu Sĩ tại Pháp mừng Xuân Quý Mão 2023 tại GXVN Paris - Ngọc Huy
      • Hình : Tết Quý Mão 2023 - Tiệc Thân Hữu Giáo Xứ Việt Nam Paris
      • Vidéo : Tết Quý Mão 2023 - Tiệc Thân Hữu Giáo Xứ Việt Nam Paris
      • Hình : Lễ Thánh Gia - Kỷ Niệm Hôn Phối và Họp Mặt Gia Đình Louis-Zélie
      • Hình : Diễn Nguyện và Thánh Lễ Giáng Sinh 2022
      • Chúc mừng Kim Khánh Cha Giuse Đinh Đồng Thượng Sách - (Noel 1972-2022)
      • Tĩnh Tâm Mùa Vọng 2022 - Phạm Bá Nha
      • Lịch Mục Vụ Giáo Xứ 2022-2023
      • Hình : Đại Lễ Kính 117 Vị Thánh Tử Đạo Việt Nam tại GXVNParis ngày 13/11/2022
      • Cáo Phó và Chương Trình Lễ An Táng Sơ Marie-Sophie Nguyễn Thị Phú
      • Giáo Xứ Việt Nam Paris Cử Hành Đại Lễ Kính 117 Vị Thánh Tử Đạo Việt Nam - Lê Đình Thông
      • Tiễn Biệt - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Văn Nghệ ngày Liên Đới Nghề Nghiệp 23/10
      • Hình : Giáo Xứ Cử Hành Thánh Lễ Mừng Kính 75 năm Thành Lập Cộng Đoàn
      • Hình : Thánh Lễ Thêm Sức cho 24 em tại Giáo Xứ VN Chúa nhật 29/05/2022
      • Kết Quả Giải Tombola Kermesse 04/05/2022
      • Hình : Hành Hương Giáo Xứ Với Hội Thân Hữu Taxi Tại Paray-Le-Monialngày 28-29/05/2022 01/05/2022
      • Vidéo : Thánh Lễ Thêm Sức cho 24 em tại Giáo Xứ VN Chúa nhật 29/05/2022
      • Vidéo : Mừng Kỷ Niệm 75 năm ngày thành lập Giáo Xứ VN Paris - Huy Quyên
      • Giáo Xứ Paris Cử Hành Thánh Lễ Mừng Kính 75 năm Thành Lập Cộng Đoàn - Lê Đình Thông
      • Hình : Tiệc Liên Đới Nghề nghiệp tại Giáo Xứ VN Paris Chúa nhật 01/05/2022 - Phang Nguyễn
      • Hình : Thánh Lễ Lá tại Giáo Xứ VN Paris Chúa nhật 10/04/2022
      • Vidéo : 2 Bài Giảng Tĩnh Tâm Mùa Chay ngày Chúa Nhật 20-03-2022 tại Giáo xứ VN Paris - Lm Vincent Đoàn Minh Phúc
      • Chương trình Tuần Thánh 2022 tại Giáo xứ Việt Nam Paris
      • Vidéo & Hình : Thánh Lễ Kính Thánh Giuse Quan Thầy Giáo Xứ ngày Chúa Nhật 20/03/2022
      • Cáo Phó : Giáo sư Trương Công Cừu
      • Hình ảnh Trùng Tu Nhà Nguyện Giáo Xứ Tuần Lễ 21-25/02/2022 & Lời Tri Ân Của Cha Giám Đốc
      • Vidéo & Hình : Liên Tu Sĩ VN tại Pháp Mừng Xuân Nhâm Dần tại Giáo Xứ Paris
      • Chương Trình Tĩnh Tâm Mùa Chay tại Giáo Xứ Chúa Nhật 20/03/2022
      • Hình - Tiệc Xuân Nhâm Dần tại Giáo Xứ ngày 13/02/2022
      • Nắng Xuân - Tiệc Xuân Nhâm Dần (13/02/2022) - Lê Đình Thông
      • Chúc mừng -Lê Đình Thông
      • XUÂN GIÁO XỨ & ỦNG HỘ NHÓM NHÀ BẾP
      • Hình : Những Hang Đá Dự Thi tại Giáo Xứ
      • Trực tuyến : Thánh Lễ Vọng Giáng Sinh lúc 20g00 ngày 24-12-2021 tại Giáo Xứ Việt Nam Paris
      • Hành Trình Bê Lem - Lê Đình Thông
      • Mừng Lễ Kỷ Niệm Hôn Phối - Cha Giám Đốc
      • Giáo Sư Vũ Quốc Thúc Vừa Thiên Thu Vĩnh Biệt - Lê Đình Thông
      • Hình : Đại Lễ các thánh Tử đạo Việt Nam ngày 14/11/2021 - Ngọc Huy
      • Giáo Xứ Paris Cử Hành Đại Lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam - Lê Đình Thông
      • KHÓA DỰ BỊ HÔN NHÂN LỊCH TRÌNH KHÓA GIÁNG SINH 2021
      • Lịch Mục Vụ Giáo Xứ 2021-2022
      • Bình Minh - Lê Đình Thông
      • Vidéo Thánh Lễ cầu cho linh hồn Ông Cố Gioan Maria Vianê VŨ CÔNG PHÁP
      • Bạch Hoa Lucia Đoàn Kim Hường - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Thánh Lễ Thêm Sức tại Giáo Xứ Việt Nam Paris lúc 11g30 ngày 20/06/2021
      • Hình : Thánh Lễ Thêm Sức của Đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể được cử hành lúc 11g30 ngày 20/06/2021
      • Vidéo : Thánh Lễ RLTT và Tuyên Xưng Đức Tin của Đoàn TNTT ngày 16/05/2021
      • Vidéo : Mừng Ngân Khánh Linh Mục Cha Giám Đốc Gilbert Nguyễn Kim Sang Chúa Nhật 09/05/2021
      • Hình : Mừng Ngân Khánh Linh Mục Cha Giám Đốc Gilbert Nguyễn Kim Sang - Chúa Nhật 09/05/2021
      • HOA TRẮNG Tiễn Biệt Maria Đỗ Thị Thường (1930-2021) - Lê Đình Thông
      • Mừng Ngân Khánh Linh Mục Cha Giám Đốc Gilbert Nguyễn Kim Sang ngày 09/05/2021- Ban Mục Vụ
      • Hình : Thánh Lễ Phục Sinh Giáo Xứ Paris 2021/04/04
      • Thánh Lễ Phục Sinh sẽ được trực tuyến trên kênh youtube GX Chúa Nhật 04/04/2021 lúc 11g30
      • Hình : Thánh Lễ Lá Giáo Xứ Paris 2021/03/28
      • Thánh Lễ Lá sẽ được trực tuyến trên kênh youtube GX Chúa Nhật 28/03 lúc 15g
      • 21/03 : Giáo Xứ Paris cử hành Lễ Kính Thánh Cả Giuse : Bổn Mạng Cộng Đoàn-Lê Đình Thông
      • Hình : Thánh Lễ Xuân Tân Sửu Giáo Xứ Paris 2021/02/14
      • 10 Lời Khuyên Để Sống Tốt Mùa Chay
      • Thánh Lễ Mồng Ba Tết Tân Sửu : Bài Giảng Của Kinh Sĩ Richard ESCUDIER - Lê Đình Thông
      • LỊCH TRÌNH KHÓA HÔN NHÂN PHỤC SINH 2021
      • Tuần Cửu Nhật Xin Thiên Chúa Cứu Chữa Nhân Loại - TGP Paris
      • TNTT - LỄ QUAN THẦY ĐOÀN KITÔ VUA - Thánh Lễ Trực Tuyến thứ bảy 21/11/2020
      • Vidéo : Thánh Lễ Thêm Sức cho 27 em Thiếu Nhi Giáo Xứ ngày 10/10/2020
      • Lời Cảm Ơn Của Thầy Phó Tế André Tạ Đình Chung
      • Ban Mục Vụ Hôn nhân : Lịch trình Khoá Giáng Sinh 2020
      • Hình : Tân phó tế Antôn Vũ Đình Khiêm lãnh nhận bí tích truyền chức cho Giáo phận Pontoise.
      • NHẤT CỬ ĐA TIỆN - Mai Đức Vinh
      • Vidéo : Thánh Lễ Tạ Ơn của Tân Phó Tế Michel Nguyễn Anh Hải tại Giáo Xứ ngày 04/10/2020
      • Hình : Thánh Lễ Tạ Ơn của Tân Phó Tế Michel Nguyễn Anh Hải tại Giáo Xứ ngày 04/10/2020
      • Giáo Xứ Việt Nam Paris Có Thêm Phó Tế Vĩnh Viễn - Lê Đình Thông
      • Lịch Mục vụ Giáo Xứ 2020-2021 - Lm. Gilbert Nguyễn Kim Sang, csf
      • Vidéo & Hình ảnh Thánh Lễ An Táng Đức Ông Giuese Mai Đức Vinh
      • 12/09 : THÁNH LỄ CẦU NGUYỆN CHO ĐỨC ÔNG GIUSE MAI ĐỨC VINH - Lê Đình Thông
      • NGÀY 05/09 : HỌP CHUNG BAN GIÁM ĐỐC BAN MỤC VỤ - BAN KINH TẾ - Lê Đình Thông
      • THÁNH LỄ AN TÁNG ĐỨC ÔNG GIUSE MAI ĐỨC VINH (ÉGLISE SAINT-SULPICE PARIS) - 10-09-2020 - Lê Đình Thông
      • Hình : Thánh Lễ An Táng Đức Ông Giuse Mai Đức Vinh ngày 10-09-2020 tại nhà thờ Saint Sulpice
      • Cáo Phó - Đức Ông Giuse Mai Đức Vinh - GXVN Paris
      • GIÁO XỨ PARIS TỔ CHỨC TĨNH TÂM KHAI GIẢNG NĂM MỤC VỤ 2020-2021 - Lê Đình Thông
      • ĐỨC ÔNG GIUSE MAI ĐỨC VINH (1935-2020) NGUYÊN GIÁM ĐỐC GIÁO XỨ PARIS TỪ TRẦN - Lê Đình Thông
      • Hình : Xem lại ngày Kỷ Niệm Kim Khánh Linh Mục của Đức Ông Mai Đức Vinh 12/04/2015
      • [Đọc Lại] GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS DÂNG LỄ TẠ ƠN CHÚA VÀ CÁM ƠN ĐỨC ÔNG GIUSE MAI ĐỨC VINH - Trần Văn Cảnh
      • Thân Hữu Taxi Mừng Kỷ Niệm 25 Năm Thành Lập Hội (1995-2020) - Lê Đình Thông
      • Hình : Thánh Lễ Rửa Tội Tân Tòng ngày Lễ Kính Thánh Tâm Chúa 21/06/2020
      • Giáo Xứ Mừng Lễ Thánh Gilbert - Bổn Mạng Cha Giám Đốc Nguyễn Kim Sang - Lê Đình Thông
      • Thánh Gilbert de Neuffonts (1076-1152) - Bổn mạng Cha Giám Đốc Gilbert Nguyễn Kim Sang - Lê Đình Thông
      • Ban Thường Vụ Họp Thường Kỳ Lần 3/2020 - Lê Đình Thông
      • Cử Hành Lời Chúa Trong Gia Đình - Chúa Nhật Thứ 7 PHỤC SINH – NĂM A Chúa Nhật 24 / 05 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - Lễ Chúa Thăng Thiên – NĂM A - Thứ 5 21/05/2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT VI MÙA PHỤC SINH – NĂM A Chúa Nhật 17 / 05 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT V MÙA PHỤC SINH – NĂM A Chúa Nhật 10 / 05 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT IV MÙA PHỤC SINH – NĂM A Chúa Nhật 03 / 05 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT III PHỤC SINH – NĂM A Chúa nhật 26 / 04 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT KÍNH LÒNG THƯƠNG XÓT CHÚA – NĂM A Chúa nhật 19 / 04 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT LỄ PHỤC SINH – NĂM A Chúa nhật 12 / 04 / 2020
      • GIÁO XỨ PARIS CỬ HÀNH LỄ LÁ TRỰC TUYẾN - Lê Đình Thông
      • Bông Huệ Trắng tưởng nhớ bà Maria Phạm Thị Huệ - Lê Đình Thông
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT LỄ LÁ – NĂM A - 05 / 04 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT THỨ V MÙA CHAY - 29/03/2020
      • THỨ TƯ SAU CHÚA NHẬT THỨ IV MÙA CHAY – NĂM A Lễ Truyền Tin 25 / 03 / 2020
      • CỬ HÀNH LỜI CHÚA TẠI GIA ĐÌNH - CHÚA NHẬT THỨ IV MÙA CHAY - 22/03/2020
      • THÔNG BÁO KHẨN CẤP
      • Hình : Cộng Đoàn Seine St Denis - GXVN Paris Mừng Tết Canh Tý 2020
      • BAN MỤC VỤ HỌP THƯỜNG KỲ LẦN II/20 ngày 08/03/2020
      • Hình : Văn Nghệ - Liên Tu sĩ Việt Nam tại Pháp vui Tết Canh Tý 2020 tại GXVN Paris
      • Vidéo : Văn Nghệ - Liên Tu sĩ Việt Nam tại Pháp vui Tết Canh Tý 2020 tại GXVN Paris
      • Hình : Tiệc Xuân Tết Cao Niên Canh Tý - Giáo Xứ Paris 2020/02/02
      • Hình : Tiệc Xuân Canh Tý Giáo Xứ Paris 2020/01/19
      • Vidéo : Tiệc Xuân Giáo Xứ Paris - Mừng Xuân Canh Tý 2020
      • Tiệc Xuân Giáo Xứ Paris - Mừng Xuân Canh Tý 2020 - Lê Đình Thông
      • Hành Hương NEVERS
      • Chúc Tết Cộng Đoàn - Lê Đình Thông
      • Ban Mục Vụ Họp Lấn 1/2020 - Lê Đình Thông
      • Chương Trình Dự Bị Hôn Phối năm 2020 - Ban Mục Vụ Hôn Nhân
      • Cảm Hứng từ Những Hang Đá Dự Thi tại Giáo Xứ - Lê Đình Thông
      • Hình : Ngày Tĩnh Tâm Giáo Xứ & Thánh Lễ mở tay của 3 tân linh mục thuộc Giáo phận Thanh Hoá : Giuse Lê Văn Ngọc, Phêrô Nguyễn Văn Tiện và Phaolô Ngô Ngọc Thắng
      • Tĩnh Tâm Mùa Vọng tại Giáo Xứ Paris - Đức Ông Hoàng Minh Thắng thuyết Giảng - Lê Đình Thông
      • Vidéo và Hình : ĐẠI LỄ MỪNG KÍNH CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT-NAM
      • PHIÊN HỌP NGÀY 10/11/2019 CỦA BAN MỤC VỤ - Lê Đình Thông
      • Hình : Tiệc Liên Đới Nghề Nghiệp 03/11/2019 tại Giáo Xứ
      • Đại Hội Tuyên Úy Đoàn Việt Nam tại Pháp - Kỳ 42 - Ptvv Giuse Giang Minh Đức
      • Giáo Xứ Paris : Cơm Thân Hữu "Liên Đới Nghề Nghiệp" - Lê Đình Thông
      • THƯ MỜI THI HANG ĐÁ GIÁNG SINH 2019 - Cha Giám Đốc
      • Cháo Lòng : Kính nhớ hương hồn Bà Hai Thân - Lê Đình Thông
      • Giáo Xứ Paris Tĩnh Tâm Mở Đầu Năm Mục Vụ Mới - Lê Đình Thông
      • Hình : Nhóm Thân Hữu Taxi Gáo Xứ họp mặt Hè và Dâng Thánh Lễ tạ Ơn 06/07/2019
      • Hình: Kermesse Hai Ngày Thân Hữu Giáo Xứ 08-09/06/2019
      • Nhạc Kịch Đàn Ca Tài Tử Diễn Tuồng Lục Vân Tiên - Lê Đình Thôing
      • Trận Hoả Hoạn Nhà Thờ Đức Bà Paris Làm Bừng Cháy Lửa Tin Yêu Công Giáo - Lê Đình Thông
      • Lễ Chứng Nhân Đức Tin của 9 em TNTT - Giáo Xứ Paris 18/05/2019
      • Thư Luân lưu Của Đức Tổng Giám Mục Michel Aupetit về trường hợp Bệnh Nhân Vicent Lambert- Lê Đình Thông
      • Hình: Giáo Xứ Hành Hương hai ngày 04-05/05/2019 tại Pont Marie và Mont Saint Michel
      • Vidéo : Chương Trình Thánh Nhạc Vui Đời Thánh Hiến tại GXVN Paris
      • Hội Diễn Thánh Nhạc Vui Đời Thánh Hiến tại GXVN Paris - Lê Đình Thông
      • Chia Buồn cùng anh chị Triển Lan - Cha Giám Đốc
      • Vidéo : Tình Con Yêu Chúa - Lm Vincent Đoàn Minh Phúc
      • Mùa Hồng Ân 2019
      • Sống Đạo "Tin Cậy Mến " của Một Ca Viên Giáo Xứ - Lê Đình Thông
      • Hình : Giáo Xứ Paris cử hành Thánh Lễ Lá
      • Vidéo : Nghi thức làm Phép Lá và Bài Thương Khó trong Thánh Lễ Lá tại GXVN Paris
      • Lễ Lá tại Giáo Xứ Việt Nam Paris - Lê Đình Thông
      • Những thách đố trong đời sống hôn nhân của đôi bạn - gia đình ngày nay - Đỗ Thục Hiền & Giang Minh Đức
      • BAN MỤC VỤ HỌP THƯỜNG KỲ (07/4/2019) - Lê Đình Thông
      • CHƯƠNG TRÌNH LỄ NGHI TUẦN THÁNH 2019
      • Khoá Dự Bị Hôn Nhân 2019
      • Hình : Ngày Tĩnh Tâm Giáo Xứ Paris 31/03/2019 - Nguyễn Phang
      • Ngày Tĩnh Tâm Giáo Xứ Paris 31/03/2019 - Lê Đình Thông
      • Hình : Đại Lễ ACIES Legio Maria & Ngày Họp Mặt Gia Đình Công Giáo lần thứ XIX
      • Hình: Tết Liên Tu Sỹ tại Pháp - Giáo xứ Paris 23/02/2019
      • Hình : Tết Cao Niên Kỷ Hợi 2019 Giáo Xứ VN Paris
      • Cao Niên Vui Xuân Kỷ Hợi - Đoàn Thị
      • Vidéo : Tiệc Xuân Kỷ Hợi 2019 tại Giáo xứ Paris ngày 03/02/2019
      • Ngày Gia Đình Lần thứ XIX - Ptvv Giang Minh Đức
      • Lời Tiễn Biệt và Phân Ưu - Võ Tri Văn
      • Chương trình Tiệc Xuân Giáo Xứ 2019
      • Tiễn Bạn Legio - Đoàn Thị
      • THÁNH LỄ VÀ NHỮNG LỜI TIỄN BIỆT BÁC SĨ TẠ THANH MINH - Trần Văn Cảnh
      • Nỗi Nhớ Nơi Đây - Đoàn Thị
      • BS TẠ THANH MINH vị lương y giầu lòng nhân ái - Lê Đình Thông
      • Tĩnh Tâm Mùa Vọng Giáo Xứ Paris : Vui Mừng và Hoan Hỉ - Lê Đình Thông
      • Hội YỂM TRỢ ƠN GỌI Tĩnh tâm hàng năm - Một Hội Viên
      • Vidéo : LỄ CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM 2018/11/18
      • Hình : LỄ CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM 2018/11/18
      • Giáo Xứ Paris cửa hành Lễ Kính Các Thánh Tửa Đạo Việt Nam - Lê Đình Thông
      • Hành Hương Montligeon - 3/11/2018 - Một người Hành Hương
      • Đại Hội Lộ Đức : Nữ Vương Các Thánh Tử Đạo VN
      • Đại hội Tuyên Uý Đoàn Việt Nam kỳ 41 tại Pháp - Phạm Bá Nha
      • Lịch Mục Vụ Giáo Xứ năm 2018-2019
      • Vidéo và Hình ảnh Đại Hội Hành Hương Lô Đức 03-05/08/2018
      • Kính biệt Cố Thi sĩ Phương Du - Lê Đình Thông
      • Giáo Xứ Cử Hành Lễ An Táng Cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Cẩn - Lê Đình Thông
      • Hình : Đại Hội Hành Hương Lộ Đức 03-05/08/2018 của các CĐCGVN tại Pháp
      • Hình : Thánh Lễ An Táng Cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Cẩn - Nguyễn Văn Mẫn
      • Thánh Lễ Sai Đi của Hai Ban Mục Vụ và Kinh Tế Giáo Xứ Việt Nam Paris - Phạm Bá Nha
      • Cáo Phó : Bác Sĩ Nguyễn Văn Hậu
      • Cáo Phó : Lm Vincent Nguyễn Văn Cẩn
      • Vidéo : Hành Hương Lộ Đức 2018 - Đêm Giã Từ Đức Mẹ 05/08/2018
      • Vidéo : Hành Hương Lộ Đức 2018 (03-05/08/2018) Đêm Diễn Nguyện Thánh Ca 04/05/2018
      • Vidéo : Hành Hương Lộ Đức 2018 (03-05/08/2018) - Nghi Thức Tôn Vinh CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VN
      • Đại Hội ’’Nữ Vương các Thánh Tử Đạo Việt Nam’’ - Xuân Anh
      • Vidéo : Hành Hương Lộ Đức 2018 (03-05/08/2018) Rước Kiệu Đức Mẹ
      • Tang Lễ Cha Samuel Trương Đình Hoè - Lê Đình Thông
      • CÁO PHÓ - Linh mục Samuel TRƯƠNG ĐÌNH HÒE
      • Kiệu Đức Mẹ Lộ Đức Cầu Cho Đất Nước Việt Nam - Lê Đình Thông
      • ĐẠI HỘI CÔNG GIÁO TẠI LỘ ĐỨC : ĐỨC TGM NGUYỄN CHÍ LINH DIỄN GIẢNG VỀ ĐỨC MẸ VỚI CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM - Lê Đình Thông
      • ĐẠI HỘI CÁC CỘNG ĐOÀN CÔNG GIÁO VIỆT NAM TẠI PHÁP - Lê Đình Thông
      • Đại Hội Nữ Vương Các Thánh Tử Đạo Việt Nam - Lm. Gilbert Nguyễn Kim Sang
      • Hình : Thánh Lễ Thêm Sức - Thứ Bảy 09/06/2018
      • Vidéo : Thánh Lễ Thêm Sức - Thứ Bảy 09/06/2018
      • Hình : Thánh Lễ Rước Lễ Lần Đầu - Thứ bảy 02/06/2018
      • Vidéo : Thánh Lễ Rước Lễ Lần Đầu của 24 em TNTT tại Giáo Xứ chiều thứ bảy 02/06/2016
      • Hành Hương Pontmain và Mont Saint Michel (12-13.5.2018) - Một Người Hành Hương
      • Hình : Hai Ngày Thân Hữu Kermesse Giáo Xứ 19-20/05/2018
      • Kết Quả Tombola Ngày Thân Hữu 20.5.2018 - Phạm Bá Nha
      • Hình : Đại Hội Mục Vụ ngày 06/05/2018 tại Giáo Xứ
      • Ngày gặp gỡ các tham dự viên khóa Ca Trưởng Phụng Vụ 28 & 29/04/2018 tại giáo xứ Việt Nam, Paris
      • Hai Ngày Thân Hữu - Kermess Giáo Xứ 19-20/05
      • Đường Hướng Mới : Thành Lập Ban Mục Vụ và Ban Kinh Tế của Giáo Xứ - Lm. Gilbert Nguyễn Kim Sang
      • Hình : Lễ Phục Sinh và Nghi thức Rửa Tội Tân Tòng 01/04/2018
      • Hình : Lễ Thánh Giuse Thợ & Ngày Liên Đới Nghề Nghiệp 01/05
      • Ngày Gia Đình tại Giáo Xứ Paris : Hội Luận về Chủ Đề Di Dân và Tịn Nạn - Đinh Đức Huy
      • Hình : Ngày Gia Đình thứ XVII Chúa nhật 15/04/2018
      • Ngày Gia Đình thứ XVII : Chúa nhật 15/04/2018
      • Giáo Xứ Paris mừng chặng đường dài Phó Tế của hai Thầy Phạm Bá Nha và Tạ Đình Chung - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Nghi Thức Vọng Phục Sinh đêm thứ bảy 31/03/2018 - Quỳnh Châu
      • Vidéo : Lễ Lá & Nghi thức làm phép Lá - Chúa nhật 25/03/2018
      • Hình : Lễ Lá Chúa nhật 25/03/2018
      • Đức Cha Châu Ngọc Tri Cử Hành Lễ Lá tại Giáo Xứ VN Paris - Lê Đình Thông
      • Hình : Cộng Đoàn Antony mừng Xuân Mậu Tuất 2018 - 11/03/2018
      • Vidéo : Thánh Lễ mừng kính Thánh Giuse quan thầy Giáo xứ
      • Hình : Cộng Đoàn Cergy mừng Xuân Mậu Tuất 2018 - 11/03/2018
      • Hình : Tết Cao Niên Mậu Tuất 2018 - 11/03/2018
      • Lớp Chuẩn Bị Hôn Nhân Khoá Phục Sinh 2018 - Lê Đình Thông
      • Tết Cao Niên Giáo Xứ Việt Nam Paris 11/03/2018 - Trọng Nghĩa
      • Hình : Cộng Đoàn Seine Saint Denis mừng Xuân Mậu Tuất 2018
      • Chiều Xuân 93 - Đoàn Thị
      • Xông Đất - Đoàn Thị
      • Hình : Tiệc Thân Hữu Tết Mậu Tuất Giáo Xứ 11/02/2018
      • Hoa Xuân Giáo Xứ - Đoàn Thị
      • Lời Phúng Chị Maria Nguyễn Thị Minh Phượng của Đức Ông Linh Hướng Mai Đức Vinh Ngày Lễ An Táng
      • Thương Tiếc Thày Ignace NGUYỄN VĂN THẠCH - Phạm Bá Nha
      • CÁO PHÓ BÀ MARIA TRẦN VĂN CẢNH
      • Kết Quả Cuộc Thi Hang Đá Giáng Sinh 2017
      • Thơ : Giáo Xứ Thi Hang Đá (19 Hang Đá) - Lê Đình Thông
      • THÔNG BÁO KHAI GIẢNG LỚP GIÁO LÝ HÔN NHÂN
      • Hình : Diễn Nguyện Thánh Ca và Thánh Lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam - Chúa nhật 19/11/2017
      • Vidéo : Diễn Nguyện Thánh Ca & Thánh Lễ Mừng Kính Các Thánh Tử Đạo VN
      • Histoire et Activités de la Mission Catholique Vietnamienne de Paris - Trần Văn Cảnh
      • 17 năm Liên Đới Nghề Nghiệp Giáo xứ Việt Nam Paris - Trần Văn Cảnh
      • Hình: Đại Hội Liên Đới Nghề Nghiệp tại Giáo Xứ ngày 29/10/2017
      • Vidéo : Thánh Lễ Truyền chức và Tạ Ơn của Thầy Giang Minh Đức
      • Gia Đình Nôi ươm ơn gọi Phó tế vĩnh viễn - Mai Đức Vinh
      • Một chút tâm tình của người giáo lý viên - Đôi Mắt Ngọc
      • Vidéo Thánh Lễ : Giáo xứ hành hương kỷ niệm 100 năm Đức Mẹ hiện ra tại Fatima
      • Năm Điều Thăng Tiến - Lê Đình Thông
      • Hình : Giáo xứ hành hương kỷ niệm 100 năm Đức Mẹ hiện ra tại Fatima
      • Vidéo : TNTT & Giới Trẻ Ephata Giáo xứ dâng hoa Đức Mẹ nhân ngày GX hành hương kỷ niệm 100 năm Đức Mẹ hiện ra tại Fatima
      • Đại Hội Thường Niên Tuyên Úy Đoàn Việt Nam tại Pháp - Pt Phạm Bá Nha
      • Vài hàng Tiểu sử của Cha Gilbert Nguyễn Kim Sang - Tân Giám Đốc Giáo Xứ - Trần Văn Cảnh
      • Hình : Thánh Lễ truyền chức Phó Tế Vĩnh Viễn của Thầy Giuse Giang Minh Đức
      • Một Thuyền Nhân năm 1980 vừa trở thành Phó Tế Vĩnh Viễn tại Paris - Lê Đình Thông
      • Tân Phó Tế - Đoàn Thị
      • Thiệp mời tham dự lễ phong chức Phó Tế Vĩnh Viễn_Giang Minh Đức_TB 07.10.2017_ND de Paris - Giang Minh Đức
      • Lá Thư Mục Vụ Tháng 10
      • Thánh Lễ Nhậm Chức của Cha Tân Chánh xứ Gilbert Nguyễn Kim Sang chúa nhật 10/09/2017 - Trần Văn Cảnh
      • TÓM LƯỢC THỜI KỲ TRƯỞNG THÀNH 1980-2017 CỦA GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS -
      • Vidéo : Thánh Lễ Tạ Ơn và Tri Ân Đức Ông Giuse Mai Đức Vinh - 03/09/2017
      • Hình : Nghi thức nhận xứ và Thánh Lễ nhậm chức của Cha Tân Chánh Xứ Gilbert Nguyễn Kim Sang
      • Đúc Kết : CHƯƠNG TRÌNH KHÓA GẶP GỠ XVII Mục Vụ Trưởng Thành CGVN tại Pháp - Đoàn Quốc Khánh
      • Đức Ông Mai Đức Vinh tháp Bạch Lạp - Cộng Đoàn Giáo Xứ Trước Thiên Toà - Lê Đình Thông
      • Mục Tử - Lê Đình Thông
      • Bản Tường Trình về Đại Hội Mục Vụ kỳ I năm 2017 lần thứ 66 - Chúa Nhật 11-06-2017 tại Giáo Xứ
      • ĐỨC TGM GIUSE NGUYỄN CHÍ LINH DÂNG THÁNH LỄ TẠ ƠN KỶ NIỆM 70 THÀNH LẬP GIÁO XỨ VIỆT NAM TẠI PARIS
      • Vidéo : Thánh Lễ Thêm Sức cho 33 em Thiếu Nhi thuộc cộng đoàn Paris và Cergy
      • Tổng Giáo Phận Paris tán dương công đức của Đức Ông Giuse Mai Đức Vinh - Giám Đốc Giáo Xứ - Nguyễn văn Thơm
      • Photos & Vidéos của Khóa gặp gỡ Giới Trưởng Thành XVII (2017) - Linh Đan
      • HAI NGÀY GIÁO XỨ - Thiên Hương
      • Hình : Hai Ngày Thân Hữu Giáo Xứ 03-04/06/2017
      • Giáo Xứ của tôi
      • Tư Tưởng Thần Học và Đức Tin của Tân Tỗng Thống Emmanuelle Macron - Lê Đình Thông
      • Tường Thuật Hành Hương Fatima - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Văn Nghệ Đại Hội Liên Đới Nghề Nghiệp 01/05/2017
      • ĐẠI HỘI LIÊN ĐỚI NGHỀ NGHIỆP GXVN PARIS LẦN THỨ 18, NGÀY 01.05.2017
      • Hình : Bữa Tiệc Liên Đới Nghề Nghiệp 01/05/2017
      • Phong Trào Curcillo Âu Châu tham dự Đại Hội Vultreya thế giới tại Fatima - Lê Đình Thông
      • Linh Đạo Liên Đới Nghề Nghiệp
      • Hình : Thánh Lễ Phụs Sinh : Đón nhận 4 tân tòng gia nhập Cộng Đoàn
      • Hình : Nghi thức làm phép Lá & Thánh Lễ Lá - Mùa Chay 2017
      • Vidéo : Lễ Lá & Nghi thức làm phép Lá - Chúa nhật 09/04/2017 GXVN Paris
      • 17 NĂM SINH HOẠT LIÊN ĐỚI NGHỀ NGHIỆP TẠI GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS
      • Phụng Vụ Thánh Ca - Phạm Bá Nha
      • Linh Đạo Hội Legio Mariae (Đạo Binh Đức Mẹ) - Trần Huynh
      • Cộng Đoàn là viên đá sống động
      • Ba năm số 7 ghi dấu ba thời kỳ quan trọng trong lịch sử GXVN Paris - Trần Văn Cảnh
      • Vidéo : Thánh Lễ mừng sinh nhật thứ 70 của Giáo Xứ và mừng Thánh Giuse bổn mạng 19/03
      • GXVN Paris mừng sinh nhật năm thứ 70, 1947-2017 - Trần Văn Cảnh
      • Hình : Giáo Xứ cử hành trọng thể kỷ niệm 70 năm thành lập và Lễ Thánh Giuse bổn mạng
      • Giáo Xứ Paris cử hành trọng thể kỷ niệm 70 năm thành lập và lễ Thánh Giuse bổn mạng Giáo Xứ - Lê Đình Thông
      • Linh Đạo Hôn Nhân Gia Đình - Trần Văn Cảnh
      • Giáo Xứ Thất Thập Chu Niên - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Cộng Đoàn Garges-Sarcelles vui Tết Đinh Dậu 2017
      • Hình : Cộng Đoàn Saint Denis mừng Tết Đinh Dậu ngày 26/02/2017
      • NGÀY GIA ĐÌNH XVI - Giang Minh Đức
      • Hình : Tết Cao Niên Đinh Dậu 2017 Tại Giáo Xứ VN Paris
      • VIDEO : Tết Cao Niên Đinh Dậu 2017 tại Giáo Xứ VN Paris
      • Tết Cao Niên 2017 - Trần Văn Cảnh
      • Quân Binh Legio - Đoàn Thị
      • Duyên Nợ 77 - Đoàn Thị
      • Hình : Thánh Lễ & Tiệc Xuân Thân Hữu GX : Xuân Ca Đinh Dậu
      • Câu đối Tết Giáo Xứ Việt Nam Paris - Trần Văn Cảnh
      • Ba năm số 7 ghi dấu ba thời kỳ quan trọng Trong lịch sử GXVN Paris
      • Vidéo : Tiệc Xuân Đinh Dậu 2017 - Phần 2 : XUÂN & TÌNH YÊU
      • Vidéo : Tiệc Xuân Đinh Dậu 2017 - Phần 1. TRƯỜNG CA MÚA NHẠC KỊCH
      • Tĩnh Tâm Đầu Năm Với Nhóm Gia Đình Trẻ - Đỗ Thục Hiền
      • Vài Hình ảnh Thánh Lễ Giao Thừa 27/01/2017
      • Vidéo : Thánh Lễ & Tiệc Xuân Đinh Dậu 2017 cùa Giáo Xứ
      • Tiệc Khai Xuân Đinh Dậu 2017 - Trần Văn Cảnh
      • Kịch bản « Xuân Ca Đinh Dậu » Giáo Xứ Việt Nam Paris
      • Tết Đinh Dậu 2017 tại Giáo Xứ Việt Nam Paris - Trần Văn Cảnh
      • Tết Thân Hữu Giáo Xứ - Xuân Ca Đinh Dậu
      • Bỉ Du Đầu Năm 2017 - Đoàn Thị
      • Giáo Xứ Việt Nam Paris trong năm Bính Thân 2016 - Trần Văn Cảnh
      • Vidéo : Đức Cha Micae Hoàng Đức Oanh chủ tế Thánh Lễ tại GX Chúa nhật 18/12/2016
      • Chiều Nhạc « Chúa Đến » với « Vào Đời » 2016 - Đoàn Thị
      • Vidéo : Thánh Lễ Tôn Vinh Các Thánh Tử Đạo Việt Nam - 13/11/2016
      • Tưởng Niệm Cụ Trần Louis - Đức Ông Mai Đức Vinh
      • Bữa Cơm Liên Đới - Vũ Huyên Thuyên
      • Hình : Bữa Tiệc Gây quỹ xây dựng Cơ Sở Mới - Ngọc Huy
      • Vidéo : Bài giảng của ĐC Giuse Nguyễn Tấn Tước - GM Giáo phận Phú Cường tại GX ngày 18/09/2016
      • Hành trình Đại Hội Giới Trẻ Thế Giới 2016 tại Cracovie (Ba Lan)
      • Hành hương Paray-le-Monial - Nguyễn Hữu Tấn Đức
      • Nỗi Lòng Đầu Bếp - Đoàn Thị
      • Hành hương Roma - Tấn Đức
      • Vidéo : Thánh Lễ Thêm Sức 28 em trong Cộng Đoàn Giáo Xứ - Thứ bảy11/06/2016
      • Hình : Thánh Lễ Thêm Sức của 28 em GX ngày 11/06/2016
      • Vidéo : Thánh Lễ Rước Lễ Lần Đầu của 26 em TNTT tại Giáo Xứ chiều thứ bảy 04/06/2016
      • Cáo Phó cụ Cố Giuse Trần Văn Hợp - Thân phụ Gs Trần Văn Cảnh
      • Hình : Thánh Lễ Rước Lễ Lần Đầu Của 26 Em TNTT Tại Giáo Xứ Chiều Thứ Bảy 04/06/2016
      • Vidéo : Thánh Lễ lãnh nhận Ơn Toàn Xá tại Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp - 29/05/2016
      • Vidéo : Dâng Hoa tại Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp - 29/05/2016
      • Hình : Giáo Xứ hành hương lãnh ơn Toàn Xá Năm Thánh tại Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp - 29/05/2016
      • Hành Hương Năm Thánh Lòng Thương xót chúa Chúa nhật 29.05. 2016
      • Hình : Hai Ngày Thân Hữu - Kermesse Giáo Xứ - 14-15/05/2016
      • Liên Đới Nghề Nghiệp (LĐNN) tròn 15 tuổi - Trần Văn Cảnh
      • Bich chương - Hai ngày Thân Hữu Giáo Xứ 2016 - Trúc Tiên
      • TÌNH ANH CHỊ EM trong Liên Đới Nghề Nghiệp - Du Sinh
      • NHÓM XÂY DỰNG - Rừu Khoan Đục
      • NHÓM DOANH THƯƠNG - Mõ Doanh Thương
      • NGÀNH DỊCH VỤ - Hội viên X
      • THĂN HỮU TAXI - Võ Hoàng Thanh
      • NHÓM CHUYÊN GIA TRONG LIÊN ĐỚI - Cao Trọng Nghĩa
      • Linh Đạo CủA LIÊN ĐỚI NGHỀ NGHIỆP - Đ.Ô Mai Đức Vinh
      • TIỆC TRUYỀN GIÁO CỦA PHONG THÀO LIÊN ĐỚI NGHỀ NGHIỆP GXVN PARIS - Trần Văn Cảnh
      • Ngày Gia Đình XV - Giang Minh Đức
      • 17 NĂM SINH HOẠT LIÊN ĐỚI NGHỀ NGHIỆP - Trần Văn Cảnh
      • Vidéo : Nghi thức làm phép lá & Thánh lễ Lá - 20/03/2016
      • Hình : Nghi thức làm Phép lá & Thánh Lễ Lá
      • Tiệc Xuân Cao Niên - Vũ Hạ
      • Hình - Lễ Thánh Giuse (Quan Thầy GX) & Diễn Nguyện Thánh Ca 13/03/2016
      • DIỄN NGUYỆN THÁNH CA - Trần Văn Cảnh
      • Vidéo : Thánh Lễ kính Thánh Giuse-Quan Thầy GX và buổi diễn nguyện Thánh Ca
      • TẾT CAO NIÊN BÍNH THÂN 2016 - Trần Văn Cảnh
      • Dạo Tết Bính Thân - Đoàn Thị
      • Hình : GXVN PARIS mừng Tết Cao Niên - Bính Thân 2016
      • Ngày Gia Đình 15 - Giang Minh Đức
      • Chuyện Ăn Tết Thân Hữu GX - Bính Thân 2016 - Vũ Hạ
      • Vidéo : Tiệc Xuân Bính Thân 2016 Giáo Xứ Paris
      • Hình Tiệc Xuân Bính Thân 2016 Giáo Xứ - Nhóm nhiếp ảnh
      • Kết quả cuộc thi Hang Đá GX - Lê Đình Thông
      • Hình : Các Hang Đá tham dự cuộc thi Hang Đá năm nay 2015
      • Chiều Nhạc Giáng Sinh - Đoàn Thị
      • Hình : Thánh Lễ Mừng kính Các Thánh Tử Đạo Việt Nam
      • Vidéo : ĐẠI LỄ CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM
      • ĐẠI LỄ CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM
      • TIỆC LIÊN ĐỚI XÂY DỰNG CƠ SỞ GIÁO XỨ
      • Hình : TIỆC LIÊN ĐỚI XÂY DỰNG CƠ SỞ GIÁO XỨ
      • Đại Hội Tuyên úy Vn tại Pháp 2015
      • Phó tế vĩnh viễn dưới góc nhìn của Người giáo dân
      • Thư Mời Thi Hang Đá lần thứ VII : Giáng Sinh 2015
      • Hình : Thánh Lễ Tạ Ơn Của Thầy Phó Tế Vĩnh Viễn Phêrô Cao Trọng Nghĩa Tại Giáo Xứ
      • Vidéo Thánh Lễ Tạ Ơn của Thầy Phó Tế Vĩnh Viễn Phêrô Cao Trọng Nghĩa tại Giáo xư
      • Vidéo Thánh Lễ Truyền chức Phó Tế Vĩnh Viễn cho Thầy Phêrô Cao Trọng Nghĩa Tại Vương Cung Thánh Đường Notre Dame de Paris
      • Đôi dòng về tân Phó tế vĩnh viễn Phêrô Cao Trọng Nghĩa
      • TƯỞNG NIỆM NHÀ THƠ VÂN UYÊN NGUYỄN VĂN ÁI
      • Điếu văn đọc trong tang lễ GS Nguyễn Văn Ái
      • TƯỞNG NIỆM BÁC SĨ MAURICE NGUYỄN VĂN ÁI
      • GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS DÂNG LỄ TIỄN CHÂN BÁC SĨ MAURICE NGUYỄN VĂN ÁI
      • THÀNH QUẢ 35 NĂM MỤC VỤ THIÊNG LIÊNG
      • Cơ Sở Giáo Xứ & Những Đề Nghị của Toà TGM
      • Cơ Sở Giáo Xứ & những lá thư viết lên ĐHY Lustiger
      • Cơ Sở Giáo Xứ - 16 năm thời Liên Đoàn (1942-1958)
      • ĐẠI HỘI MỤC VỤ LẦN THỨ 62 GXVN PARIS - QUYẾT ĐỊNH VỀ DỰ ÁN CƠ SỞ MỚI
      • Cơ Sở Giáo Xứ - 2 Villa des Epinettes, 75017 Paris
      • Thỉnh Nguyện Thư - GS Trần Văn Cảnh
      • Cơ Sở Giáo Xứ 30 Năm tại Boissonnade (1968-1998)
      • Thánh Lễ An Táng Cụ Cố Gioan NGUYỄN VĂN HỘ
      • Cáo Phó : Ông Cố Gioan Nguyễn Văn Hộ - Cựu Chủ Tịch HĐMV GXVN PARIS
      • Hành Hương TORINO 27- 30.04.2015
      • Đó là sự huyền nhiệm - Lời chia sẽ của 1 phụ huynh sau Thánh Lẽ RLLĐ
      • Hai ngày Hội Chợ thân hữu
      • SỐNG MẦU NHIỆM CHÚA BA NGÔI DÂNG HOA KÍNH ĐỨC MẸ
      • Hình : Hai Ngày Thân Hữu-Kermesse Giáo Xứ
      • BẢN ĐÚC KẾT KHÓA GẶP GỠ XVI - Giới Trưởng Thành CGVN tại Pháp
      • Vidéo : Văn Nghệ Kermesse 2015 với thầy Phó Tế Nhạc Sĩ Vũ Thành An
      • Phần II : Chương Trình Văn Nghệ Mừng Kim Khánh Đức Ông Mai Đức Vinh
      • Phần I : Vidéo Chương trình Văn Nghệ Mừng Kim Khánh Đức Ông Giuse Mai Đức Vinh
      • Đại hội Liên Đới Nghề Nghiệp XVI - Phần II: Sinh hoạt văn nghệ
      • Đại hội Liên Đới Nghề Nghiệp XVI - Phần I: Thánh Lễ
      • Hình ảnh : Ngân Khánh Thư Viện GX & buổi ra mắt CD Thương Ngàn Thương của thi sĩ Cung Chi
      • Hình : Đại Hội Liên Đới Nghề Nghiệp lần thứ XVI
      • DÂNG LỄ CẦU NGUYỆN CHO ĐỨC ÔNG PHÊRÔ NGUYỄN VĂN TÀI
      • Vidéo Thánh Lễ Mừng Kim Khánh Linh Mục Đức Ông Mai Đức Vinh
      • Đại Hội Liên Đới Nghề Nghiệp XVI_Thứ sáu 01.05.2015
      • Thư mời : Tĩnh tâm « Năm Truyền Giáo » - Nhóm Gia Đình Trẻ
      • Hình : Giáo Xứ mừng Kim Khánh Linh Mục và Thượng Thọ Bát Tuần Đức Ông Mai Đức Vinh
      • LỄ LÒNG THƯƠNG XÓT CHÚA - MỪNG KIM KHÁNH LINH MỤC ĐÔ MAI ĐỨC VINH
      • Cảm Nghiệm của các Hội viên Chi Hội Yểm Trợ Ơn Gọi - Phạm Bá Nha
      • TIỂU SỬ ĐỨC ÔNG GIUSE MAI ĐỨC VINH
      • Vidéo : Thánh Lễ Lá tại Giáo Xứ VN Paris Chúa Nhật 29/03/2015
      • Vidéo Bài Thuơng Khó Chúa Giêsu và Hình Thánh Lễ Lá 2015
      • Hình : Giáo Xứ mừng kính Lễ Thánh Giuse : Quan Thầy Giáo Xứ
      • BỐN CÁI TẾT CỘNG ĐOÀN ẤN TƯỢNG Ở GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS
      • BỐN CÁI TẾT CỘNG ĐOÀN ẤN TƯỢNG Ở GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS (2)
      • ĐẠI HỘI HÀNH HƯƠNG LỘ ĐỨC CỦA CÁC CỘNG ĐOÀN Công Giáo VIỆT NAM TẠI PHÁP 2013
      • Các sự kiện nổi bật của Giáo xứ Việt Nam Paris trong năm 2014
      • ĐẠI LỄ CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM TẠI GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS
      • Lễ Chúa Giêsu Kitô Vua
      • Hình THÁNH LỄ MỪNG KÍNH CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM
      • ĐẠI HỘI MỤC VỤ 62
    • Dự Án Cơ Sở
      • CƠ SỞ MỚI
      • GỢI Ý CHIA SẺ VỀ DỰ ÁN CƠ SỞ GXVN PARIS VỚI « NHÓM GIÁO XỨ NGÀY MAI »
      • 12 Bến Nước - Đoàn Thị
      • Ông Cha Nhảy Dù - Đoàn Thị
      • KIÊN TRÌ VÀ CAN ĐẢM GIỮ Ý CHÍ TẠO DỰNG CƠ SỞ GIÁO XỨ VN PARIS
      • Đất Hứa - Đoàn Thị (CơSở GX)
      • Ao Ta - Đoàn Thị (CoSở GX)
      • EMARAINVILLE 2 : THĂM LẦN HAI CÙNG 2 CỐ V ẤN XÂY DỰNG
      • EMERAINVILLE 2 CHÚNG TÔI ĐÃ ĐI, ĐÃ ĐẾN XEM VÀ ĐÃ BẰNG LÒNG
      • ĐẠI HỘI MỤC VỤ ĐẶC BIỆT VỀ CƠ SỞ-270915
      • Bữa Cơm Liên Đới Xây Dựng Giáo Xứ
      • Cơ Sở Giáo Xứ - 2 Villa des Epinettes, 75017 Paris
      • Cơ Sở Giáo Xứ - 16 năm thời Liên Đoàn (1942-1958)
      • Cơ Sở Giáo Xứ & những lá thư viết lên ĐHY Lustiger
      • Cơ Sở Giáo Xứ & Những Đề Nghị của Toà TGM
      • Cơ Sở Giáo Xứ 30 Năm tại Boissonnade (1968-1998)
      • ĐẠI HỘI MỤC VỤ LẦN THỨ 62 GXVN PARIS - QUYẾT ĐỊNH VỀ DỰ ÁN CƠ SỞ MỚI
    • Giáo Hội Hoàn vũ
      • Dòng Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ : 90 Năm hiện diện tại Việt Nam - Lê Đình Thông
      • Thơ của ĐTGM Paris Laurent Ulrich gởi tín hữu Paris ngày Đức Giáo hoàng Danh Dự Bênêđictô XVI từ trần
      • Đức Giáo Hoàng Danh Dự BÊNÊĐICTÔ XVI và Tiểu Sử - Công Bình
      • Giới thiệu kênh Youtube “LỜI CHÚA LÀ ÁNH SÁNG” - Lm Giuse Vũ Thái Hoà
      • TÂN GIÁM MỤC GỐC VIỆT NAM TẠI HOA KỲ
      • Đại hội lần thứ XV của Hội đồng Giám mục Việt Nam
      • Sứ điệp Khánh Nhật Truyền Giáo - Đức Thánh Cha Phanxicô.
      • Linh mục người dân tộc thiểu số Khmer Pnong đầu tiên và Dòng Thánh Gia Việt Nam - Công Bình
      • Lễ Nhậm Chức Của Đức Cha Laurent ULRICH - Tân Tổng Giám Mục Paris - Lê Đình Thông
      • ĐTC Tôn Phong 10 Chân phước lên bậc Hiển Thánh - Chúa nhật 15/05/2022 - Công Bình
      • Thánh Charles de Foucauld (1858-1916) - Ptvv Phạm Bá Nha
      • 26/04 : ĐTC PHANXICÔ Bổ Nhiệm Vị Tân Tổng Giám Mục Paris
      • ĐTC Phanxicô Thăm Các Trẻ Em Ukraine Tại Bệnh Viện Nhi Đồng 'Bambino Gesù ' - Lê Đình Thông
      • Đức Thánh Cha Phanxicô Gửi Hai Sứ Giả Hoà Bình Sang UKRAINE - Lê Đình Thông
      • Ngày 3/3 : Các Thánh Đường Châu Âu Rung Chuông Hiệp Nhất Với UKRAINE
      • Ngày 17-04-2022 Toà Thánh Công Bố Danh Tính Tân Tổng Giám Mục Paris - Lê Đình Thông
      • 02/03/2022 : Ngày Chay Tịnh Cầu Nguyện Cho Hoà Bình Sớm Vãn Hồi Ở UKRAINE - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Tiếp Kiến Đức TGM Michel Aupetit - Lê Đình Thông
      • ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ CHÚC TẾT NHÂM DẦN 2022 - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô : Đức TGM Aupetit là Nạn Nhân Của Điều Tiếng Thị Phi
      • ĐTC Phanxicô Chấp Nhận Đơn Từ Chức Của Đức TGM Paris Michel AUPETIT - Lê Đình Thông
      • Thánh Lễ Khai Mạc 90 Năm Hồng Ân Dòng Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ - Lê Đình Thông
      • 13/11/2021 : Dòng Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ - Năm Hồng Ân 90 Năm Hiện Diện Tại Việt Nam - Lê Đình Thông
      • ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ VỪA BỔ NHIỆM MỘT NỮ TU LÀM TỔNG THƯ KÝ CƠ QUAN QUẢN TRỊ TÒA THÁNH - Lê Đình Thông
      • SỨ ĐIỆP CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ CHO NGÀY THẾ GIỚI DI DÂN VÀ TỴ NẠN LẦN THỨ 107 NGÀY 26-09- 2021 HƯỚNG ĐẾN MỘT CHÚNG TA NGÀY CÀNG RỘNG LỚN HƠN
      • Thương Tiếc Cha Gioan Trần Công Nghị - Giám Đốc VietCatholic - Lê Đình Thông
      • Tổng Thống Macron Thị Sát Tiến Trình Tái Thiết Nhà Thờ Đức Bà Paris - Lê Đình Thông
      • Giáo Hội Nhật Bản - Lm FX Hồng Kim Linh PSS
      • ĐTGM Michel AUPETIT Cử Hành Nghi Lễ Rửa Chân Trong Nhà Thờ Đức Bà Paris Hồi Sinh - Lê Đình Thông
      • Thánh Giuse, Quan Thầy Giáo Hội hoàn vũ và Giáo Hội Việt Nam - Lm Giuse Hoàng Minh Thắng
      • TT Pháp Macron : Cuộc Tông Du Của ĐTC Phanxicô Tại Irac Là Bước Ngoặt Làm Xoay Đổi Tình Hình - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô : Vị Mục Tử Nhân Lành Che Chở Đàn Chiên Khỏi Bầy Sói DAECH - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Trước Hoang Tàn Tại Mossoul : Vị Sứ Giả Của Chúa thực Thi Tâm Nguyện Kinh Hoà Bình - Lê Đình Thông
      • Giáo Chủ Ali Sistani Đoan Chắc Với ĐTC Phanxicô : Người Công Giáo IRAK Phải Được Sống An Bình - Lê Đình Thông
      • 05/03 : ĐTC Tông Du IRAK Và Sự Tích Cây Sồi FATIMA - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Đảm Bảo Nguyên Tắc Độc Lập Của Hệ Thống Tư Pháp Toà Thánh - Lê Đình Thông
      • THÁNG 11/2021 ĐTC PHANXICÔ TÔNG DU NƯỚC PHÁP - Lê Đình Thông
      • Sứ điệp Mùa Chay 2021 của Đức Thánh Cha Phanxicô
      • ĐTC Phanxicô Bổ Nhiệm Nữ Tu Nathalie BECQUARD làm Phó Ủy Ban Thư Ký Thượng Hội Đồng Giám Mục Thế Giới - Lê Đình Thông
      • Toà Thánh Cải Tổ Sâu Rộng Hệ Thống Tư Pháp - Lê Đình Thông
      • Lm O Donovan Dòng Tên Đọc Kinh Cầu Xin Chúa Trong Lễ Tuyên Thệ Nhậm Chức Của TT Joe Biden - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Tuyên Bố Sẽ Chích Ngừa COVID-19 - Lê Đình Thông
      • ĐHY George Pelle Tiên Đoán Đức TGM Paris Michel AUPETIT Sẽ Là Giáo Hoàng - Lê Đình Thông
      • Năm Thánh Giuse 8/12/2020 - 8/12/2021
      • Chủ Mưu và ba Tòng Phạm Sát Hại Cha Hamel Ra Trước Toà Đại Hình - Lê Đình Thông
      • 13 Tân Hồng Y của Giáo Hội - Công Bình
      • Các Vị Giám Mục Pháp họp Đại Hội Đồng Trực Tuyến - Khoá Mùa Thu - Lê Đình Thông
      • Khủng bố hồi giáo gây tội ác tại Thánh đường Notre Dame de Nice - Lê Đình Thông
      • Tân Tổng Giám mục Lyon : Đức Cha Olivier de Germay - Lê Đình Thông
      • Giáo Phận Pontoise Có Thêm Phó Tế Người Việt - Lê Đình Thông
      • ĐỨC THÁNH CHA TIẾP KIẾN PHÁI ĐOÀN 16 NGƯỜI BẢO VỆ MÔI SINH - SÁNG 03/09
      • ĐHY PAROLIN, Quốc Vụ Khanh Toà Thánh Cử Hành Đại Lễ Đức Mẹ Lên Trời Tại Lộ Đức ngày 15/08 - Lê Đình Thông
      • Việt Nam Nơi Có Tiếng Gọi Của Chúa - Liễu Trương
      • Thông Báo Giáo Phận Paris Dịp Lễ Mông Triệu
      • Hành Hương Chữ M của Mẹ Maria Tại Paris Từ 12 đến 17 tháng 8 - 2020 - Cao Trọng Nghĩa
      • Từ 31/07/2020 : Tạm Ngưng Các Sinh Hoạt Mục Vụ Thuộc TGP Sài Gòn
      • Thánh Lễ Cung Hiến Nguyện Đường Regina Mundi Của Dòng Đức Bà Kinh Sĩ Thánh Âu Tinh Sài Gòn - Lê Đình Thông
      • Thủ Phạm Phóng Hoả Nhà Thờ Chính Toà Nantes đã Bị Câu Lưu -Lê Đình Thông
      • Lễ Giỗ Cha Jacques Hamel : Vị Tử Đạo Anh Dũng Của Thời Đại -
      • Lộ Đức : 80 Triệu Người Trên Khắp Thế Giới Hành Hương Trực Tuyến - Lê Đình Thông
      • Quan Điểm Của Hội Đồng Giám Mục Pháp Về Dự Luật Sinh Học - Lê Đình Thông
      • Nhà Thờ Chính Toà Nantes Bốc Cháy - Lê Đình Thông
      • Hội Thánh Sẽ Có Thánh Bổn Mạng Hệ Thống Điện Toán Toàn Cầu - Lê Đình Thông
      • HƠN 6 NGÀN TRANH VẼ THIẾU NHI NÓI LÊN LÒNG YÊU MẾN NHÀ THỜ ĐỨC BÀ PARIS - Lê Đình Thông
      • Phép Lạ Một Em Bé Việt Nam Được Chị Pauline Jarico Chữa Lành - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Ban Hành Tự Sắc Chống Tham Nhũng, Cöng Khai Hoá Ngân Sách Toà Thánh - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô : Sau Đại Dịch, Thế Giới Không Còn Như Trước Nữa - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Kỷ Niệm 25 Năm Thông Điệp Đại Kết Xin Tất Cả Nên Một - Lê Đình Thông
      • Phán Quyết Của Tham Chính Viện Cho Phép Cử Hành Thánh Lễ Tại Các Thánh Đường - Lê Đình Thông
      • Đền Thánh Phêrô Mở Cửa Lại sáng 18/05 - Lê Đình Thông
      • Ngân Sách Toà Thánh Bị Thâm Thủng Vì Đại Dịch - Lê Đình Thông
      • Thánh Địa Lộ Đức Sẽ Mở Lại vào ngày 16/05 - Lê Đình Thông
      • Chúa Nhật 31-05 : Các Nhà Thờ tại Pháp Có Khả Năng Cử Hành Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống
      • HĐGM Pháp Họp Trực Tuyến Thảo Luận Về Nhiều Vấn Đề Quan Trọng - Lê Đình Thông
      • TT Pháp Macron Điện Đàm Với Đức Thánh Cha 21/04/2020 - Lê Đình Thông
      • 1 NĂM SAU HỎA HOẠN : ĐẠI HỒNG CHUNG NOTRE-DAME DE PARIS LẠI NGÂN VANG - Lê Đình Thông
      • Đức TGM AUPETIT Cử Hành Nghi Lễ Tôn Thờ Mão Gai Chúa Kitô - Lê Đình Thông
      • Giáo Hội Pháp Tổ Chức Hành Hương Lộ Đưc Tại Gia Cho Người Khuyết Tật - Lê Đình Thông
      • NGÀY 27/03/2020 : ĐỨC THÁNH CHA BAN PHÉP LÀNH URBI ET ORBI - Lê Đình Thông
      • TÍN HỮU THẮP NẾN NGOÀI CỬA SỔ CẦU ƠN BÌNH AN - Lê Đình Thông
      • ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ BAN PHÉP LÀNH URBI ET ORBI - Lê Đình Thông
      • TỔNG THỐNG PHÁP NÓI VỀ VIỆC CỬ HÀNH LỄ PHỤC SINH TRONG TÌNH HÌNH DỊCH BỆNH - Lê Đình Thông
      • ƠN TOÀN XÁ TRONG MÙA ĐẠI DỊCH COVID-19
      • THÔNG ĐIỆP CỦA CÁC GIÁM MỤC PHÁP GỞI CÁC TÍN HỮU VÀ TOÀN DÂN PHÁP
      • Tổng Giáo Phận Paris Tạm Ngưng Các Thánh Lễ Chúa Nhật từ ngày 15/03/ - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Thánh Lễ Kỷ Niệm 350 Năm Thành Lập Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam
      • Hình : Thánh Lễ Kỷ niệm 350 năm thành lập Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam
      • NĂM THÁNH CỦA LIÊN DÒNG MẾN THÁNH GIÁ TẠI ÂU CHÂU KỶ NIỆM 350 NĂM THÀNH LẬP - Lê Đình Thông
      • 350 NĂM DÒNG MẾN THÁNH GIÁ - Lê Đình Thông
      • SŒUR ANDRÉ 115 TUỔI VỊ CAO NIÊN NHẤT ÂU CHÂU VÀ THỨ NHÌ THẾ GIỚI - Lê Đình Thông
      • Đức Phanxico Tông Du Thái Lan và Nhật Bản - Báo Giáo Xứ
      • ĐTC Phanxicô: Các Ý Chỉ trong Năm 2020 - Lê Đình Thông
      • ĐTC PHANXICÔ Lời Huấn Chúc Giáng Sinh Giáo Triều Roma
      • 5 NĂM SAU HỎA HOẠN : THÁNH LỄ TẠ ƠN SẼ CỬ HÀNH NGÀY 16/04/2024 - Lê Đình Thông
      • ĐTC Phanxicô Sứ Điệp cho Ngày Hòa Bình Thế Giới 1-1-2020
      • Bổ nhiệm Giám mục giáo phận Phan Thiết - HĐGMVN
      • 500 Người Trả Lời Câu Hỏi "Chấn Hưng Giáo Hội " của Nhật Báo La Croix - Lê Đình Thông
      • Bổ nhiệm Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Tp. Hồ Chí Minh
      • Bốn Trăm Năm Hình Thành & Phát Triển Chữ Quốc Ngữ - Lê Đình Thông
      • Ngày 06/10/2019 : Công Giáo Pháp biểu tình rầm rộ phản đối dư luật đạo đức sinh học - Lê Đình Thông
      • Tổng Thống Macron đã Chính Thức Mời Đức Thnáh Cha Phanxicô Thánh Du Paris - Lê Đình Thông
      • Hoả Hoạn Notre Dame de Paris đã dập tắt ; Cung Thánh và Vương Miện Chúa Kitô vô sự - Lê Đình Thông
      • Cháy Lớn Tại Vương Cung Thánh Đường Đức Bà Paris - Lê Đình Thông
      • 118 Vị Giám Mục Pháp Họp Đại Hội Mùa Xuân Tại Lộ Đức - Lê Đình Thông
      • Canh Thức "Chứng Nhân Tử Đạo Thời Đạị " Tại Vương Cung Thánh Đường Đức Bà Paris - Lê Đình Thông
      • Tổ Chức Khủng Bố Daech Bị Khai Tử - Lê Đình Thông
      • Thượng Hội Đồng Giám Mục về giới trẻ. 2018 - Phạm Bá Nha
      • Thông Điệp Giáng Sinh của Đức Cha Pascal Delannoy Giám mục Saint Denis-en-France - Lê Đình Thông
      • Khủng Bố Hồi Giáo Cực Đoan Gieo Tang Tóc tại Hội Hoa Đăng Giáng Sinh Strasbourg - Lê Đình Thông
      • Các Vị Tử Đạo Thế Kỷ XX Trên Xứ Sở Hồi Giáo Được Tôn Phong Chân Phước - Lê Đình Thông
      • Vidéo : : Thánh Lễ Mừng Kính Các Thánh Tử Đạo VN Tại MEP : Hội Thừa Sai Paris - Kỷ Niệm 30 Năm Phong Thánh Chủ Tế Bởi Đức Tân TGM Giuse Vũ Văn Thiên
      • Hình : Thánh Lễ Mừng kính các Thánh Tử Đạo VN tại MEP : Hội Thừa Sai Paris - Kỷ Niệm 30 năm phong Thánh chủ tế bởi Đức Tân TGM Giuse Vũ Văn Thiên - Ngọc Huy
      • Đài Truyền Hình Công Giáo Kitô trình chiếu phóng sự 30 năm phong Thánh Tửa Đạo Việt Nam - Lê Đình Thông
      • Thông Báo - Tòa Thánh bổ nhiệm Tân Tổng Giám Mục cho Tổng Giáo Phận Hà Nội
      • Phỏng vấn RFI ngày 08/11/2018 nhân dịp 100 năm kết thúc Thế chiến thứ nhất (1914-1918) - Lê Đình Thông
      • Mùa Thánh Hiến tại Việt Nam 2018 - Thérèse Trinh
      • Đức Phanxicô viếng thăm Ái Nhĩ Lan - Báo Giáo Xứ
      • Lũ Lụt 15/10 ở Miền Nam Nước Pháp - Lê Đình Thông
      • Huấn Quyền Của Đức Thánh Cha Phanxicô Về Mùa Hè Đỏ Lửa 2018
      • ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ TIẾP TỔNG THỐNG PHÁP EMMANUEL MACRON - Lê Đình Thông
      • Thư công bố Năm thánh Tôn vinh các Thánh Tử đạo Việt Nam
      • DIỄN TỪ CỦA TỔNG THỐNG PHÁP TRƯỚC HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC PHÁP - Lê Đình Thông
      • Đêm Canh Thức Lần thứ X tại Nhà Thờ Đức Bà Paris cầu nguyện cho Sự Sống - Lê Đình Thông
      • Quan Hệ Giữa Nhà Nước Pháp và Giáo Hội bắt đầu Cải Tiến - Lê Đình Thông
      • Tổng thống Pháp Emmanuel Macron Mong Muốn Cải Thiện Mối Quan Hệ Giữa Nhà Nước Và Giáo Hội - Lê Đình Thông
      • Triều Phanxicô thời gian qua
      • CÁC GIÁM MỤC VIỆT NAM Visita ‘‘Ad Limina’‘ Apostolorum Từ 2 đến 11.3. 2018 tại Roma
      • Cáo Phó và Tiểu Sử : Đức Tổng Giám Mục Phaolô Bùi Vắn Đọc
      • Trang báo Giáo Hội Á Châu phỏng vấn ĐTGM Nguyễn Chí Linh - Công Bình
      • Vidéo Thánh Lễ : HĐGM VN dâng Thánh Lễ tại nhà nguyện Hiển Linh của Hội Thừa sai Paris (MEP)
      • Phép Lạ Lộ Đức Thứ 70 : Một Nữ Tu Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ Được Khỏi Bệnh - Lê Đình Thông
      • Dòng Tên tại Việt Nam
      • Đức Phanxicô thăm Miến Điện và Bangcladesh từ 27.11 đến 2.12.2017
      • Dòng Tên : từ Đắc Lộ đến Giáo xứ Việt Nam
      • TÔNG SẮC 17/01/2018 CÔNG NHẬN TÔN PHONG 7 ĐAN SĨ TIBHIRINE LÊN HÀNG CHÂN PHƯỚC - Lê Đình Thông
      • Vấn đề Di dân : đi tìm một giải pháp chung - Lê Đình Thông
      • Lễ Nhậm Chức của Đức Cha Michel Aupetit Tân TGM Giáo Phận Paris - Lê Đình Thông
      • Thông Điệp của Đức Hồng Y Vingt-Trois
      • Đức ông Phanxicô Borgia Trần Văn Khả (1938-2017) Và Kỷ Niệm - Phạm Bá Nha
      • GIÁNG SINH 2017 : từ Bethleem đến Quy chế quốc tế Jerusalem - Lê Đình Thông
      • Đức TGM Paris Vingt-Trois cửa hành Thánh Lễ Tạ Ơn trước khi nghỉ Hưu - Lê Đình Thông
      • Đức Cha Michel Aupetit : Tân Tổng giám mục Paris - Lê Đình Thông
      • Vua nhạc Rock Johnny Hallyday tuyên xưng Đức Tin qua âm nhạc - Lê Đình Thông
      • Cha Jean Maïs suốt đời dùng ngòi bút phục vụ giáo hội - Lê Đình Thông
      • Nén Bạc vào Đời - Đoàn Thị
      • Kính Biệt Cha Jean Maïs (1935 - 2017) - Lê Đình Thông
      • Tinh thần liên đới trong thời bách hại – 2
      • Tinh thần liên đới trong thời bách hại
      • Thánh Lễ Khai Giảng Năm Học Mới tại nhà thờ Đức Bà Paris - Lê Đình Thông
      • Bức Hoạ Salvator Mundi phá kỷ lục bán đấu giá - Lê Đình Thông
      • Hội Đồng Giám Mục Pháp quyết định sửa lại một câu trong kinh Lạy Cha - Lê Đình Thông
      • Đức Bà Paris mang danh hiệu Từ Mẫu giữa một thế giới nhiễu nhương bạo lực - Lê Đình Thông
      • Bão Tố - Lê Đình Thông
      • Đức Thánh Cha đàm đạo với sáu Phi Hành Gia - Lê Đình Thông
      • Hội đồng Giám mục Việt Nam bế mạc Hội nghị Thường niên kỳ II/2017
      • THƯ MỤC VỤ HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM GỬI CỘNG ĐỒNG DÂN CHÚA
      • Hội đồng Giám mục Việt Nam: Tâm thư gửi các gia đình Công giáo
      • Nhật Báo La Croix bàn về khả năng Giới Hạn Tự Do Tôn Giáo ở Việt Nam - Lê Đình Thông
      • Phỏng vấn VOA (ngày 07/08/2017) - Lê Đình Thông
      • LỄ GIỖ ĐẦU CHA JACQUES HAMEL - Lê Đình Thông
      • Nhị Vị Đệ Nhất Phu Nhân MELANIA TRUMP và BRIGITTE MACRON kính viếng Nhà Thờ Đức Bà - Lê Đình Thông
      • ABOU BAKR Abou Baka Thủ Lãnh Hồi giáo cực đoan Daesh thiệt mạng - Lê Đình Thông
      • Đức Thánh Cha Phanxicô chấp thuận tiến hành án phong chân phước cho triết gia Blaise Pascal - Lê Đình Thông
      • Đức Phanxicô viếng thăm mục vụ Fatima - Ước vọng Hòa Bình - Pt Phạm Bá Nha
      • Nhà Thờ Đức Bà Paris bị khủng bố Hồi Giáo tấn công - Lê Đình Thông
      • Thành phần Hồi Giáo cực đoan đốn ngã cây Thánh Giá trên mộ Tướng De Gaule - Lê Đình Thông
      • Đức Thánh Cha Phanxicô viếng thăm mục vụ Fatima, ước vọng hoà bình - Phạm Bá Nha
      • ĐTC PHANXICÔ hành hương Fatima cầu nguyện cho Hoà Bình thế giới - Lê Đình Thông
      • CHUYẾN VIẾNG THĂM AI CẬP ‘‘HIỆP NHẤT và HUYNH ĐỆ’’ CỦA ĐGH PHANXICÔ 28 và 29. 4. 2017 - Phạm Bá Nha
      • Đức Thánh Cha hành hương Fatima trong hai ngày 12-13/05/2017 - Lê Đình Thông
      • PHÁI ĐOÀN VIỆT NAM THAM DỰ NHÓM CHÂU Á THÁI BÌNH DƯƠNG CURSILLO - Lê Đình Thông
      • Giáo Hội Pháp ủng hộ Tân Tổng Thống Macron - Lê Đình Thông
      • Trái Tim Vô Nhiễm Mẹ Sẽ Thắng - Lê Đình Thông
      • Nói Về Một Giáp Mèo Hoang (1963-1975) - Lê Đình Thông
      • Tổng Giáo Phận Rouen công bố tiến hành án phong chân phước cho linh mục HAMEL - Lê Đình Thông
      • CHUYẾN HÀNH HƯƠNG LỘ ĐỨC - Lê Đình Thông
      • Tổng Giáo Phận Paris hành hương Đức Mẹ Mân Côi tại Lộ Đức - Lê Đình Thông
      • Hàng trăm ngàn Tín hữu phương đông bị tổ chức hồi giáo cực đoan Daech bách hại - Lê Đình Thông
      • Tiếng Vọng Từ Địa Ngục Của Kassim - Lê Đình Thông
      • Kẻ Chủ Mưu Sát Hại Linh Mục Hamel Bị Bắn Hạ - Lê Đình Thông
      • Chân Phước TAKAYAMA Vị Kiếm Sĩ Của Đức Kitô - Lê Đình Thông
      • VƯƠNG CUNG THÁNH ĐƯỜNG PARIS CỬ HÀNH LỄ TẠ ƠN 17 CHÂN PHƯỚC LÀO TỬ ĐẠO TỪ 1954 ĐẾN 1970 - Lê Đình Thông
      • GIÁO HỘI VIỆT NAM TRONG NĂM 2016 - Trần Văn Cảnh
      • Noël Bên Trời Xa - Đoàn Thị
      • Vidéo : Gs Trần Văn Cảnh nhân dịp mừng 20 năm VietCatholic
      • Thiết lập nhà nước Pháp trị - Lê Đình Thông
      • vidéo : ĐTC cử hành nghi thức Kết thúc Năm Thánh và Công Nghị tấn phong Hồng Y
      • Xem Công Nghị, nhớ đến một người - Công Bình
      • NGÀY 13/11 : Giáo Phận Paris cầu nguyện - Lê Đình Thông
      • Gặp Gỡ Liên Tôn tại ÁtSi - ĐÔ Mai Đức Vinh
      • Đức Thánh Cha Phanxicô thăm Thụy Điển
      • Đức Giáo Hoàng thăm Georgia và Azerbaigian - Thi Chương
      • Đại hội Tuyên Úy Đoàn Việt nam tại Pháp - Phạm Bá Nha
      • Hội Đồng Giám Mục VN nhiệm kỳ 2016-2019
      • Nghi Thức Tẩy Rửa Ngôi Thánh Đường Từng bị khủng bố Hồi giáo xúc phạm - Lê Đình Thông
      • THÔNG ĐIỆP YÊU THƯƠNG CỦA ĐTC PHANXICÔ TRÊN TWITTER - Lê Đình Thông
      • Đức Thánh Cha Phanxicô tiếp kiến các nạn nhân khủng bố hồi giáo - Lê Đình Thông
      • Học viện Công giáo Việt Nam : Khai giảng Khóa cao học Thần học đầu tiên
      • Quốc Nạn của Nước Pháp - Hà Bắc
      • Đức Thánh Cha Phanxicô : ‘‘ Giết người nhân danh Thượng Đế đúng là ác quỷ Satan’’ - Lê Đình Thông
      • Con Trai 20 tuổi hành quyết mẹ chỉ vì khuyên con từ bỏ đạo Hồi cực đoan - Lê Đình Thông
      • Mẹ Teresa Calcutta Được Phong Hiển Thánh - Phạm Bá Nha
      • Nhà thờ Saint Eustache Paris - Hà Bác
      • Người Mẹ Của Biên Giới Sống Và Chết - Lm Nguyễn Tầm Thường
      • Mẹ Thánh Têrêsa Giải Nobel Hoà Bình - Lê Đình Thông
      • Nhà thờ Saint Gervais - Hà Bắc
      • LỄ ĐỨC MẸ HỒN XÁC LÊN TRỜI TẠI NHÀ THỜ ĐỨC BÀ PARIS - Lê Đình Thông
      • ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ HÀNH HƯƠNG ASSISI - Lê Đình Thông
      • TỔNG GIÁO PHẬN ROUEN CỬ HÀNH THÁNH LỄ TIỄN BIỆT CHA JACQUES HAMEL TRONG MƯA DẦM THÁNG TÁM
      • ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ SUY NIỆM VỀ LAO CẢI AUSCHWITZ - BIRKENAU - Lê Đình Thông
      • NHÀ THỜ ĐỨC BÀ PARIS CỬ HÀNH THÁNH LỄ TƯỞNG NIỆM CỐ LINH MỤC GEORGES HAMEL - Lê Đình Thông
      • Vidéo : Thánh Lễ khai mạc Đại Hội Giới Trẻ Thế Giới lần thứ XXXI tại Cracovie, Balan
      • Tin Vui : Một linh mục Việt Nam được bổ nhiệm làm giám mục tại Canada
      • Thư chung của Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp
      • Dự Kiện Mới Về Người Công Giáo Pháp - Du Sinh
      • Thoáng nhìn HÀNG GIÁM MỤC PHÁP - Du Sinh
      • Phục Vụ Tuổi Trẻ NgoàI Lề Xã Hội - Du Sinh
      • FRAT 2016 tại LỘ ĐỨC - Lê Đình Thông
      • TÔNG HUẤN AMOR LAETTIA - Lê Đình Thông
      • Việt Nam : Một Ơn Gọi Hy vọng - L.M. Clément NGUYỄN An Dũng, s.j.
      • Cha Giuse Nguyễn Tiến Lãng Mừng Kim Khánh Linh Mục - Lê Đình Thông
      • ĐỨC THÁNH CHA TÔNG DU PHI CHÂU - Du Sinh
      • TGP PARIS MỞ CỬA VƯƠNG CUNG THÁNH ĐƯỜNG - Lê Đình Thông
      • Chuyện Thánh Ca - Vũ Hạ
      • Năm Thánh Lòng Thương Xót
      • TÂN GIÁM MỤC EMMANUEL NGUYỄN HỒNG SƠN
      • Nhà Thờ Đức Bà : THÁNH LỄ CẦU NGUYỆN CHO CÁC NẠN NHÂN KHỦNG BỐ
      • Hai tân giám mục thứ 112 và 113 cho Giáo hội Việt Nam
      • Thánh Lễ Truyền chức 13 Tân Linh Mục tại Nhà Thờ Đức Bà Paris
      • viết về Chân Phước Giáo Hoàng PHAOLÔ VI
      • Chân Phước Phaolo VI tuổi thơ và ơn gọi
      • Thân phận Kitô hữu tại Pakistan.
      • Tại sao Hồi giáo làm cho người Pháp hoảng sợ?
  • Thiếu nhi
  • Giới trẻ
  • Sinh hoạt văn hoá

Lời chúa

  • Theo phụng vụ
  • Lời Cha Chung
  • Chứng nhân
  • Giáo lý
    • Giáo lý công giáo
    • Giáo lý Hôn nhân
  • Lá Thư Mục Vụ

VĂN HÓA & GIA ĐÌNH

  • Giáo dục và gia đình
  • Xã hội và liên đới
  • Văn hóa

SÁCH báo GIÁO XỨ

  • SÁCH BAN TU THƯ GIÁO XỨ XUẤT BẢN
  • BÌA BÁO GIÁO XỨ
  • BỘ TÂN LỊCH SỬ GIÁO HỘI
  • LỊCH SỬ BIÊN NIÊN GIÁO XỨ VIỆT NAM PARIS 1787-2013
  • LỊCH SỬ LIÊN TU SĨ VIỆT NAM TẠI PHÁP 1945-2005
  • VĂN HOÁ VÀ ĐỨC TIN
  • VĂN HOÁ GIA ĐÌNH
  • TIỀN GIÚP GIÁO XỨ
  • CÁC CỘNG ĐOÀN VN TẠI PHÁP
  • PAROISSE VIETNAMIENNE
  • KẾT NỐI MẠNG

HÌNH ẢNH SINH HOẠT

  • Hình : Đại Lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam Ngày 14/11/2021 - Ngọc Huy
  • Hình : Thánh Lễ Rước Lễ TT & Tuyên Xưng Đức Tin ngày 16/05/2021
  • Hình : Thánh Lễ Kỷ Niệm 350 Năm Thành Lập Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam
  • Hình : Tiệc Xuân Tết Cao Niên Canh Tý - Giáo Xứ Paris 2020/02/02
  • Tiệc Xuân Canh Tý Giáo Xứ Paris 2020/01/19

VIDEO

  • Vidéo : Đại Lễ Các Thánh Tử Đạo VN tại GXVN Paris 13/11/2022
  • Chương trình 75 năm hành trình đức tin Gia Đình Giáo Xứ Việt Nam Paris - 22/05/2022
  • Ngược dòng lịch sử - 75 năm hành trình đức tin Gia Đình Giáo Xứ Việt Nam
  • Vidéo : Đại Lễ Các Thánh Tử Đạo VN tại GXVN Paris 14/11/2021
  • Mừng Ngân Khánh Linh Mục Cha GĐ Gilbert Nguyễn Kim Sang
tìm kiếm

CHƯƠNG IV

 LÝ THUYẾT VÀ SỰ SỐNG

  
 
CHƯƠNG IV

LÝ THUYẾT VÀ SỰ SỐNG
 

 I. CÁC LINH MỤC DÒNG TÊN

 Công đồng Trente đã đặt các cha dòng Tên lên hàng đầu, và các ngài đã giữ được địa vị đó trong Giáo Hội thời Phản-Cải cách. Vì đã cương quyết bênh vực và áp dụng lý thuyết ”lạc quan” của ơn thánh, cũng như đã đề cao quyền tuyệt đối của giáo hoàng, nên các ngài đã ghi một nét sâu đậm trong đời sống Giáo Hội và trong việc đạo đức vào thế kỷ XVII. Là cha giải tội cho các vua chúa có đạo, ít ra, các ngài cũng đã gián tiếp gây ảnh hưởng đến đường lối chính trị của Âu châu, các ngài đã chiếm được địa vị độc tôn về giáo dục làm cho các ngài nắm được ảnh hưởng trên giới trí thức công giáo của nhiều nước. Các ngài đã không ngừng chiến đấu chống các sự sai lầm và những cái mới lạ đầy nguy hiểm, và nói chung, các ngài thường đã thắng cuộc.

 Tất cả các việc đó càng đáng được nêu lên, vì dòng Tên không hề thiếu những đối thủ tên tuổi trong Giáo Hội. Nhất là các vị đó thường lớn tiếng tự phụ, tuy không phải là không có nền tảng, là theo truyền thống. Phần đông họ thuộc về các dòng cổ truyền thời Trung Cổ, nhất là các dòng cùng trào như Biển Ðức và Citeaux. Trong số những đối thủ về sau, đáng chú ý hơn cả là các cha dòng Oratoire người Pháp và Bỉ, thường hay chọn một lập trường hoàn toàn đối lập với dòng Tên. Nhiều khi phải nhìn nhận là các cha dòng Augustin cũng thế, nhất là ở Ý. Chính các cha dòng Tên đã đem lại cho việc tu đức công giáo một nền tảng hợp lý và một tổ chức có hệ thống mà không thấy có ở thời Trung cổ, hoặc có mà rất ít. Lòng đạo đức do các cha dòng Tên thi hành và giảng dạy, nổi bật ở khía cạnh thực tế và nhiều hy vọng đạt tới mục tiêu, cũng như trong việc cương quyết tìm cách để trở nên hữu ích cho Giáo Hội về phẩm trật cũng như về xã hội. Chính nhờ các ngài mà sau công đồng Trente, người ta mới thấy Giáo Hội có vẻ tích cực hơn, hiện diện thường xuyên hơn, quả cảm hơn thời Trung cổ. Trong đời sống Giáo Hội thời tân tiến, lối sống chiêm nghiệm đã nhường bước cho đời sống hoạt động. Một sử gia người Ðức đã tìm được một định thức hay ho để diễn tả sự đổi thay đó: nhịp điệu thiêng liêng dành cho các cha dòng thánh Benoit đã lỗi thời, và nói chung, trong việc đạo đức đã được thay thế bởi dáng đi cứng cát hơn của các cha dòng Tên (1).

 Có thể nói đó là một ơn lạ nếu sự thay đổi nhịp điệu kia đã được thực hiện mà không có va chạm hay bị phản đối. Nhất là việc tông đồ của các cha dòng Tên có chiều hướng phổ biến giữa quần chúng, cố tình nhắm vào đa-số, để cho cả thế giới được thông dự vào hoa quả Ơn Cứu Chuộc. Người ta trách các ngài đã quá lo lắng làm cho thật đông người trở lại, hầu như chỉ nhắm đến lượng hơn phẩm. Lối chinh phục thế giới một cách ồ-ạt như thế, các hình thức tân-kỳ về lòng sùng kính của người công giáo như các hội Con Ðức Mẹ và đủ loại hội đoàn khác, lòng sùng kính các thánh dựa trên tình cảm, lại thêm các bức tượng sơn son thếp vàng... Tất cả những hình thức tấn công động trời như thế, đã bị nhiều người chỉ trích dữ dội và bày tỏ mối âu lo, phẫn nộ. Người ta trách các cha dòng Tên đã làm cho lòng sùng kính càng ngày càng chú trọng vào hình thức bề ngoài, càng ngày càng ít dựa vào Thánh Kinh. Người ta nói một cây đã che lấp cả khu rừng, lòng sùng kính các thánh đã lấn át Thánh Lễ (2). Công cuộc ấy của các cha dòng Tên được gọi là để giúp san bằng đời sống tôn giáo, nhất là bởi việc ban phát rộng rãi ơn thánh và bởi việc nới rộng luân lý để tôn giáo được thực hành dễ dàng hơn. Vì thế mà phái Baianisme hoặc Jansénisme khởi sự chống đối. Dầu vậy, dòng Tên đã thắng được hết mọi đối lập kia. Vào đầu thế kỷ XVIII, vị trí của các ngài ở trong Giáo Hội hình như không ai chống đối được. Nửa thế kỷ về sau, tình thế đã hoàn toàn thay đổi, và dòng Tên ở vào thế kẹt, phải chiến đấu để sống còn.

 Uy tín và ảnh hưởng cuả các cha dòng Tên trong mọi công trình sinh hoạt đã bị giảm sút một cách kinh khủng! Người ta thường nói đó là do âm mưu quỷ quái của phái Janséniste và các triết gia. Nhưng âm mưu như thế không phải tự nhiên mà có, cần phải có vài lời giải thích. Vả lại, sự hận thù mù quáng không dựa trên một lỗi lầm nào của nạn nhân, là một lời giải thích không làm cho sử gia hài lòng, giống như những việc sát hại kẻ vô tội trong các vở kịch thường diễn tả các nhà bảo trợ. Ngay những người cho là vô lý khi nghĩ rằng các cha dòng Tên đã là nạn nhân về các lỗi lầm của chính các ngài, cũng phải nhìn nhận rằng: nếu muốn cho lịch sử có một ý nghĩa, thì lịch sử phải tìm nguyên nhân cho các biến cố ấy. Làm như thế, lịch sử sẽ khám phá ra được hơn một lý do về sự mất uy tín của dòng Tên. Có một lý do rõ ràng hơn cả: dòng Tên thề quyết trung thành với quyền tuyệt đối, quyết chống đối với mọi đường lối ”dân chủ”, với một loại truyền thống phong kiến bảo thủ của thế kỷ XVI và XVII, với truyền thống công dân thành phố và với ”ý muốn chung của toàn dân” vào thế kỷ XVIII. Những chống đối đó làm cho dòng phải chia sẻ chung sự suy sụp và ngay sau đó, sự tàn lụi của chế độ quân chủ chuyên-chế. Với tư cách là cha giải tội cho các vua chúa, là kẻ giáo dục các hoàng tử và các nhà chính trị cao cấp, các cha dòng Tên chiếm một chỗ ngồi quan trọng trong chế độ mà quyền hành ở trong tay một người. Nhưng khi ở Pháp, vua Louis XV bó buộc ”tay bắt mặt mừng” với các nghị sĩ thiên về Pháp giáo, khi ở Tây Ban Nha, ở Bồ Ðào Nha và ở Napoli, các vua chúa, phần đông không còn có thế lực, phải chấp nhận ý kiến của các cố vấn độc tài và mưu lược, thì đương nhiên các cha dòng Tên bị gạt ra ngoài. Còn những gì sót lại về ảnh hưởng xa xưa của các cha dòng Tên, thì chỉ thúc đẩy những kẻ mới lên cầm quyền đi đến ham hố muốn ”diệt trừ ô nhục”. Có thể nói, từ lâu các cha giải tội dòng Tên đã biết hướng dẫn phe Pháp giáo hoàng gia Pháp và vương quyền Tây Ban Nha đi đúng đường. Nhưng làm như thế, các ngài cũng đã vô tình giao phó Giáo Hội cho tài phán quyết độc đoán của các hoàng tử, mà rồi đây các ngài sẽ là nạn nhân.

 Người ta không lầm khi quả quyết rằng: trong việc chiến đấu với các lực lượng liên hiệp của phe Pháp giáo theo chiều hướng Richer và Jansenius, ban đầu là một chiến thắng vẻ vang của các cha dòng Tên, nhưng về sau, theo Quesnel, là hồi chuông khai tử của các ngài. Vì khi phái Janseniste ở Pháp liên kết với các nghị sĩ thiên Pháp giáo, thì các cha dòng Tên chỉ còn dựa vào ngai vua. Sự biến chuyển đó khởi sự từ khi vua Louis XIV qua đời, năm 1715. Bắt đầu là nhiếp-chính-vương rồi đến vua Louis XV, (+ 1774) đã không kình địch với phái Janséniste như thời vua trước nữa. Ðức hồng y Fleury (+ 1743) dĩ nhiên, tùy hoàn cảnh, vẫn tiếp tục chống đối phái Janséniste, nhưng cũng chính ông dần dà về sau, giữ thái độ dè dặt đối với sắc lệnh Unigenitus, Sau ngài, trong vòng ba mươi năm, các bà quyền thế, từ bà Pompadour cho đến bà Barry, đều đồng loạt ác cảm, muốn tiêu diệt dòng Tên. Phe thiên Pháp giảo hay nghị hội đã âm thầm tiến triển, và làm tiêu tan các niềm xác tín của triều đình. Người ta cho rằng: đã gần một thế kỷ qua, dòng Tên làm xáo trộn sự duy nhất của Giáo Hội thiên Pháp giáo. Do đó, bắt đầu vào khoảng 1760, các cha dòng Tên ít tìm được nơi nương tựa tại Pháp và không bao lâu, khi vua chúa dòng họ Bourbons lên ngôi vua ở Pháp, ở Tây Ban Nha và ở Naples, thì dòng Tên bị xua đuổi không chút thương tiếc.

 Trên đây là lý do chung, chúng ta còn có thể kể đến các lý do riêng. Một trong những lý do riêng mà tôi dám gọi là mặc cảm Narcisse của các cha dòng Tên: họ coi bất cứ một công kích nào cũng là tội phạm thượng, và tự coi mình như tập đoàn tinh anh của Giáo Hội. Thực tế, chúng ta phải nhìn nhận rằng: chỉ trong một thời gian vắn, các môn đệ của thánh Ignace đã chiếm được chỗ cao nhất trong mọi lãnh vực về khoa học, tranh luận, giáo dục, truyền giáo... Sự việc đó cắt nghĩa thái độ quá tự tín là nhược điểm để hiểu, nhưng cũng là nguyên nhân phát sinh mọi ghen tương và thù ghét. Cuối cùng chúng ta có lý khi nói: việc các cha dòng Tên tranh đấu chống phái Jansénistes có hại hơn có lợi.

 Trái lại, một sự thất bại có khi biến thành một việc tử đạo. Việc hủy bỏ Port Royal là sự việc đã làm cho tu viện nổi tiếng hơn cả. Từ đó lại sinh ra việc châm biếm: coi dòng Tên như một con quái vật lừa bịp. Phái Janséniste không bao giờ ngừng trách móc dòng Tên đã mưu mô rình mò và tố giác họ, thậm chí dùng cả đến những lời úp mở xiên xẹo làm hại họ. Nhưng bằng quyền bính nào? Những thủ lãnh của họ, kể cả Quesnel (3), cũng không kém quỷ quyệt trong vụ việc này.

 Một điều không thể chối cãi, là việc giảng dạy của dòng Tên đã bị giảm giá. Họ dựa theo Ratio studiorum (chương trình học) ra năm 1599, và trong các học đường của Dòng, các ngài đã nhiều năm tháng bưng tai trước ước muốn của một thời đại chờ đợi phần rỗi của mình qua việc thực thi nghiêm chỉnh những khoa học vạn vật và thực nghiệm. Trái lại, nhiều cơ sở mới mẻ hơn, như các trường trung học của dòng Oratoire và dòng thánh Eudes, đã biết uốn theo thời đại rất nhiều. Nhờ sự thúc bách của Colbert, việc học hỏi các môn khoa học chính xác, đã nẩy nở rất tốt đẹp, bằng chứng là tác phẩm của Christiaan Huygens, của Gérard Desargues, của Denis Papin và các tác giả khác nữa. Ngay đến sư phạm của dòng Tên trong việc giảng dạy ở đại học về thần học, triết lý và giáo luật, càng ngày càng bị công kích. Giữa thế kỷ XVIII, dòng Tên lại quá khép kín, khiến việc thích nghi cần thiết thêm khó khăn. Không thể chối cãi được, là ngay trong dòng Tên, vào thế kỷ XVIII, việc học về các môn thuần túy thần học, tu đức không có sự đổi mới nào đáng kể. Nói chung các ngài thu mình vào việc bút chiến và hộ giáo, đến nỗi trong lãnh vực khoa học, Giáo Hội trở thành xa lạ với thời đại của mình.

 Sau nữa, vào thế kỷ XVIII, dòng Tên đã gặp một vài thất bại nặng nề làm giảm thế giá. Trước hết là việc tranh chấp đáng tiếc về lễ nghi hoặc về sự thích nghi, kéo dài hơn một thế kỷ, đã được giải quyết phản lại các ngài. Cuộc tranh chấp bùng nổ ở bên Trung Hoa, khi cha Mateo Ricci, dòng Tên, đã vào được nước Trung Hoa một cách tốt đẹp, và được triều đình Bắc Kinh trọng đãi. Cha Mateo và vài người đồng bạn đã thi hành việc giảng đạo hòa hợp với đạo Khổng. Ngài có ý tưởng đặc biệt là cho phép những người trở lại, được giữ bàn thờ tổ tiên và các thần trong gia đình. Nhờ thế, vào khoảng nửa thế kỷ, bên Trung Hoa đã có đến hàng trăm ngàn người theo Công Giáo, nhất là trong giới quan liêu. Nhưng đến năm 1633, đức giáo hoàng Urbain VIII đã chấm dứt quyền độc tôn của các cha dòng Tên ở bên Trung Hoa và sự chia rẽ đáng tiếc đã khởi sự. Các cha dòng Ðaminh và Phanxicô đã gia nhập vào các xứ truyền giáo và không được các cha dòng Tên, phần đông là Bồ Ðào Nha, không nồng nhiệt đón tiếp họ. Các thừa sai mới đến, càng ngày càng quyết liệt chống đối một thể thức giảng đạo mà theo ý họ, nhắm thâu đạt cho được nhiều sỉ số, nhưng đã phải đổi lại bằng việc nhượng bộ nhiều điều nguy hại.

 Chính quyền Trung Hoa, do các cha dòng Tên thúc đẩy, đã can thiệp vào, và khởi sự bắt bớ các cha dòng Ðaminh và Phanxicô. Các bề trên của hai dòng đã trình lên Tòa Thánh về vụ tranh chấp. Năm 1645, đức Innocent X (1644-1655) đã kết án lối thích nghi của các cha dòng Tên, nhưng năm 1656, đức Alexandre VII kế vị, lại vô hiệu hóa việc lên án đó. Sự tranh chấp tiếp tục một cách rất dữ dội khi các giáo sĩ thừa sai Pháp, phần đông từ giới thân dòng Oratoire de Bérulle mà đến, được gởi tới truyền giáo tại Trung Hoa. Cách riêng đó là các linh mục mà phần đông thiên về phái Janséniste hay ít ra có chủ trương khắt khe trong việc giảng Phúc Âm là chống mọi thích nghi. Vì thế sự tranh chấp tệ hại về lễ nghi đã trở nên việc đối lập giữa các cha dòng Tên và phái Janséniste, giữa những người cởi mở và những người khắt khe. Thái độ của Roma thì thay đổi theo từng triều đại giáo hoàng. Ðức Clément X (1670-1676) ban hành một phán quyết mới, chấp thuận việc thích nghi, nhưng sự tranh chấp vẫn luôn bừng cháy, buộc lòng đức Innocent XII (1691-1700) thành lập một ủy ban điều tra đặc biệt gồm các hồng y để nghiên cứu vấn đề. Nhưng phải đợi mãi tới triều đại của đức Clément XI (1700-1721), Ủy ban điều tra mới hoàn thành bản phúc trình. Kết luận là không tán thành đường lối thích nghi. Trước khi phán lời chung quyết, đức Clément XI phái đặc sứ của Tòa Thánh, là Charles de Tournon, giáo phụ chính tòa d'Antioche, qua điều tra tại chỗ, với nhiều quyền quyết định.

 Ðương lúc ấy, một vấn đề tương tự đã xảy ra trong xứ truyền giáo Malabar, ở Ấn Ðộ. Ở đó cũng thế, đức Tournon cũng phải quyết định: năm 1707, ngài cũng phải đi đến giải pháp cấm mọi thích nghi. Ðức Clément XI tán thành quyết định đó bằng sắc lệnh năm 1710, nhưng ngài đã lùi bước trước bao lời phản đối và cảnh giác, nên ngài không cho công bố sắc lệnh. Dầu vậy, 5 năm sau, ngài đã công bố hiến chế Ex illo die (Từ ngày ấy) ngày 19.3.1715 buộc mọi thừa sai ở Trung Hoa phải tuyên thệ là loại bỏ mọi thích nghi. Ða số các cha dòng Tên có mặt ở Trung Hoa đều tuyên thệ. Tuy nhiên, bằng nhiều phương cách, nhiều vị vẫn tiếp tục gây ảnh hưởng nơi các giáo hoàng kế vị để hủy bỏ sắc lệnh trên. Nhiều người chờ đợi nơi đức Benoit XIV, vị giáo hoàng có tư tưởng cởi mở, một sự thay đổi chiến thuật truyền giáo. Nhưng đó là hy vọng hão huyền! Ngày 11 tháng 7 năm 1742, đức Benoit XIV, nói chung không thiện cảm với dòng Tên, đã ra sắc lệnh Ex quo singulari (Do trường hợp hy hữu), hoàn toàn xác nhận quyết định năm 1715. Thế là sự tranh chấp gây chia rẽ Giáo Hội đã chấm dứt, nhưng nó đã giáng một đòn chí tử cho các việc truyền giáo ở Á Ðông. Phải hai thế kỷ sau, Giáo Hội mới đổi ý, dưới đời Pie XI, qua sắc lệnh năm 1742, nhưng hậu quả đã vô cùng tai hại.

 Một chuyện quan trọng khác đến với dòng Tên là việc tranh chấp về đất đai lạ kỳ ở Paraguay. Người ta gọi Paraguay vào thế kỷ XVII và XVIII là một lãnh thổ rộng lớn hơn nước Cộng Hòa mang tên nó ngày nay. Hầu như hết Argentine và gồm những phần đất quan trọng của Brésil, Uruguay và của Bolivie. Người Tây Ban Nha đã chinh phục lãnh thổ đó vào giữa thế kỷ XVI, và các cha dòng Ðaminh, Phanxicô, Augustin và sau cùng là dòng Tên, đã đến đó giảng đạo. Chính các cha dòng Tên đã làm cách chấm rứt việc các người thực dân khai thác người da đỏ và việc bắt các kẻ làm nô lệ một cách dã man. Vua Philippe III, được cha tổng quyền dòng Tên là Aquaviva cho biết rằng việc truyền giáo sẽ vô hiệu vì các lạm dụng, và làm cho dân bản xứ chìm trong cơ-cực sâu thẩm, nên vào năm 1610 vua giao phó cho các thừa sai dòng Tên một lãnh thổ chạy dài theo con sông Parana. Người ta gọi đó là các khu hạn chế, các thửa đất và ốc đảo (enclaves et oasis) trong  lãnh  địa thực dân  Tây  Ban Nha. Vào  giữa  thế  kỷ XVII, lãnh thổ kia có đến trên 30 ốc đảo. Các ốc đảo đó hoàn toàn do các cha dòng Tên cai trị: quân lính, công chức Tây Ban Nha không một ai được đặt chân đến; dân chúng chỉ nộp cho triều đình Tây Ban Nha một số cống vật vừa phải thôi.

 Các khu hạn chế được bành trướng và trở nên một thứ thần quyền công sản mà các cha giữ việc hành chánh và luật pháp, nhưng cho ban cố vấn bản xứ được tham dự. Dân bản xứ ở trong những căn nhà hoàn toàn giống nhau, trong những làng xã được xây cất theo cùng một họa đồ giống nhau. Ðời sống dân cư được quy định tỉ mỉ như trường trung học của dòng Tên và đời sống tôn giáo cũng chiếm một chỗ quan trọng. Theo các bản tường thuật của nhiều sử gia dòng Tên thì đời sống tại đó trong vòng một trăm năm được coi như một bản tình ca đầy thi vị. Dĩ nhiên, việc cai trị có vẻ cha con như thế chỉ có thể thực hiện được đối với một dân còn bán khai, dễ dạy, chưa đạt tới trưởng thành. Nhưng đem so sánh phương pháp của dòng Tên với các phương thức mà các nhà thực dân áp dụng hầu như khắp nơi, thì quả thật dân da đỏ ở các ốc đảo có nhiều diễm phúc. Nhận định này không phải là một lời khen ngợi hoàn toàn các cha dòng Tên: các ngài đã xem việc truyền giáo như chuyện riêng của dòng, các ngài đã một mực gạt bỏ chính quyền dân sự và quân sự, không cho dính líu vào.

 Bản tình ca đó chấm dứt vào năm 1750, khi Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha ký kết về biên giới đã giao mười ba khu vực hạn chế cho chính quyền Bồ Ðào Nha. Chính quyền này cấp tốc lo đến đất đai và dân tình, nhất là với ý tưởng là các mỏ vàng chỉ còn chờ đợi để được khai thác. Cuộc nổi dậy của người da đỏ chống công chức và quân lính Bồ Ðào Nha, đã bị gọi là do các cha dòng Tên xúi giục. Tại đây nữa, các ngài bị trục xuất, các cha dòng Ðaminh và Phanxicô đến thay thế lo việc truyền giáo. Nhưng chính-thể mới đã áp dụng chính sách khai thác không nương tay. Trong vòng mấy chục năm dân da đỏ bị bóc lột hết, không còn sung túc như xưa kia nữa. Trong những khu vực hạn chế thuộc quyền Tây Ban Nha, việc trục xuất các cha dòng Tên đã gieo bao nhiêu tai họa cho dân bản xứ. Dòng Tên đã là nạn nhân của một công trình văn minh hóa theo tinh thần công giáo chưa hề thấy trong lịch sử: đó là vinh dự lớn lao cho các cha dòng Tên. Tuy nhiên, mặc dầu không phải lỗi của dòng Tên, mà chính do âm mưu thâm độc của thực dân, biến cố lịch sử trên đây đã đỗ xuống dòng Tên tại Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha nhiều tai hoạ thê lương!

 Những mất mát tại Trung Hoa và Paraguay cũng ảnh hưởng nhiều đến vấn đề tài chánh. Người ta có thể liên hệ những vụ việc ấy với những thiệt hại trong vụ kinh doanh của cha de Lavalette để nói: khủng hoảng tiền tệ, đã giết chết dòng Tên. Ðể gây quỹ cho việc truyền giáo, cha Antoine de Lavalette, bề trên các cha Thừa Sai dòng Tên tại Martinique, đã chung vốn (có lẽ được các vị bề trên chấp thuận) với các tổ chức thương mại và độc quyền buôn bán trên đảo. Một phần nào đó, cần phải nói lên các trường hợp này mà người ta gọi là ”tình trạng thoái hóa về đời sống thiêng liêng” của các cha dòng Tên ở Châu Mỹ Latinh vào thế kỷ XVIII. Nhưng trong trận giặc biển từ năm 1755 đến 1763, điều rất tang thương cho nước Pháp, là quân Anh chiếm hết tàu bè với các đồ chuyên chở. Vì thế Pháp đã mất quá nhiều tiền bạc và dân chúng kinh hoàng. Những chủ nợ chính yếu là các chủ tàu ở Marseille, quy trách nhiệm cho tỉnh dòng Tên tại Pháp. Tỉnh dòng phản bác lời quy trách này, nên vụ việc được đem ra Nghị trường ở Paris, nơi đây đã phán quyết vào tháng 8 năm 1762, và cùng với tất cả nghị viên của Pháp, khởi sự tịch thâu tất cả cơ sở và của cải của dòng Tên tại Pháp. Trong một thời gian khá lâu, vua Louis XV tìm cách thoát khỏi áp lực của các nghị trường, nhưng cuối năm 1764, vua nhượng bộ trước áp lực của công luận đang bị kích thích, nghĩa là trước những mối hận thù lâu ngày chồng chất, nay nổi lên tứ phía mà trong đó có các nghị viên, các sinh viên, các ”triết gia” và các kẻ ”kháng tố”. Ngày 26.11.1764, vua ban hành sắc lệnh bãi bỏ dòng Tên tại Pháp và tại các xứ thuộc địa của Pháp. Biến cố bãi bỏ dòng Tên, làm lợi cho tài chánh đang suy sụp của Pháp, vì của cải tịch thu giá trị ít nhất trên sáu mươi triệu quan. Nhưng tai hại vô lường là việc giáo dục bị ngưng đọng. Dĩ nhiên, các cha Biển Ðức, Oratoriens và các cha triều tìm cách tiếp nối công việc các cha dòng Tên. Hơn nữa, có đến mấy trăm cha dòng Tên trong số ba ngàn tại Pháp xin hoàn tục bằng cách tuyên bố tuân phục sắc lệnh và nhận đồng lương của chính phủ và như thế họ vẫn có thể tiếp tục dạy học. Dầu vậy, không tránh khỏi những xáo trộn lớn lao. Trong một thời gian dài, việc thích nghi bị ngưng trệ, chương trình thích ứng theo những đòi hỏi mới, sau cùng lại lợi ích trong việc giảng dạy. Nhưng rồi tất cả công việc đó trở nên rất khó khăn, vì giữa năm 1765 và cuộc cách mạng, nhiều đan viện và dòng tu khác gặp nhiều khó khăn nội bộ, về việc tuyển mộ chủng sinh hoặc việc tuân thủ kỷ luật cho nghiêm chỉnh. Chính phủ thiết lập một ”Ủy ban các linh mục dòng” và được nhiều giám mục bình tĩnh hợp tác: trong mười năm, bằng cách hủy bỏ và bằng cách phối hợp, ủy ban đã thu nhỏ con số các tu viện vào khoảng mười lăm phần trăm, làm cho từ ba ngàn chỉ còn hai ngàn năm trăm tu viện.

 Cùng lúc ấy, ở Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha, cơn hấp hối bắt đầu. Tại Bồ, dưới đời vua Jean V, một người yêu đời và đạo đức, các cha dòng Tên gây được nhiều ảnh hưởng lớn, nhưng rồi mọi ảnh hưởng bị suy giảm thê thảm dưới triều của người con bất tài là Joseph I (1760-1777). Vua bị hoàn toàn chi phối bởi các bộ trưởng, nhất là bá tước de Pombal. Ông này cai trị từ 1756 đến 1777 một cách hết sức độc tài. Mặc dầu không phải hoàn toàn vô tài năng và là người cải cách đáng khen về mặt hành chánh. Trong số những người độc tài sáng suốt của Âu châu bấy giờ, ông là người ít thiện cảm hơn cả, một người độc tài không do dự xử dụng bất cứ phương thế nào, miễn đạt tới mục đích. Ông có tinh thần giống luật gia Tây Ban Nha Rafael Macanaz, ông dùng ”hoàng quyền bảo trợ” để bắt Giáo Hội lệ thuộc hoàn toàn vào chính quyền. Ông khủng bố các cha dòng Tên, và quyết chí tiêu diệt các ngài. Ông dựa vào sự cộng tác của một vài giám mục và một số các cha dòng Ðaminh. Các cha dòng Tên dần dà bị loại bỏ khỏi triều đình, khỏi trường học và khỏi các nhiệm vụ bán chính thức. Một cuộc mưu sát nhà vua đã xảy ra năm 1758, ông gán cho các cha dòng Tên là kẻ chủ mưu. Vào ngày lễ các Thánh năm 1765, đã có vụ động đất kinh khủng, phá hủy phần lớn thành phố Lisbonne và gây tử thương cho hơn ba mươi ngàn người. Trên tòa giảng, nhiều linh mục đã cho đó là Chúa phạt chính sách chống đạo của chính phủ. Các linh mục này đã bị ông phạt án tử hình. Tổng cộng, giữa năm 1757 và 1761, ông đã cho xử tử hơn 80 cha dòng Tên, có cha bị thiêu sống. Năm 1759, ông bãi bỏ dòng Tên, tịch thâu tài sản của dòng, tống ngục mấy trăm linh mục và đày bằng đường biển hàng ngàn vị về các nước thuộc Giáo Hội, bỏ đói các ngài trên bờ biển.

 Về điểm cuối cùng này, Pombal là gương mẫu cho Tây Ban Nha. Ở đây, Ferdinand VI trị vị cho đến năm 1769, mặc dầu vua có lòng đạo đức, nhưng đã chịu ảnh hưởng của Macanaz, luật gia chống giáo sĩ. Theo chương trình của ông, vào năm 1753 vua cưỡng ép đức Benoit XIV ký một hòa ước rồi đây sẽ làm hại cho Giáo Hội Tây Ban Nha. Dưới đời vua kế vị Ferdinand VI là Charles III, người em cùng cha khác mẹ, trước kia cai trị ở Naples, ông bộ trưởng toàn năng của Aranda lại dấn thân vào việc chiến đấu với Roma và chống các cha dòng Tên. Năm 1766, ông tố cáo các cha là gieo rắc sự nổi loạn trong dân. Vì vụ tố cáo này, năm 1767, vua ban sắc lệnh bãi bỏ dòng Tên và trục xuất các ngài. Các cha dòng Tên cũng bị trục xuất khỏi các xứ thuộc địa nữa. Nói chung, các ngài được thay thế bởi các cha Dòng Phanxicô, dòng mà vua Charles III có thiện cảm, vì vua thuộc hội dòng Ba. Vào năm 1767, có tới năm ngàn linh mục dòng Tên Tây Ban Nha bị đày về các Nước thuộc Giáo Hội. Chính quyền ở Naples và ở Parme cũng theo gương đó. Việc các cha dòng Tên xâm nhập vào một lãnh thổ của Tòa Thánh, vừa nhỏ bé, nghèo khổ vừa đã quá nhiều tu viện, đã đặt Ðức Giáo Hoàng vào một tình trạng khó xử.

 Vào cuối thế kỷ, thái độ của Tòa Thánh nói chung là có thiện cảm với dòng Tên, bấy giờ đã trở nên bấp bềnh, nhất là vì các âm mưu chính trị đã ghi dấu buổi họp của cơ mật viện. Các giáo hoàng có thiện cảm mà người ta gọi là ”theo khuynh hướng hồng y Bérulle”, như đức Clément IX, và đức Innocent XI, cũng thường tỏ ra dè dặt với dòng Tên. Vị thứ hai này thực sự đã có ý định bãi bỏ dòng Tên: khi cấm dòng Tên không được nhận tập sinh, ngài đã tỏ cho thấy là ngài muốn dòng Tên chết dần. Vào thế kỷ XVIII, sự dè dặt còn tăng thêm, và vài vị giáo hoàng khác còn tỏ rõ thái độ thù ghét.

 Ðức Innocent XIII đã hơn một lần công khai trách móc các cha dòng Tên: cho các cha là hai mặt và bất tuân trong việc tranh chấp về lễ nghi. Ðức Benoit XIV cũng đã nhiều lần lớn tiếng chỉ trích các ngài, và vào cuối đời, ngài tỏ ra rất đồng ý với việc làm của các vua Bồ Ðào Nha và Tây Ban Nha trong việc chống đối dòng Tên. Trái lại, dưới đời đức Clément XIII (1758-1769), vấn đề các cha dòng Tên lại là vấn đề sống còn, nhưng giáo hoàng không nương tay chút nào. Trong thông điệp Apostolicum pascendi munus (nhiệm vụ chăn dắt của Tông Tòa) năm 1765, ngài đồng hóa một cách trắng trợn vấn đề các cha dòng Tên với vấn đề của Giáo Hội. Dầu vậy, lúc ngài qua đời, tình trạng không thể chịu đựng được: hàng ngàn linh mục dòng Tên dồn về các Nước thuộc về Giáo Hội. Hơn nữa, nước Pháp và Naples lại giở trò cưỡng bách, chiếm các phần đất của giáo hoàng để buộc ngài đi tới chỗ dung hòa. Ðức Clément XIV, con người thiếu nghị lực, được bầu lên do áp lực của những người Pháp và Tây Ban Nha, đã đầu hàng và làm theo ý của vua chúa. Tuy nhiên ngài cũng cố gắng, chần chừ mãi cho tới ngày 21 tháng 7 năm 1773, tức bốn năm sau ngày đăng quang, mới ban sắc lệnh Dominus ac Redemptor (Thiên Chúa và Ðấng Cứu Thế) bãi bỏ dòng Tên. Giáo hoàng đã hành động như vậy một phần do sức ép cuả các chính quyền, nhưng đồng thời cũng do sự xúi dục mạnh mẽ của cha dòng Ðaminh và Phanxicô của những nước do dòng họ Bourbons cai trị. Ngoài ra, còn nhiều lực lượng đối lập khác hoạt động ở Roma trong thời điểm ấy. Bấy giờ, hình như Giáo Hoàng chỉ sợ gặp phải sự chống đối của bà Marie-Thérsèse và của con bà là vua Joseph II. Nhưng về sau ngài nhận định ”ngài đã lầm”, bởi vì chính bà hoàng hậu tuyên bố: bà không làm gì để cản ngăn việc bãi bỏ dòng Tên (6).

 Một vài hồng y nhấn mạnh đến việc nên triệu tập công đồng chung, viện lý lẽ là giáo hoàng không có quyền bãi bỏ một dòng tu. Lập luận đó, vào thế kỷ XVIII đã thường thấy nhắc đến, nhưng đức Benoit XIV đã mạnh dạn tuyên bố là không thể chấp nhận được. Vả lại, hình như đức Clément XIV đã mỉm cười về ý tưởng ”muốn công đồng chung chịu trách nhiệm về một hành động nhất thiết phải làm”. Ðã từ lâu ngài để lộ ý muốn bãi bỏ dòng Tên. Bằng chứng là ngay trong những năm chần chừ, qua các thư từ trao đổi với các vua chúa giòng họ Bourbons, ngài đã có nhiều lời thóa mạ các cha dòng Tên. Tháng mười một năm 1769,  ngài còn viết cho Charles III, vua Tây Ban Nha rằng: ngài sẽ cẩn thận khi ghi những lý do bãi bỏ dòng Tên, hầu cho thế giới thấy được sự khôn ngoan của các vua chúa khi trục xuất khỏi nước mình ”những linh mục dòng Tên nguy hiểm và phản động”. Tệ hơn, ngài còn dám hứa ”không bao lâu ngài sẽ thông báo cho vua bản thảo sắc lệnh” (7). Quả thực, vào tháng hai năm 1773, các vua nước Pháp và Bồ Ðào Nha đã nhận được bản dự thảo sắc lệnh để cho ý kiến. Thật khó mà đánh giá hành động ấy của vị thủ lãnh giáo hội nếu không nói là ngài ”tự xử như nô lệ”.

 Sắc lệnh bãi bỏ là một tài liệu đã soạn thảo cẩn thận, đã dùng những danh từ vừa phải và đứng đắn để trình bày những lỗi lầm của dòng Tên, nhưng thiếu thành thực khi chỉ nói phớt qua những áp lực mà Tòa Thánh đã phải chịu. Ðiều đáng tủi hổ, là những hình phạt mà vị cha già tổng quyền Lorenzo Ricci (1703-1776) của dòng Tên và một vài cha cố vấn chính yếu của ngài đã phải chịu, chiếu theo lệnh của giáo hoàng. Những người đó bị mất ngay sự tự do, rồi bị nhốt trong lâu đài Saint-Ange vào cuối tháng chín. Trong việc đối xử đó, lồ lộ bàn tay của ngoại bang, nhất là của Tây Ban Nha. Một tòa án theo giáo luật được mở ra để xử họ, dựa trên nhiều điểm buộc tội, nhưng hoàn toàn không nền tảng. Sau cùng tòa tha bổng, nhưng cha tổng quyền đã chết trong tù.

 Ðiều lạ là, trong nhiều nước công giáo, các chính phủ thi hành việc bãi bỏ có khi hung hãn có khi không. Người ta nói ”bà Marie Thérèse đã chảy nước mắt lúc thi hành lệnh”. Ðiều người ta kể đây là một huyền thoại, và phải nói là phi-lý. Nhưng có hai ông vua không công giáo, Frédéric II của nước Phổ và Catherine II của Nga, đã phản đối việc bãi bỏ. Hai vị này cấm không được phổ biến sắc lệnh trong nước của họ và ra lệnh cho các cha dòng Tên đang ở trong nước vẫn tiếp tục công cuộc của mình. Ta nên đọc lý do mà Frédéric đại nhân đã viết cho Voltaire; đó là một lối hài hước cay chua của ông, nếu không muốn nói là quỷ ma. Ông viết: ”Vua chúa nước Pháp ngoan đạo và trung thành với các tông đồ, nhưng đã đuổi các cha dòng Tên. Còn tôi, rất lạc đạo, tôi lại đón họ với hết khả năng của tôi. Như thế là tôi bảo tồn nòi giống dòng Tên. Rồi đây các vua có đạo sẽ đến hỏi xem tôi có một vị dòng Tên nào cho họ không. Nhưng bấy giờ, tôi sẽ bán với giá cắt cổ: một cha bề trên, không dưới ba trăm couronnes; còn một cha Giám tỉnh, tôi đòi ít là sáu trăm...”

 Vả lại, không cần tìm lý lẽ đâu xa để cắt nghĩa cách đối xử của các vua chúa nước Phổ và nước Nga. Dòng Tên lập các cơ sở của họ trên hai nước đó chưa có lâu. Các ngài đến vào khoảng cuối thế kỷ XVII, khi bá tước de Saxe là Auguste II (1697-1733) trở lại công giáo, làm vua nước Balan. Trong nước ấy, đa số là người công giáo, nên không đầy ba phần tư thế kỷ, các ngài đã tạo được một vị trí vững chắc. Bản thống kê năm 1759 cho thấy, vào thời kỳ đó, một phần mười linh mục dòng Tên hoạt động tại Balan, vào khoảng hơn hai ngàn vị. Giữa năm 1710 đến 1750, số linh mục của mỗi tu viện dòng Tên tăng thêm từ hai mươi đến sáu mươi. Hoạt động của các ngài trổ sinh nhiều hoa quả. Trung thành với đường lối hoạt động của mình khắp thế giới, kể cả ở Trung Hoa, các ngài liên kết chặt chẽ với các vua chúa: việc liên kết được dễ dàng khi gặp các lãnh chúa độc tài. Vì thế, chỉ trong vòng nửa thế kỷ, các ngài đã nâng cao nền văn hóa của giới quý phái Balan nhờ các trường trung học của Dòng mà họ đã hoàn toàn ”âu hóa”. Nước Balan bấy giờ mới bị phân chia: nhiều phần đất của Vương quốc đã bị nước Phổ và nước Nga chiếm cứ. Các vua chúa không có đạo liên hệ đã sáng suốt nhìn thấy tai hại biết bao nếu các cha dòng Tên có nhiều công nghiệp, phải rút lui. Trường hợp của Silésie cũng thế, bị nước Phổ thôn tính, và đa số cũng là người công giáo. Việc dòng Tên tiếp tục hiện diện và hoạt động tại các nước ấy đã được Ðức Pie VII xác nhận vào năm 1801. Ðó là khởi điểm của việc tái lập lại dòng Tên năm 1814.

 Việc phá hủy dòng Tên một cách hung hãn, đặc biệt tại Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha, là một trong những biến cố tai tiếng nhất của lịch sử cận đại. Bởi lẽ người ta phá đổ một tổ chức lớn lao đã có từ nhiều thế kỷ, tàn phá hơn sáu trăm nhà dòng, trục xuất khoảng hai ngàn tu sĩ mà hơn một nửa là linh mục, đóng cửa hàng trăm trường học, bãi bỏ toàn diện nhiều vùng truyền giáo. Dầu vậy, chúng ta không nên trình bày biến cố đau thương này như một gương xấu. Thực sự, có những thiếu sót đã làm giảm giá dòng Tên. Nhưng điều đau buồn nhất chính là việc giáo hoàng tùng phục và thi hành theo các quyền đời đòi hỏi.
 

 II. ÐỜI SỐNG ÐẠO.

 Ðời sống đạo ở thế kỷ XVIII không cho ta có cảm tưởng là anh hùng và sốt sắng. Với lý thuyết tình yêu tinh tuyền, không trục lợi, chủ nghĩa an tịnh đã cho thấy nhiều hậu quả nguy hại; thuyết Jansénisme đã làm cho ngưới ta thêm thắc mắc lo âu, nghĩ rằng phải đến với Thiên Chúa trong sự sợ hãi và run rẩy. Tất cả các điều đó chứng tỏ rằng những lời nguyền rủa chống thuyết cấp tiến độc tôn đã khai mở một thế hệ tầm thường vộ vị, để tùy ý thích từng người, nêu ra ý tưởng ”mọi người đều đạt tới thiên đàng, mà không đòi hỏi mỗi người phải cố gắng và hãm mình ép xác. Ra như đạo Cống Giáo ở thế kỷ XVIII đã gạt bỏ mọi tiến bộ: vì sợ thuyết an tịnh, người ta cố ý tránh mọi lối sống huyền bí; để khỏi rơi vào thuyết khắc khổ, người ta buông theo chủ nghĩa khoái lạc. Một vài tác giả đã gán cho các triết gia cái trách nhiệm là đã làm phai nhạt tâm tình tôn giáo. Hình như đó là lối chơi chữ. Vả lại, khi óc hăng say thực hiện đời sống đạo đức giảm sút, khi ngọn lửa thiếu đốt lòng trí yếu đi, người ta đã đạt tới những điều kiện làm phát sinh một lối tự nhiên thần luận trống rỗng, một đức tin không hứng khởi và thiếu chiều sâu, vừa khoan dung vừa mông lung.

 Với vẻ được chăm sóc bên ngoài, đời sống đạo đức ở thế kỷ XVIII làm chúng ta nghĩ đến những mảnh vườn của Le Nôtre. Ðời sống đó cho thấy có ngăn nắp, có sửa chữa, mãn nguyện với đời sống trưởng giả, cũng giống như phong trào tân cổ điển của Pháp về văn chương, đã sáng tạo những bi kịch vững chắc nhưng không gây hứng thú. Nó thích ứng với một lối kiến trúc đồ sộ và với nền hội họa của thế kỷ mà trong đó điểm trung bình thì cao nhưng thiên tài lại hiếm. Chỉ có lòng đạo đức trung dung và các bổn phận thông thường. Chúng ta không lạ gì khi thấy những tâm hồn sốt sắng hặm hở xa lánh lối sống đạo ấy. Theo lời thánh nữ Têrêsa, lòng đạo đức như thế không có gì để đáp ứng cho những ai nuôi mộng lớn về hận thù hay về tình yêu, cho tội nhân lút trời hay vị thánh lớn. Lòng đạo đức ấy nhắc cho ai nhìn lại dĩ vãng, lời sách Khải Huyền: ”Vì ngươi không nóng, không lạnh nhưng lại âm ấm, nên ta sẽ mửa ngươi ra...” (Kh 3,16). Còn tệ hơn nữa, dĩ nhiên là giữa giới thượng lưu, ở triều đình, trong giới trưởng giả, nhiều khi cả trong hàng giám mục và các giáo sĩ cao cấp, đời sống đạo chỉ có vẻ theo một tập tục trống rỗng; những người đó nhiều khi còn giống như những ”mồ mả tô vôi, bên ngoài trông đẹp đẽ, nhưng bên trong đầy hài cốt và đủ loại hôi tanh” (Mt 23,27).

 Trong Giáo Hội phản Cải cách, và nhất là dưới ảnh hưởng của các cha dòng Tên, điều đáng nói là đời sống chiêm niệm đã chuyển qua đời sống hoạt động. Do đó không bao lâu, người ta ít thích đời sống tu trì cổ điển, và đến độ không còn hiểu gì về đời sống ấy nữa. Vào thế kỷ XVIII, một cách chung người ta có cảm tưởng đời sống ở đan viện đã không thăng tiến lại còn thụt lùi thê thảm. Ở đây nữa, nguyên nhân quan trọng không phải tại các biện pháp do một vài vua chúa ban hành phản bội và phá đổ nếp sống đạo đang thịnh hành, nhưng chính đời sống thiếu nhiệt tình và thiếu kỷ luật trong các tu viện đã là một trong những nguyên cớ dẫn tới các biện pháp ấy. Một nửa phần đầu của thế kỷ XVIII đã cho mọi người thấy, trong khắp Âu châu và trong các nước truyền giáo, các linh mục dòng Tên đã bị tấn công dữ đội mà chủ mưu lại là các linh mục dòng khác. Sau đó là đến thời kỳ phân tán, kể cả những nơi không có một chính quyền nào can thiệp. Thế kỷ XVII còn cho thấy, ít nữa vào giữa thế kỷ, đủ loại đan viện và dòng tu được thành lập và đã giữ một vai trò trong việc giảng lời Chúa, thi hành thánh vụ, dạy học trong các trường hoặc dấn thân đi truyền giáo. Vào thế kỷ XVIII, cuộc hưng thịnh đó chấm dứt, các tu viện không đào tạo được những người nam hoặc người nữ có uy tín. Ơn kêu lại giảm sút.

 Mãi vào những năm gần với Cách mạng, ít ra ở Pháp, mới thấy có sự nghiệp mới: công cuộc khảo cứu mới đây hình như chứng minh là ơn kêu gọi đã gia tăng trong nhiều đan viện và dòng tu nam nữ, cũng như lòng đạo đức được khôi phục. Cũng vậy, vào thời kỳ đó đã hình thành cái thế hệ những người sẽ giữ vững được đạo công giáo trong thời khủng hoảng cách mạng và sẽ làm cho thế kỷ XIX nẩy nở, hưng thịnh. Nhưng, rõ ràng là Cách mạng đã xảy đến trước khi công trình hồi phục mang lại kết quả và nó biến đổi sâu xa những vấn đề mà Giáo Hội phải giải quyết.

 Vào cuối thế kỷ XVIII, nhiều linh mục dòng Citeaux muốn trở về với luật dòng khổ tu nhiệm nhặt, như tu viện Trappe, trong quận Orne, phía đông bắc Alencon, nhưng tu viện này chưa được bành trướng bao nhiêu. Sau khi được đức Clément XI phê chuẫn chính thức, năm 1705, thì vào thế kỷ XVIII, dòng chỉ có ba tu viện, không đông đan-sĩ bao nhiêu: nhà mẹ ở Trappe và hai nhà lập tại Ý vào năm 1705 và 1717. Vị sáng lập dòng là ông Armand de Rancé, một người yêu đời, đã trở lại và được gọi là ”abbé Tempête” (Viện phụ vũ bão), giống như một trong những vị thánh hung hăng và không đối thoại được với ai. Ông chống việc dạy các khoa học thánh trong đan viện. Bởi đó, dòng ông khó phát triển trong thế kỷ Ánh sáng. Ông đã tranh luận dữ dội với vị linh mục trí thức dòng thánh Benoit của tu viện St Maur là Jean Mabillon (1632-1707). Cho đến nửa thế kỷ XVIII, các linh mục thuộc hai dòng vẫn tiếp tục tranh luận, và do đó làm giảm mất uy tín của đời sống đan sĩ. Các đồ đệ của ”abbé Tempête” quá chú trọng đến đời sống thiêng liêng khắc khổ, làm cho đời sống tông đồ không được bành trướng. Cũng vậy, trong thế kỷ XVIII phần đông các dòng khổ tu nổi tiếng dần dần trở nên cằn cõi và thiếu thốn nhân sự. Một sự kiện hiển nhiên: ở Pháp vào năm 1770, có đến bốn trăm tu viện dòng thánh Benoit, có nhà thờ đồ sộ, nhà các cha ở tương tự các lầu đài và nhà cơm lộng lẫy. Nhưng trong mỗi tu viện thưa thớt không tới mười linh mục, sống lủi thủi qua ngày, với nguồn tài nguyên kếch xù. Ở các nước Latinh khác, kể cả ở Áo và Bavière, hiện tượng xuống dốc như trên không mấy lộ liễu, nhưng cũng đủ để hiểu được tại sao người ta càng ngày càng đối nghịch với các tu viện.

 Trái lại, việc thành lập Dòng Chúa Cứu Thế, vào cuối thế kỷ XVIII, lại là một luật trừ tốt đẹp : nhưng vào thế kỷ XVIII, dòng chỉ ảnh hưởng tại nước Ý thôi. Vị sáng lập là thánh Anphonse-Marie de Liguori (1696-1787) một người quý phái miền nam nước Ý. Trước khi chịu chức linh mục, ngài đã hành nghề luật sư, ngài được bổ nhiệm giám mục vào năm 1762. Ngài nổi tiếng về khoa giảng thuyết, kể cả giữa các công trường ở Naples, và ngài cảm thấy được đặc sủng rao giảng Tin Mừng cho dân nghèo hèn, bấy giờ bị bỏ rơi rất nhiều tại ở Ý. Tại nhiều nơi, họ rất mê muội về đạo lý, hầu như rơi vào tình trạng vô đạo. Không chú trọng đến việc giảng đạo trực tiếp cho những người chất phác và nhất là các kẻ nghèo là một trong những thiếu sót lớn của Giáo Hội thế kỷ XVIII. Ngài giảng nhiều nhất tại Naples, nơi sinh quán, và các vùng lân cận thành Salerne. Ngài đã thu lượm nhiều tiến triển khả quan vào thập niên 1730. Ngoài việc thích nghi mục-vụ, ngài còn cổ võ người ta sống mật thiết với Thiên Chúa. Với ước vọng đó, ngài đã khởi xướng việc canh tân, ngài đã lập một dòng tu kín cho nữ giới năm 1721. Năm 1731, ngài được linh mục Tommaso Falcoja giúp ý và cộng tác, đã dựa vào bộ Luật mới lập thêm một dòng nam mang tên là Dòng Chúa Cứu Thế. Vào thế kỷ XVIII, dòng này chỉ có hai tu viện nhỏ bé tại Ý.

 Ðể thực hiện lý tưởng linh mục của mình, năm 1732, thánh Anphonse đã quy tụ bốn linh mục tại Scala, gần Naples, lập một nhà dòng sống theo bộ luật mới, do ngài soạn thảo, và được Ðức Giáo Hoàng Benoit XIV phê chuẩn vào năm 1749. Từ năm 1752 đến 1755, việc bành trướng chỉ giới hạn vào bốn tu viện trong vương quốc Naples; từ năm 1755 đến năm ngài qua đời, 1787, bốn tu viện khác được thiết lập trong các Quốc gia thuộc Giáo Hội. Lý do hạn chế việc bành trướng dòng Chúa Cứu Thế là, Ferdinand IV trị vì từ 1759 đến 1825, đã bị ông bộ trưởng Bernado Tanucci chi phối, ông này vốn ghét hàng giáo sĩ và là kẻ thù số một của các cha dòng Tên. Ông ta cho các cha dòng Chúa Cứu Thế là các cha dòng Tên đổi lốt nên muốn tiêu diệt họ. Không thể tiêu diệt dòng được, ông tìm cách thuyết phục các tu viện ở Naples cắt đứt liên lạc với các Quốc gia thuộc Giáo Hội và với vị sáng lập. Dựa vào thế lực của mấy linh mục trong nhà dòng, ông còn có thể gây ảnh hưởng một cách tai hại trên các thái độ của các linh mục tại Naples về đường lối chính trị của chính phủ.

 Chính các tu viện trong các Quốc gia thuộc Giáo Hội cũng gây bao rắc rối cho vị sáng lập. Những vụ cãi cọ đã trở nên trầm trọng đến nỗi năm 1780 Tòa thánh phải can thiệp để tách biệt các tu viện ấy ra khỏi quyền của thánh Anphonse. Vị sáng lập dòng qua đời tại vùng Naples ngày 1.8.1787, hưởng thọ 91 tuổi và không được ai biết đến. Nhưng chính đức Pie VI, vị giáo hoàng đã tách giám mục Anphonse ra khỏi con cái ngài năm 1780, lại yêu cầu lập hồ sơ phong thánh cho ngài, và đã phong ngài lên bậc chân phước năm 1816, rồi hiển thánh năm 1839. Nhiều người nghĩ, thánh Anphonse de Liguori được phong thánh một phần vì công nghiệp cải tổ khoa thần học luân lý hơn là những thành công lập dòng.

 Mãi tới thế kỷ XIX dòng Chúa Cứu Thế mới phát triển mạnh, lúc bắt đầu có linh mục ngoài nước Ý gia nhập dòng. Vị đầu tiên là linh mục người Áo, cha Clément Maria Hofbauer, tu sĩ nhiệt thành không biết mệt, luôn thận trọng và giầu lòng bác ái. Năm cuối đời, thánh Anphonse lập tu viện đầu tiên ngoài nước Ý, tại Varsovie. Hơn mười năm sau, 1800 mới lần lượt có các tu viện khác tại các nước Ðức, Áo, Thụy Sĩ, Bồ Ðào Nha và Bỉ. Nhờ các tuần đại phúc sầm uất, cũng như các buổi cấm phòng đông đảo cho các linh mục, dòng Chúa Cứu Thế đã làm cho mục vụ dưới thời Phục Hưng thêm sống động.

 Ngoài dòng Chúa Cứu Thế ra, không có dòng nào khác quan trọng và bền vững đánh dấu thế kỷ XVIII. Xuất hiện cùng thời đại nhưng ít ảnh hưởng hơn, thì có ba, dòng thánh Montfort, dòng Chúa Chịu Nạn và dòng Chúa Thánh Thần.

 Dòng đầu tiên được thành lập năm 1712 tại Saint-Laurent sur Sèvre tại Vendée do một linh mục triều người Pháp là thánh Louis-Marie Grignion de Montfort (1673-1716). Ngài cũng được thúc đẩy bởi một ý hướng như thánh Anphonse : tại nhiều vùng người ta sống đạo lơ là, vì không có ai giảng dạy tích cực. Ðối với Cha Grignion, mục đích chính cũng là lo giảng đạo cho người nghèo, nhưng mức độ ảnh hưởng chưa lan rộng ra trong nhiều vùng.

 Dòng Chúa Chịu Nạn được thành lập năm 1725 do người Ý tên là Francesco Danei, sau gọi là Cha Phaolô Thánh giá, được phong thánh bởi đức Pie IX. Các ngài cũng nhắm mục đích gia tăng việc giảng đạo cho dân chúng. Cho đến ngày vị sáng lập qua đời vào năm 1775, dòng vẫn chỉ nhắm hoạt động trong nước Ý, nơi đây dòng có mười bốn tu viện nhỏ. Vào năm 1781, dòng lập thêm tu viện ở Bulgarie và ở Valachie, mở đầu cho việc hoạt động thừa sai của dòng.

 Dòng thứ ba, Dòng Chúa Thánh Thần, được cha Claude Poullart des Places sáng lập năm 1703. Ban đầu dòng có mục đích giúp đỡ các trẻ em nghèo đạt tới chức linh mục. Suốt thế kỷ XVIII, dòng chỉ đào tạo được mấy chục thanh niên tiến đến chức linh mục, trong các nhà huấn luyện của dòng tại Paris. Vả lại, một số hội viên của dòng điều khiển mấy chủng viện của địa phận Pháp. Dần dần, nhiều linh mục do dòng Chúa Thánh Thần đào tạo đã dấn thân đi truyền giáo. Và đầu thế kỷ XIX, đi truyền giáo là thừa tác vụ chính của Dòng.


 III. NGƯNG TRỆ VỀ KHOA HỌC, NGHỆ THUẬT VÀ VĂN CHƯƠNG.

 Nếu thế kỷ XVIII có nét đặc thù và hăng hái trong việc khám phá thiên nhiên và bắt tay vào việc thí nghiệm các sức mạnh mới vừa khám phá ra, thì trên bình diện khoa học phần đời, nói chung, là thời đại hậu sinh khô cằn. Trừ một vài trường hợp hiếm hoi, chúng ta cũng phải nói như thế về khoa học tôn giáo. Ứ đọng, khô cằn và thoái hóa là ba đặc điểm của các môn khoa học thánh, chúng chi phối các đại học, các trường của dòng tu và các chủng viện. Thế kỷ XVIII ca ngợi người học rộng, có năng khiếu và khát khao tìm kiếm, biết mọi sự, giỏi trong mọi ngành, nhưng không đào sâu môn nào cả. Người hùng, người có thiên tài đều thiếu. Ðiểm đánh đầu thời đại đó là sự xuất hiện và sự nẩy nở lối hiểu biết bách khoa. Thế kỷ đó không sản xuất được Michel-Ange, Rembrandt, Shekespeare, cũng không có nhà thần học bất diệt nào, ngoại trừ thánh Anphonse, người đã có công lớn trong việc canh tân khoa thần học luân lý.

 Prosper Lambertini đã nổi tiếng lâu dài nhờ việc xuất bản các sách về giáo luật có tính cách đặc thù và dưới một vài khía cạnh, có mầm mống cách mạng nữa. Chúng ta đã gặp ngài dưới danh hiệu là giáo hoàng Benoit XIV. Sau ngài, chúng ta có thể kể đến linh mục dòng Tên Francois Zaccharia (1714-1795), cũng là nhà giáo luật và là kẻ thù tài ba nhất và uy tín nhất của Fébronius. Hơn thế, cha dòng Tên này tiêu biểu cho nhiều thể văn, lại có nhiều sáng tác uyên bác đủ loại, nhiều đề tài uyên thâm về thần học và về lịch sử văn chương.

 Linh mục dòng Biển Ðức người Pháp là Augustin Calmet (+ 1757) xuất bản nhiều sách giá trị về Thánh Kinh và một vài tổng hợp về lịch sử Giáo Hội, trong đó có bộ Histoire Universelle gồm 17 cuốn.

 Suốt cả thế kỷ, người ta rất quan tâm đến Lịch Sử của Giáo Hội. Ðó là công trình của những người nối tiếp Jean Mabillon, dòng thánh Benoit (1632-1707), người sáng lập khoa ngoại giao và khoa cổ tự học. Người ta phát hành mọi ấn bản cội nguồn. Người có công lớn nhất trong vụ việc này là hồng y Giuseppi Orsi, dòng Ðaminh (+ 1761), hầu như suốt cuộc đời, ngài chuyên lo về lịch sử giáo hội thời thượng cổ. Về đề tài này, ngài đã xuất bản một bộ sách gần 20 cuốn, một phần được ấn hành sau khi ngài qua đời. Một số người khác cũng hoàn thành nhiều công trình đáng chú ý: Enrique Flovez (+ 1773), người Tây ban nha dòng thánh Augustin, tác giả bộ sách cổ điển Espana Sagrada gồm hai mươi chín cuốn; Bernhard (+ 1735) và Hieronymus Pez (+ 1762), người Áo, dòng thánh Benoit, đã sáng lập khoa viết lịch sử của các cha dòng thánh Benoit ở Ðức; hồng y Giovanni Mansi (+ 1769), tu sĩ dòng Mẹ Thiên Chúa đã xuất bản các văn kiện công đồng, in thành ba mươi mốt cuốn, một toàn bộ kếch sù, tuy không bình giải đầy đủ theo quan niệm tân thời; sau hết là hai anh em Pietro vả Girolamo Ballerini (+ 1783), linh mục triều, đã hy sinh cuộc đời cho việc phát hành những tài liệu cội nguồn của Giáo Hội thời thượng cổ; các ngài có công đặc biệt trong việc chứng minh những giáo lệnh ngụy-isidore là không xác thực.

 Trong các lãnh vực khác, người ta lo về thần học, nhất là để biện hộ và tranh luận. Có nhiều người nổi tiếng. Trong số đó có linh mục người Pháp là cha Nicolas Bergier (+ 1790): trước tiên cộng tác với Diderot thực hiện cuốn Bách Khoa từ điển Encyclopédie, nhưng sau lại ra công bài bác những sai lầm của thời đại, tranh luận với Holbach, Voltaire và Rousseau. Cũng vậy, linh mục dòng Tên người Bỉ là Francois Xavier de Feller (+ 1802), tác giả nhiều thể văn, không biết mệt, kẻ thù số một của phong trào Ánh Sáng và của Cách Mạng, và vì thế, ông nổi bật trong số những người biện hộ của thế kỳ XIX.

 Ngay trên lãnh vực sùng kính, tính cách đại chúng là đặc điểm lớn của thế kỷ XVIII. Cho nên người ta thấy hầu như khắp các nước rất nhiều sách về đường thiêng liêng, nhưng không mấy tác giả có những tư tưởng độc đáo. Giambattista Scaramelli (1752), dòng Tên, viết cuốn Directoire ascétique, (Kim chỉ nam về đời sống khổ hạnh) và Directoire mystique (Kim chỉ nam về khoa thần bí) được nhiều ngưởi dùng và dịch ra nhiều thứ tiếng. Thánh Léonard de Port-Maurice (+ 1751), dòng thánh Francois vừa giảng dạy vừa viết sách cổ võ lòng sùng kính Thánh Thể, nhất là việc dự nhiều thánh lễ và rước lễ nhiều lần trong tuần. Gaétan Marie de Bergane (+ 1753), dòng Capucins, tác giả một bộ sách đạo đức, và cổ võ lòng sùng mộ sự Thương khó. Thánh Anphonse, cổ võ việc sùng kính và đào sâu mầu nhiệm Thánh Thể, cũng như lòng yêu mến Ðức Mẹ.

 Từ khi phái Quiétisme (An tịnh) đi lệch hướng, thì như ta đã thấy, phong trào thần bí cũng mất chỗ đứng. Người ta nghĩ thế kỷ của lý trí có khuynh hướng ”phản huyền nhiệm”. Chỉ trong một vài dòng tu, phong trào thần bí còn được tiếp tục một cách thầm lặng: chẳng hạn nơi các cha dòng Carmes, nơi các cha dòng Tên với cha Milley và nhất là với cha Caussade (người bị phản đối ngay trong dòng). Nơi các dòng nữ thì có dòng Carmélites và dòng Visitandines. Nhưng trào lưu nơi các dòng nữ lên xuống bất thường bởi một khái luận hay một cuốn sách nói về lòng sùng kính! Hầu hết các sách này được chuyển đi để viết bằng tay, hầu tránh nghi ngờ và kiểm duyệt. Nói chung, đời sống người công giáo trong thế kỷ XVIII không có gì là thần bí, và tình tự ấy kéo dài lâu năm.

 Có thể chờ đợi gì nơi lòng đạo đức và lòng nhiệt thành của giáo dân trong một thế kỷ mà các ơn gọi tu sĩ giảm sút trầm trọng, và nhiều đan viện, nhiều dòng tu rơi vào tình trạng thoái hóa? Thực ra, rất ít tín hiệu bên ngoài. Dầu vậy, vào thế kỷ XVIII, còn sót lại ở Pháp, ở Ý và ở vài địa phương theo truyền thống Áo, những hội đoàn được điều khiển bởi các linh mục triều nhiều hơn bởi các linh mục dòng. Trong những hội đoàn này, nhiều giáo dân quá nhiệt tâm lo lắng đến lợi ích của Giáo Hội và đến đời sống đạo đức cùa từng giới, đến độ có nguy cơ vượt ra ngoài lòng đạo hạnh chân chính.

 Tiêu biểu nhất cho các hội đoàn đó là Tổng hội Thánh Thể, một hội đoàn đáng thán phục và luôn mang mầu sắc huyền nhiệm, được nói nhiều đến trong các sách bàn về thời Phản-Cải cách. Tổng hội Thánh Thể đề cao việc nên thánh, nhiệt tâm bênh vực Giáo Hội và chủ trương phải chinh phục bằng cách thi hành công việc thiện, lòng đạo đức cá nhân, việc thánh hiến đời sống, bảo vệ nền luân lý công cộng, lo lắng bảo trì chính thống và tranh đấu chống thệ phản, tận tụy với công việc truyền giáo. Sau 1660, Tổng hội này bị quyền bính đạo và đời giải tán vì có nhiều hoạt động mập mờ, bí mật và nhiều vụ dính líu chính trị. Hiện hữu đồng thời với Tổng hội Thánh Thể còn có nhiều hội đoàn khác, như ”Les Bons Amis” hoặc ”Les Amis des Amis”. Vể sau, hội thứ hai này được gọi tắt bằng hai chữ ”A.A.” Hội A.A do hai linh mục, Vincent de Mur và Jean Bagot thành lập vào khoảng năm 1650 (11). Vào cuối thế kỷ XVIII, tại miền Trung và Nam nước Pháp, hội A.A. đã hoạt động hữu hiệu trong nhiều phạm vi, nhất là phạm vi truyền giáo. Nhiều người coi hội A.A. là tiền thân của hội thánh Vincent do Ozanam và các đồ đệ của ông thiết lập vào thế kỷ XIX, hoặc của các nhóm ”Ecclesia” ngày nay. Nhưng trong nhiều khía cạnh, hội A.A. gần giống như các tổ chức bảo thủ của thập niên 1910 (12).

 Vào hậu bán thế kỷ XVIII, các hội bí mật mọc lên như nấm. Hội AA và các tổ chức tương tự bấy giờ có những nét giống như một loại Tam Ðiểm trắng, ở ngoài nước Pháp nữa. Trường hợp đáng chú ý không ai ngờ: một cựu sĩ quan người Áo, làm việc tại Ý, sau vào dòng Tên, qúy danh là Nikolaus von Diessbach s.j,. Ðầu tiên người ta ngạc nhiên khi thấy có nhiều binh sĩ trở lại trong các phong trào có khuynh hướng quá khích. Về sau mới biết Diessbach đã lập một hội bí mật ở Turin là Amicizia Cristiana (Tình bạn kitô), nơi tụ tập một số linh mục và giáo dân sốt sắng để chống lại bè Fébronianisme và phái duy-lý. Họ làm việc trong vòng bí mật, thường tránh né các giám mục khả nghi là có thiện cảm với nhóm Ánh Sáng. Họ còn lén lút bành trướng bằng cách lập những tổ bí mật. Năm 1789, họ lập một chi nhánh tại Vienne, chi nhánh này đã trở nên tổng hành dinh cho kế hoạch đấu tranh với phái Josephisme. Chính thánh Clément Marie Hofbauer xuất thân từ nhóm này. Tại Pháp, nhất là ở miền Nam, hội AA cho việc chống đối các triết gia là sứ mệnh chính yếu của họ. Ðiều đáng tiếc là trong cuộc chiến đấu, nhiều khi họ thiếu khôn ngoan, thiếu nhận định đúng đắn và không kính trọng sự thật. Dầu vậy, họ đã nêu cao một điều đáng tán thưởng: trong những cuộc bắt đạo dữ dội thời cách mạng, họ đã là những tiểu tổ anh dũng trung thành với đạo giáo, và chẳng bao lâu nhiều người trong các tổ đã là những phần tử tinh hoa của nhóm Thức Tỉnh (Réveil).

 Nếu Tổng hội nuôi dưỡng lòng sùng kính Thánh Thể, thì các hội đoàn khác lại phát huy lòng sùng kính Ðức Mẹ dưới nhiều nét đặc thù, nhưng thường là theo đường lối đã có sẵn. Ðiều được coi là mới lạ và độc đáo nhất của thế kỷ XVIII, là lòng sùng kính Thánh Tâm: không hẳn là do thế kỷ XVIII sáng chế ra đâu, vì theo tài liệu của thánh nữ Gertrude de Helte và Mechtilde de Hackebovn, lòng sùng kính Thánh Tâm đã có ngay từ thế kỷ XIII. Vào thế kỷ XVI, lòng sùng kính này được phổ biến rộng rãi. Ở Pháp vào thế kỷ XVII, thánh Jean Eudes là tông đồ nhiệt thành truyền bá lòng tôn sùng Thánh Tâm. Vào cuối thế kỷ XVII, việc Chúa hiện ra với thánh Marguerite-Marie Alacoque (1647-1690), nữ tu dòng Thăm Viếng tại Paray-le-Monial, đã làm cho việc bành trướng được mạnh mẽ và lan rộng ra hơn, nhờ những tài liệu của các cha giải tội kế tiếp nhau của thánh nữ, nhất là của cha dòng Tên Jean Croiset (+ 1738). Dầu vậy, trong nhiều thập niên, dòng Tên cũng thuộc về những lớp người phản đối việc bình dân hóa lòng tôn sùng Thánh Tâm. Những người này ban đầu rất đông, và ở trong nhiều nước. Nhưng vào giữa thế kỷ, chính nhờ các cha dòng Tên, lòng tôn sùng đã bừng sáng tại Balan. Lần lượt tại nhiều nơi khác, phong trảo chống đối bớt dần và lòng tôn sùng Thánh Tâm dâng cao. Sau cùng, vào thế kỷ XVIII, cha Tổng quyền dòng Tên, Lorenzo Ricci, đã cổ võ một cách công khai việc tôn kính Thánh Tâm. Thế rồi, có lẽ do lời yêu cầu khẩn thiết của các Giám mục Balan, đức Clément XIII đã chính thức công nhận việc tôn sùng đó vào năm 1675. Từ đó, lòng sùng kính Thánh Tâm được phổ biến mạnh mẽ ở khắp nơi; nhất là qua thế kỷ sau, dưới sự thúc đẩy của đức Pie IX và đức Léon XIII.

 Cũng giống như các môn học riêng của hàng giáo sĩ, trong nghệ thuật thánh không có tác phẫm nào độc đáo về cảm hứng hoặc về tư tưởng, nhưng nói chung, người ta sành sõi trong nghề nghiệp. Ngoài nghệ thuật thánh cũng thế: có một vẻ đẹp trung bình của một kỹ thuật vững chắc đã diễn tả nghệ thuật của thế kỷ XVIII. Không thấy có các thiên tài, nhưng trong mọi nước, tràn đầy các bực thầy giàu kinh nghiệm trong nghề. Cả đến ngày nay, còn nhiều tài nghệ của một vài người trong nhóm họ vẫn ghi dấu tại nhiều thành phố âu châu qua những thực hiện vĩ đại đầy giá trị, như chúng ta thấy ở Vienne và nhiều tỉnh của nước Áo và miền Nam nước Ðức. Kiến trúc, điêu khắc, hội họa đã đạt tới đỉnh cao. Cho dù còn rất nhiều bất công về xã hội, thế kỷ XVIII là một kỷ nguyên phát triển và thành công lớn về kinh tế. Các giáo hoàng, vua chúa, giám mục và giới trưởng giả dư tiền của để thi đua xây cất. Các tiểu vương của Ðức và, cách riêng của Ý còn lôi kéo sự chú ý của chúng ta qua các dinh thự được xây cất và trang hoàng đầy những tác phẩm nghệ thuật, trong đó có những bức tranh vĩ đại và nhiều tác phẩm chạm trổ lộng lẫy. Vào tiền bán thế kỷ, nổi bật những hình thức nghệ thuật kỳ quặc, cái gì cũng đổ sộ, hào hùng, vào hậu bán thế kỷ, nghệ thuật đạt tới chóp đỉnh với dáng điệu ủy mị, duyên dáng. Vì thế, phái tân cổ điển phản ứng lại với nhiều nét giản dị. Nhưng về nghệ thuật thánh đường, phản ứng đó không có ảnh hưởng, ngoại trừ ở Pháp. Kể từ thế kỷ XVIII, có nhiều nhà thờ ngày nay còn nổi tiếng ở Ý, như nhà thờ Saint Jean de Latran, Sainte Marie des Anges, mặt tiền của Sainte-Marie-Majeure. Tại Áo và Bavière, không kể nhiều nhà thờ, còn một số các tu viện đồ sộ, như Klosterneuburg, Saint Flovian và Melk. Về kiến trúc, điêu khắc và hội họa vào thế kỷ XVIII, nói chung là bình thường, nghệ thuật kỳ quặc ở miền Nam nước Ðức làm thành một thứ ốc đảo bột phát. Vả lại, bấy giờ ở Âu châu người ta ít xây cất nhà thờ. Những kiến trúc sư nổi tiếng như Consad Schlaun, người Ðức, lại dồn hết tài lực vào các dinh thự và lâu đài nghỉ mát kiểu barốc, thay thế cho các lầu đài thời Trung cổ. Vì vậy, về chạm trổ và hội họa, các chủ đề thần thoại dần dà thay thế các chủ đề tôn giáo.

 Tuy nhiên, về âm nhạc, trong thế kỷ XVIII, nhạc đạo tạm thời chiếm hàng đầu: những bài hát thánh lễ, những bài hát nhiều bè, và những bài hát đạo đủ loại khác. Trong các nhà nguyện vua chúa, trong các thánh đường, trong các đền thờ tin lành Luther ở Ðức cũng vậy. Âm nhạc đạt tới tột đỉnh, các tác phẩm của Bach, Mozart và Beethoven là những tang chứng bất diệt. Nói thực ra, nhạc-kịch đời luôn luôn chiếm ưu thế. Ảnh hưởng của chúng trên giáo nhạc không những chỉ là một may mắn, nhưng còn là truyền cảm len lỏi vào trong các bộ hát lễ của Mozart và Beethoven, được coi là khuôn mẫu cổ điển cho các loại hòa tấu.

 Sau hết trong lãnh vực văn chương, tôn giáo vẫn là nguồn hứng khởi cho loại thơ trữ tình, thơ lịch sử và cả cho thơ bi kịch. Nhưng bấy giờ không có những tác giả thiên tài như trong thế kỷ XVII. Ở Pháp, tài hùng biện trên tòa giảng, trước kia đã đạt tới tột đỉnh qua Bossuet, Fénélon và Bourdalone, về sau càng ngày càng giảm sút bởi khoa hùng biện của phái kỳ quặc. Loại văn chương ăn khách của thế kỷ XVIII là tiểu thuyết. Ở Pháp, nó đã trở thành một nghệ thuật với Lesage, Marivaux và linh mục Prévost, ở Anh với Defoe và Swift; vào hậu bán thế kỷ, nó được bành trướng rộng rãi qua các tiểu thuyết lãng mạn của Richardson, Rousseau, của Goethe và các đồ đệ của họ, ở miền Bắc Hòa Lan qua các bà Wolff và Deken. Trước tác phẩm của họ phản ảnh một xã hội kitô-giáo: cách chung, đạo giáo thường được nhắc đến trong câu chuyện tiểu thuyết, nhưng với luận điệu tự nhiên thần luận đơn giản và thông dụng, nghĩa là dưới hình thức tâm tình đạo đức không có căn bản tín điều. Ảnh hưởng sâu rộng của Fénelon vào thế kỷ XVIII cũng đi theo chiều hướng đó. Người ta thường giải thích các đề tài của Fénélon trong chiều hướng hữu thần và với một lòng mộ đạo mờ ảo, một sự phản bội mà trong đó thấy rõ tinh thần của thế kỷ. Về sau Chateaubriand đã đem lại cho đạo công giáo một loại sửa sai về văn chương của thế kỷ XIX. Cơn thức tỉnh sẽ bắt đầu từ đó.

 
 IV. NƠI NHỮNG NGƯỜI CẢI CÁCH.

 Trong thế kỷ XVIII, một thế kỷ ứ đọng, không phát đạt, thì nơi các Giáo Hội Cải cách cũng chẳng hơn gì nơi Giáo Hội Công Giáo, cỏ chăng bên ngoài ít cằn cõi, ít khô khan hơn. Vả lại, theo cốt tính của tin lành và theo nguyên tắc tự do lương tâm, chủ trương đa dạng và chiều hướng địa phương hơn là hiệp nhất, thì tất cả mọi hình thức đều có thể nẩy nở, tự do đưa ra trắc nghiệm, không bị ai cản ngăn, chỉ trích. Tuy nhiên, các cao trào địa phương ấy thường bị các Nước thuộc Giáo Hội hợp tác chặt chẽ với quyền dân sự tìm cách ngăn cản, có khi thẳng tay đàn áp. Trong thực tế và ở khắp nơi, họ luôn bị coi là những đối tượng chèn ép của cộng đồng kitô (13). Ðể bổ túc những gì đã nói về Tin Lành ở một vài đoạn khác trong sách này, chúng tôi nêu lên dưới đây một vài nhận định về sự biến chuyển của lòng đạo đức trong các cộng đoàn cải cách.

 Vào thế kỷ XVII, Giáo hội cải cách Hòa Lan là nơi nung nấu một chủ thuyết Calvin vững chắc, là trưởng sở đấu tranh giữa nhóm Gomaristes dựa sát vào tín lý và nhóm Arminiens có hướng chiều nhân bản. Vì lý do đó, Giáo hội cải cách Hòa Lan là đối tượng quan tâm của Kitô giáo hoàn vũ. Sau khi khuynh hướng chính thống đã thắng thế ở hội nghị Dordzecht (1618-1619), Giáo hội Cải cách đã mất cái đà tiến vốn có từ trước và mất cả niềm hãnh diện thấy mình được cả thế giới công nhận như biểu hiệu cho đức tin và tư tưởng của phái Calvin. Mối liên lạc của họ với các đồng đạo hải ngoại càng ngày càng trở nên phai nhạt. Các phân khoa thần học không còn đào tạo được những anh tài có uy tín trên trường quốc tế. Những cuộc tranh luận xưa kia được người ta say sưa theo dõi, thì nay chỉ là những cuộc tranh chấp có tính cách địa phương không đáng kể. Trên nguyên tắc, năm 1619 đã cho họ đứng vào hàng ngũ cao nhất chưa bao giờ thấy, nhưng trong thực tế chưa bao giờ họ chiếm địa vị quốc giáo, họ còn bị các nhóm khác (như nhóm Luther, nhóm Tái-Thanh tẩy, và các nhóm đề kháng) công kích cách thậm tệ. Hơn nữa, trong các nhóm công kích này lại xuất thân nhiều nhân vật trổi trang hơn. Vì thế, họ bất chấp, họ coi thường Giáo hội cải cách chính thức, trước tiên trong lãnh vực văn chương rồi lan dần đến đới sống đạo đức.

 Ðại học de Leyde thiết lập năm 1575, không hề làm cho khoa thần học đứng vào hàng đầu như các nhà sáng lập mong muốn. Trái lại, khoa thần học của đại học Utrecht thiết lập năm 1631, đã trở nên một trung tâm thế giới về thuyết Calvin, trước hết là nhờ nhà bác học uyên thâm Gisbert Voetius (1589-1686). Ông nổi tiếng, phần lớn là nhờ tài tranh luận chống công giáo và chống triết lý Descartes. Tuy là người nhiệt tâm bảo vệ thuyết Calvin chính thống, ông lại muốn làm một tổng hợp giữa nền tảng chắc chắn về tín lý với một lối sống đạo nặng về lòng sùng kính cá nhân. Ông cho rằng ông có sứ mệnh làm cho đời sống riêng tư cũng như công cộng, thấm nhuần tín lý và luân lý của Calvin, nhưng ông đã hoàn toàn thất bại. Sau khi ông chết thuyết Calvinisme đã bị đẩy lui vào thế thủ và giẫm chân như vậy suốt cả thế kỷ XVIII. Trước hết, họ phải hằng ngày đối phó với các giáo phái có khuynh hướng chiêm niệm và kitô-cộng sản (christo-communiste) phát triển mạnh nhất vào năm 1700. Về sau họ còn phải đối đầu với Tự nhiên Thần giáo (déiste) xâm nhập vào chính trong thuyết Calvinisme.

 Quyền tự do lương tâm được pháp luật nhìn nhận đã giúp cho các giáo phái mới nói ở trên, tìm được tại các Liên tĩnh một môi trường rất thuận tiện. Những người theo nhà cải cách Socin và các nhóm chống đối tín điều Chúa Ba Ngôi của Ðông Ðức và Bohême đã tìm được ở đó một nơi nương náu chắc chắn, nhất là những người Ba Lan gốc Do Thái, Nga Sô và Bồ Ðào Nha và những người theo thuyết Jansénisme và thuyết Calvinisme ở Pháp. Jean de Labadie, cựu tu sĩ dòng Tên và Antoinette Bourignon, nữ tu phá-giới, cả hai từ Pháp di cư qua, và Christian de Cost, một nhân vật uyên bác thuộc dòng Oratoire, cả ba là tiêu biểu cho tinh thần liên đới giữa các môn phái mới ra đời với chủ nghĩa an tĩnh của các giới công giáo Pháp. Daniel Zvicker là hiện thân sự hiệp thông với các các nhóm chống tín điều Chúa Ba Ngôi ở Ðông Âu. Judith Zinspennicq, tiêu biểu cho nhóm Quakers Anh. Johannes Gichtel, Gertrand Tersteegen và những học sinh trung cấp de Rymsberg tụ họp quanh Spinoza, họ tiêu biểu cho lòng mộ đạo đã được lan rộng qua nhiều hình thức sáng chói trên lãnh thổ của thuyết Luther tại Ðức.

 Ở Ðức và ở Scandinavie, tin lành Luther trở thành quốc giáo. Tình trạng này giống như trường hợp Anh-giáo, đã gây nên một mối nguy hiểm là nặng hình thức và cứng nhắc. Học thuyết Calvinisme trước kia mềm dẻo hơn. Từ phản ứng tự vệ chống nguy cơ đó, đã nẫy sinh từ thế kỷ XVII, một thứ chủ nghĩa tổng hợp mà Georg Calintus (+ 1656) được coi là người cha tinh thần. Nguyên tắc của ông về consensus quinque saecularis, là thu tóm gia tài chung của tất cả Kitô giáo vào các truyền thống của năm thế kỷ đầu tiên của Giáo Hội, là phá hủy tận gốc niềm xác tín ”nhất thiết phải có cải cách” và ”sự độc quyền của thuyết Luther sẽ có lợi ích”. Nguyên tắc hỗn hợp ấy đã được mục sư ở Leipzif, là Adam Bernd (1676-1748) truyền bá. Quan niệm chủ hòa về tôn giáo Leibniz (+ 1716) và của các đồ đệ của ông đã làm cho quan niệm tổng hợp nói trên có tính cách thời sự mới mẻ.

 Chính sự bất mãn về những truyền thống tẻ nhạt của một Giáo Hội đã được thiết lập lâu bền là nguồn gốc phát sinh nhiều hình thức mộ đạo tại Ðức. Philippe-Jakop Ipener (+ 1705) được gọi là người truyền bá đầu tiên, chính bởi ông mà tdanh từ ”sùng tín”(piétisme) (14) được phổ biến trong dân chúng. Từ đó, cũng như hầu hết các danh từ khác, danh từ sùng tín được gán cho một hiện tượng hòa hợp mọi màu sắc giống như các mầu sắc cầu vòng. Có những người thực sự bảo vệ truyền thống, như Voetius, người Hòa lan, mà chúng ta đã nói đến, có thể được gọi là người sủng tín; nhưng trong thế kỷ XVIII lại có những nhiều tiên tri hăng say loại bỏ hầu hết các tín điều tôn giáo, chẳng hạn như bá tước Zinzendorf và Clavier.

 Không có gì khó khăn hay bất công khi nói rằng trong số những người theo thuyết sùng tín hay mộ đạo của thế kỷ XVIII trong những nước tin lành Luther, có nhiều người bệnh hoạn. Ðó là hậu quả của những thái quá về ơn nói tiếng lạ thường kèm theo hiện tượng co dúm người lại, như chúng ta đã thấy từ đầu trong giáo phái Méthodiste của Anh và như có ghi trên ngôi mộ của một người Pháp theo thuyết Jansénisme. Ðó còn là hậu quả của một sự phối hợp giữa lòng sùng tín cuồng nhiệt với sự buông thả nhục dục là đặc điểm của một thứ huyền bí giả tạo. Nhiều khi lòng mộ đạo kiểu ấy đã rõ ràng trở nên một thứ bệnh dịch làm cho vài nơi có nhiều nạn nhân, đến nỗi các nhà chức trách đạo và đời đã phải thi hành những biện pháp phòng ngừa và trừng phạt hầu bảo vệ lòng đạo đức chân chính. Những hiện tượng như thế đã xảy ra nhiều ít ở Wurtemberg, ở Poméranie và trong thung lũng Wupper, cũng như rải rác ở Ba Lan, Ðan Mạch và Thụy Ðiển. Ở nước sau cùng này, vào giữa thế kỷ XVIII, một nhà vạn vật học là ông Emmanuel Swedenborg (1688-1772) tự xưng là người rao giảng thuyết mộ đạo mới, và từ đó thoát sinh một ”Giáo hội Jérusalem mới”. Ðó là một thứ hội phiếm thần lạ kỳ muốn cắt nghĩa Thánh Kinh theo lối phúng dụ và theo thuyết duy lý. Ngay ở Thụy Ðiển, hiệp hội đó tự tiêu diệt sau một thời vẻ vang ngắn ngủi, ngày nay chỉ còn tồn tại ở các giáo xứ nhỏ bên Anh, Mỹ và Úc.

 Một mầm mống khác của thuyết mộ đạo còn tồn tại cho đến ngày nay và được thế giới rất kính nể qua những hoạt động bác ái đầy can trường, như săn sóc người cùi ở Suriname, và qua các việc truyền giáo giữa các thổ dân Bắc cực (Esquimaux). Ðó là phong trào của những người ”Herrnhuters” mà một bá tước người xứ Saxe là Nikolaus von Zinzendorf (1700-1760) đã tổ chức lại (chứ không phải sáng lập) cho những người theo thuyết Jan Huss bị bách hại (1727). Theo Newman, một phong do giáo sĩ đạo đức thuộc Anh-giáo tên là John Wesley (1703-1791) phát động trong thời ấy mang tên ”The shadow of a catholic saint”, (phản ảnh của một vị thánh công giáo), cũng như giáo thuyết Méthodisme, những người Herrnhuters hay Frères morares, tất cả đều có công rất lớn trong lịch sử: họ là những người đại diện xứng đáng cho những điều chúng tôi đã nói ở chương I về ”Những luồng tư tưởng chống đối phái mộ đạo của thế kỷ XVIII”. và may mắn thay, họ đã đánh bại thành quả của thuyết phiếm thần hoàn toàn duy-lý. Những sử gia công giáo có nền tảng để đánh giá một cách rẻ-rúng thuyết mộ đạo ”Schwarmerische Marsenerheburg” (phong trào thái quá nâng cao quần chúng) (15): không có một sự sai lệch nào, không có một thoái hóa nào ngăn cản chúng ta nhìn nhận công nghiệp lâu dài của luồng tư tưởng chống phái mộ đạo.
 

Bài viết khác

    CHƯƠNG IX

    CHƯƠNG VIII

    CHƯƠNG VII

    CHƯƠNG VI

    CHƯƠNG V

    CHƯƠNG IV

    CHƯƠNG III

    CHƯƠNG II

    CHƯƠNG I

BÀI MỚI

  • Thông báo mục vụ hàng tuần
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ IV MÙA CHAY - NĂM A - Ngày 19/03/2023
  • Lá Thư Mục Vụ Tháng 03 - 2023 - Lm Gilbert Nguyễn Kim Sang, csf
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ III MÙA CHAY - NĂM A - Ngày 12/03/2023
  • Bìa : Báo Giáo Xứ tháng 02 năm 2023
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ II MÙA CHAY - NĂM A - Ngày 05/03/2023
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ I MÙA CHAY - NĂM A - Ngày 26/02/2023
  • Lá Thư Mục Vụ Tháng 02 - 2023 - Lm Gilbert Nguyễn Kim Sang, csf
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ VII THƯỜNG NIÊN - NĂM A - Ngày 19/02/2023
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ VI THƯỜNG NIÊN - NĂM A - Ngày 12/02/2023
  • Bìa : Báo Giáo Xứ tháng 01 năm 2023
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ V THƯỜNG NIÊN - NĂM A - Ngày 05/02/2023
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ IV THƯỜNG NIÊN - NĂM A - Ngày 29/01/2023
  • Lá Thư Mục Vụ Tháng 01 - 2023 - Lm Gilbert Nguyễn Kim Sang, csf
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ III THƯỜNG NIÊN - NĂM A - Ngày 22/01/2023
  • LỜI CHÚA & SUY NIỆM - CHÚA NHẬT THỨ II THƯỜNG NIÊN - NĂM A - Ngày 15/01/2023
 Giáo xứ Việt Nam Paris : 38 Rue des Épinettes - 75017 Paris
(Entrée: 2 Villa des Épinettes) - Xem Bản đồ đến Giáo Xứ
website : http://www.giaoxuvnparis.org - email : giaoxuvnparis@gmail.com
Số Điện thoại liên lạc với các cha khi cần :
Cha Gilbert Nguyễn Kim Sang : 06 72 10 56 38 - Cha Gioan Vũ Minh Sinh : 06 28 92 07 71