Chính đức cha Giuse Trần Văn Thiện đã gửi cha Phaolô Lê Văn Vĩnh qua học tại Roma. Sau bốn năm tòng học tại Pontificia Universitas Urbaniana, tháng 6..1964, cha Vĩnh trình luận án tiến sĩ Giáo Luật ‘Luận về một ứng xử của người công giáo trước những vấn đề (hôn nhân) hỗn hợp tại Việt Nam’ (Essais sur un comportement des catholiques vis-à-vis des matières mixtes au Vietnam). Sau đó, cha Vĩnh qua Pháp vừa làm việc mục vụ, vừa dọn thêm một luận án tiến sĩ thần học tại đại học công giáo Toulouse. Ngài trình luận án ngày 05.12.1975 : ‘Niết bàn của Đức Phật đối nghịch với Đức Cậy Trông Kitô giáo’ (Le Nirvâna de Bouddha face à l’Espérance Chrétienne).
Học vừa xong thì gặp biến cố 1975, cha Phaolô Lê Văn Vĩnh rời Toulouse lên xin nhập giáo phận Evry-Corbeil-Essonnes, đồng thời giúp đỡ gia đình ngài từ Việt Nam hồi hương qua Pháp. Kể từ 1979, cha Vĩnh được bổ nhiệm lo cho người công giáo Việt Nam tị nạn trong giáo phận Evry-Corbeil-Essonne. Qua năm 1980, cộng đoàn Evry-Corbeil-Essonne được thành lập và cha Vĩnh chính thức là tuyên úy của Cộng Đoàn. Vì là chuyên môn Giáo Luật, cha Vĩnh còn được các giám mục vùng Paris đề cử làm việc trong Toà Án Hôn Phối của giáo tỉnh Ile-de-France.
Kể từ năm 1989, tức một năm sau lễ Phong Thánh, các Tuyên Úy vùng Paris, gồm Ban Giám Đốc Giáo Xứ Paris (Cha Vinh, cha Lượng, cha Sách, chị Têrêsa, chị Liên) và cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết tuyên úy cộng đoàn Versaille, cha Elie Joseph Đỗ Văn Y tuyên úy cộng đoàn Pontault-Combault (giáo phận Meaux), cha J.B. Etcharen, tuyên úy cộng đoàn Maison-Alfort (giáo phận Créteil) muốn tổ chức mừng lễ các Thánh Tử Đạo Việt Nam chung cho các cộng đoàn giáo tỉnh Ile-de-France. Từ đó khai sinh ‘nhóm tuyên úy Vùng Paris’, người điều hành là ‘anh trưởng’ Phaolô Lê Văn Vĩnh. Về sau các tuyên úy còn chọn chủ nhật lễ Lá làm ngày lễ thứ hai, chung cho cả vùng Paris. Cho tới năm 2007, vì cha Vĩnh đi hưu dưỡng, cha Thiết và cha Y được giao công tác mục vụ khác, nên ‘nhóm tuyên úy vùng Paris’ bị giải thể. Dầu vậy, Giáo Xứ Paris vẫn lo tổ chức hai lễ Tử Đạo và lễ Lá như hai ngày lễ chung của các Cộng Đoàn trong giáo tỉnh Ile-de-France.
Riêng tôi, tôi hân hạnh biết cha Phaolô Lê Văn Vĩnh, kể từ khi tôi làm việc tại Giáo Xứ và đi hội Tuyên Úy Đoàn. Hơn thế, tôi được làm việc sát cánh với cha Vĩnh kể từ năm 1996, khi các tuyên úy đề cử ngài vào Ban Mục Vụ Giới Trưởng Thành, cho tới năm 2007. Nhờ đó, tôi đã nhận được từ cha Phaolô Lê Văn Vĩnh nhiều bài học quý báu :
Cha Vĩnh trả lời rõ ràng, khúc chiết và nắm vững những nguyên tắc của Giáo Luật. Trong các khóa gặp gỡ của giới trưởng thành, cha luôn phụ trách giờ giải đáp giáo luật. Đây là giờ trao đổi hào hứng và nhiều câu hỏi nhất. Cha Vĩnh trả lời vắn gọn, làm vững dạ những người đặt câu hỏi.
Cha Vĩnh luôn có phong thái đơn sơ, nhẹ nhàng, biểu lộ đức tính hiền từ, không tranh luận, lắng nghe nhiều hơn nói. Lời nói của ngài vừa nhỏ nhẹ, vắn gọn và thân tình.
Cha Vĩnh sống khó nghèo, ăn uống giản dị, đồ dùng chỉ ‘vừa đủ, vừa đúng mức’ không có gì đắt đỏ, xa hoa…
Cha Vĩnh là người ý thức trách nhiệm cao : Nhận công tác nào, ngài làm trọn vẹn, đôi khi quá tỉ mỉ, quá nguyên tắc. Vì thế đôi khi thấy ngài bộc lộ sự lo lắng ngay trong cách đi đứng…
Cha Vĩnh có bản tính ‘độc lập’, ngài không muốn làm phiền người khác, muốn tự mình xoay xở, tự liệu. Có lẽ vì thế, ngài không giao tiếp với người khác cách dễ dàng.
Cha Vĩnh có tâm tình kính trọng các Bề trên và lòng yêu mến Giáo Hội : Ngài không thích những câu chuyện ‘đụng chạm đến các bề trên hay uy quyền của Giáo Hội’. Nhiều khi ngài bảo ‘để Chúa Thánh Thần làm việc’.
Cha Vĩnh cẩn thủ luật phụng vụ và dâng lễ sốt sáng, biểu lộ một tâm hồn yêu mến việc cầu nguyện, đặc biệt Chúa Giêsu Thánh Thể.
Vì lý do sức khoẻ, đã nhiều năm cha Lê Văn Vĩnh không đi hội tuyên úy đoàn, nhưng không vì thế mà anh chị em quên ngài : Mỗi lần hội, anh chị em đều nhắc nhở đến hình ảnh của một người anh thật đôn hậu và gửi cho ngài một tấm ảnh mang đầy đủ chữ ký. Cha Vĩnh là vị tuyên úy thứ hai được Chúa gọi về trong năm 2012, sau cha Giuse Nguyễn Ngọc Sinh, tuyên úy Cộng Đoàn Valence. Cha ra đi cách nhẹ nhàng trưa ngày thứ năm, 07. 06. 2012, hưởng thọ 84 tuổi.
Lễ an táng của cha Phaolô Lê Văn Vĩnh được cử hành tại nhà thờ chính tòa Phục Sinh của giáo phận Evry-Corbeil-Essonne, ngày thứ năm 14. 06. 2012, do đức giám mục giáo phận là Michel Dubost chủ tế với 14 linh mục đồng tế và gần 200 giáo dân tham dự. Sau Thánh Lễ, xác cha Vĩnh được an táng tại nghĩa trang Claude Monet, nằm trên đại lộ Jouy Le Moutier (95). Cha Vĩnh nằm chung phần mộ với cha Phaolô Huỳnh Ngọc Tiên, mất cách đây bảy năm. Hai cha là họ hàng gần với nhau. Má của cha Tiên và má của cha Vĩnh là hai chị em ruột, nhưng má của Tiên là người con thứ ba, và má của cha Vĩnh là người con thứ bảy trong một gia đình.
Những ai biết cha Phaolô Lê Văn Vĩnh đều cảm thấy thấm thía lời kinh Hòa Bình của Thánh Phanxicô Atsi được vọng lên kết thúc lễ an táng :
Lạy Chúa từ nhân,
Xin cho con biết mến yêu và phụng sự Chúa trong mọi người,
Lạy Chúa, xin hãy dùng con như khí cụ bình an của Chúa…
Chính khi hiến thân là khi được nhận lãnh,
Chính lúc quên mình là lúc gặp lại bản thân,
Chính khi thứ tha là khi được tha thứ,
Chính lúc chết đi là khi vui sống muôn đời…
Mai Đức Vinh